Czeski Sokół

Czeski Sokół (cz. Česká obec sokolská, ČOS) – czeskie towarzystwo sportowe powstałe w XIX wieku w Czechach. Najstarsza organizacja sokolska w krajach słowiańskich.

Celem Sokoła miało być podnoszenie sprawności fizycznej i duchowej oraz rozbudzanie ducha narodowego. Ruchowi sokolników przyświecała idea panslawizmu.

Pierwsze gniazdo Sokoła powstało 5 marca 1862 w Pradze. Założycielami byli Miroslav Tyrš i Jindřich Fügner. Stało się ono w niedługim czasie wzorem dla innych krajów słowiańskich i zaczęły powstawać nowe gniazda Sokoła w Słowenii (1863), w Polsce (1867), Chorwacji, w Niemczech na Łużycach i w Berlinie, w Serbii, Ukrainie (1894, rozwiązany w 1939), Macedonii, Rosji i na Słowacji (1905).

W 1865 roku czescy emigranci założyli oddział Sokoła w USA, gdzie funkcjonuje on do dnia dzisiejszego (2012), skupiając 44 gniazda, głównie w północnych stanach^[1].

Pierwszy czechosłowacki prezydent Tomáš Garrigue Masaryk był również aktywnym członkiem "Sokoła".^[2]

Organizacja została rozwiązana po agresji niemieckiej w 1938, a jej członkowie byli prześladowani przez nazistów. Niemcy kierowali członków organizacji do niemieckich obozów koncentracyjnych, m.in. do obozu Auschwitz^[3][4].

„Przywieziono przeszło stu Czechów. Była to sama inteligencja – organizacja „Sokół”. Ulokowano ich na naszej sali (blok 25, sala 7). Zaczęto ich kończyć w szybkim tempie. Wszedłem w kontakt organizacyjny z ich przedstawicielem 89 (żyje i jest w Pradze).” – Witold Pilecki^[5].

Część Sokołów po delegalizacji organizacji zaangażowała się w walkę z faszyzmem, bijąc się zarówno na terenie Czech, jak i na emigracji^[6].

Sokol został reaktywowany po II wojnie światowej w roku 1948. Został rozwiązany przez komunistów po praskiej wiośnie w roku 1968. Ponownie został reaktywowany w 1990 roku i liczy obecnie 45 gniazd.

• Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”

• Stanislav Doutlik: Historyczne związki polskiego i czeskiego „Sokoła”. www.sokol.pl. [dostęp 2012-01-20]. (pol.).
• Raport Witolda Pileckiego. muzeum-ak.pl. [dostęp 2016-04-28]. (pol.).

Zobacz multimedia związane z tematem: Czeski Sokół

• Česká Obec Sokolská. [dostęp 2016-04-28]. (cz.).
• Sokol USA. sokolusa.org. [dostęp 2012-01-20]. (ang.).
• Tělovýchovný spolek Sokol. ceskatelevize.cz. [dostęp 2012-01-20]. (cz.).