Dymnica pospolita

Dymnica pospolita
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	makowate
Rodzaj	dymnica
Gatunek	dymnica pospolita
	Nazwa systematyczna
	Fumaria officinalis L.; Sp. pl. 2:700. 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dymnica pospolita, dymnica lekarska (Fumaria officinalis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny makowatych. Występuje w stanie dzikim w całej Europie z wyjątkiem dalekiej północy. W Polsce na całym obszarze. Archeofit.

Morfologia

Pokrój: Roślina wzniesiona lub podnosząca się, osiąga 10-40 cm wysokości^[3].
Łodyga: Jasnozielona lub zielonawobrunatna, pusta i kanciasta^[4].
Liście: Liście są naprzemianległe, podwójnie pierzastosieczne, z 2 lub 3 odcinkami. Końcowe łatki lancetowate lub jajowate, zielonawoniebieskie i nagie po obu stronach^[4].
Kwiaty: Małe, zebrane są w luźne grona. Każdy ma krótką szypułkę i jest opatrzony liściokształtną podsadką. Są one różowe lub purpurowoczerwone, ciemnopurpurowe lub brunatne na szczycie. Kielich jest krótki, złożony z dwóch płatkowatych działek, a rurkowata korona z czterech płatków. Górny płatek opatrzony ostrogą. Sześć pręcików złączonych jest nitkami w dwie grupy po trzy^[4].
Owoce: Nerkowata lub kulista niełupka, średnicy 2-2,5 mm^[3], zielona do żółtobrunatnej, z niewielkim wgnieceniem na wierzchołku.
Korzeń: Cienki i zwykle nieregularnie pogięty.

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Kwitnie od kwietnia do października, zapylana jest przez błonkówki. Nasiona roznoszone są przez mrówki (myrmekochoria). Zaraz po dojrzeniu nasiona kiełkują słabo, po przezimowaniu w glebie mają znacznie większą zdolność kiełkowania. Kiełkują przez cały rok, przez co roślina jest uciążliwym chwastem polnym. Siedlisko: wysypiska, pola, winnice, ogrody, gdzie występuje jako chwast. Preferuje gleby gliniaste lub piaszczyste, suche, zasadowe (roślina wskaźnikowa gleb zasadowych). Występuje od niżu po pogórze. W wyższych położeniach porasta tylko południowe stoki. Roślina ruderalna. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Veronico-Fumarietum^[5].

Roślina trująca: Leczenie jej preparatami tylko pod kontrolą lekarza. Wyższe dawki mogą zaburzać pracę serca i wątroby oraz porażać mięśnie gładkie.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: Ziele dymnicy (Fumariae herba) – całe lub połamane, wysuszone nadziemne części rośliny o zawartości minimum 0,40% sumy alkaloidów w przeliczeniu na protopinę^[4]. Nieprzyjemny zapach i ostry, słono-gorzki smak nadaje mu alkaloid fumaryna lub protopina. Zawiera ponadto żywicę, flawonoidy, garbniki, śluzy i substancje gorzkie.^{[potrzebny przypis]}
Działanie: Żółciopędne, moczopędne, rozkurczające mięśnie gładkie. Ma zastosowanie przy chorobach pęcherzyka żółciowego, odwary i herbatki stosuje się przeciw chorobom skórnym.^{[potrzebny przypis]}
Zbiór i suszenie: Zbiera się nadziemne pędy podczas ich kwitnienia, suszy w zacienionym i przewiewnym miejscu^[6].

Roślina kosmetyczna

Napar stosowany jest do mycia zanieczyszczonej skóry. Mieszanka świeżego soku z dymnicy i krwawnika pospolitego oraz mąki pszennej stosowana jest jako maseczka do tłustej, trądzikowej skóry z zanieczyszczonymi porami^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-04] (ang.).
↑ ^a ^b F. Činčura, V. Feráková, J. Májovský, L. Šomšak, J. Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 102. ISBN 83-09-01473-2.
↑ ^a ^b ^c ^d Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
↑ Bohumír. Hlava: Rośliny kosmetyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, s. 112. ISBN 83-09-00765-5.

Bibliografia

Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-04] (ang.).

[prse90-3] F. Činčura, V. Feráková, J. Májovský, L. Šomšak, J. Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 102. ISBN 83-09-01473-2.

[FPX-4] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[6] Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.

[7] Bohumír. Hlava: Rośliny kosmetyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, s. 112. ISBN 83-09-00765-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]