Deklaracja berlińska (1909)

Deklaracja berlińska (niem. Berliner Erklärung) – deklaracja teologiczna z 1909 roku, podpisana przez 56 niemieckich pastorów i teologów pietystycznego Gemeinschaftsbewegung, skierowana przeciwko ruchowi zielonoświątkowemu.

Według deklaracji ogłoszonej 15 września 1909 roku w Berlinie, w ruchu zielonoświątkowym manifestuje się duch, ale jest to duch fałszywy, pochodzący nie z góry lecz z dołu; ma wiele cech wspólnych ze spirytyzmem. Działają w nim demony, które prowadzone przez szatana w przebiegły sposób mieszają prawdę z kłamstwem w celu zwiedzenia dzieci Bożych^[1][2].

Miesiąc później niemieccy zielonoświątkowcy wydali w odpowiedzi Deklarację Mülheimerską^[3]. Pastor luterański Jonathan Paul, który był organizatorem ruchu zielonoświątkowego w Niemczech, w Kassel, zdecydował się na popieranie tworzenia pierwszej denominacji zielonoświątkowej w tym państwie, stając się czołowym niemieckim działaczem pentekostalnym^[4].

Deklaracja berlińska miała pewien wpływ na niechętny stosunek europejskich środowisk pentekostalnych do ekumenizmu^[5].

W XX wieku dokonano kilku prób naprawy rozdźwięków pomiędzy niemieckimi zielonoświątkowcami a luteranami oraz innymi ewangelikalnymi ugrupowaniami powstałymi w wyniku berlińskiej deklaracji. W 1991 roku w Norymberdze, na spotkaniu tradycyjnych protestantów niemieckich z charyzmatykami, teolog luterański Klaus Eickhoff, w imieniu tych pierwszych oświadczył, że Deklaracja Berlińska jest nieważna^[6]. W 1996 roku przedstawiciele wiodącej zielonoświątkowej denominacji BFP oraz Niemieckiego Aliansu Ewangelikalnego wydali, dystansującą się od niej, Kasseler Erklärung, podpisaną następnie przez Federację Wolnych Kościołów Zielonoświątkowych. W styczniu 2009 roku, w setną rocznicę deklaracji berlińskiej, przedstawiciele Gnadauer Gemeinschaftsverbandes wydali oświadczenie, w którym odwołano zarzuty wobec zielonoświątkowców^[7]. Carl Simpson, historyk niemieckiego pentekostalizmu uznał, że po powstaniu ruchu charyzmatycznego oraz trzeciej fali deklaracje te są anachroniczne^[8].

Cesacjonizm

• Allan Anderson: An Introduction to Pentecostalism. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
• Tomasz Józefowicz. Zielonoświątkowcy a ekumenizm. „Studia i Dokumenty Ekumeniczne”. Nr 2 (63). Rok XXIV, 2008. 
• C. Peter Wagner: Kościoły, które się modlą. tłum. Katarzyna Płuciennik. Kalisz: Chrześcijański Kościół „Miecz Ducha”, 2002.
• William Kay, Anne Dyer: European Pentecostalism. Leiden: Brill, 2011. ISBN 978-90-04-20730-1. (ang.).

• Die Berliner Erklärung und ihre Folgen (Mülheimer und Kasseler Erklärungen)
• Gemeinsame Erklärung des Evangelischen Gnadauer Gemeinschaftsverbandes und des Mülheimer Verbandes Freikirchlich-Evangelischer Gemeinden zur „Berliner Erklärung“ von 1909. 2009.