Dorota Kozłowa

Dorota Kozłowa Aksamitowa, Dorota z Warszawy (zm. po 27 grudnia 1537) – nałożnica księcia mazowieckiego Konrada III Rudego.

Prawdopodobnie była mieszczką pochodzącą z Warszawy^[1]. Jej związek z księciem mazowieckim miał miejsce przed 1490, a więc przed ślubem Doroty z Janem Kozłem^[2]. Ze związku tego pochodziło dwóch synów: Stanisław i prawdopodobnie Wojciech^[3]. Być może w 1497 książę Konrad zapisał Dorocie czynsz roczny na cłach bądź czynszach ziemskich czerskich. Dzieci Doroty i Konrada należały najprawdopodobniej do sfery wójtowsko-młynarskiej^[4].

Najwcześniej w 1490 Dorota poślubiła szlachcica Jana Kozła z Kamionek, który za poślubienie książęcej nałożnicy otrzymał od księcia mazowieckiego Janusza II wójtostwo w Giełczynie, książęcej wsi w powiecie łomżyńskim, zaś pod koniec 1491 lub w 1492 objął urząd wojskiego wiskiego^[5]. W 1496, po śmierci księcia Janusza wójtostwo w Giełczynie potwierdził mężowi Doroty Konrad III Rudy. Z małżeństwa Kozłów pochodziło co najmniej troje dzieci: synowie Walenty i Jan oraz córka Anna, późniejsza żona Piotra Malinowskiego^[6]. Pierwszy mąż Doroty zmarł krótko po 1500.

Po śmierci Jana Kozła Dorota wyszła za mąż za Piotra Aksamita, zachowując wójtostwo w Giełczynie, którego posiadanie potwierdziła jej w 1504 wdowa po księciu Konradzie, Anna Radziwiłłówna^[7]. Z drugiego małżeństwa Doroty pochodził syn Marcin, późniejszy wójt Giełczyna. Drugi mąż Doroty umarł przed 17 października 1522^[8].

W 1526 Dorota została wymieniona w testamencie księcia mazowieckiego Janusza III z 1526, w którym otrzymała od niego pewien zapis^[9]. Ostatnia wzmianka o Dorocie pochodzi najprawdopodobniej z 27 grudnia 1537, kiedy król Polski Zygmunt I Stary zezwolił Mikołajowi Wolskiemu na zakup wójtostwa w Giełczynie od Doroty Kozłowej i jej syna Marcina^[10]. Dorota Kozłowa Aksamitowa zmarła zatem po tej dacie.

• Grabowski J., Dynastia Piastów mazowieckich, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2012, ISBN 978-83-7730-066-4, s. 493–495.
• Grabowski J., Małżeństwa Konrada III Rudego. Ze studiów nad genealogią Piastów mazowieckich, [w:] A. Odrzywolska-Kidawa (red.), Klio viae et invia. Opuscula Marco Cetwiński dedicata, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7181-683-3, s. 801.
• Jasiński K., Rodowód Piastów mazowieckich, Poznań – Wrocław 1998, Wydawnictwo Historyczne, ISBN 83-913563-0-2, s. 189–191.