|
Dzwonnica św. Marka w Wenecji
Dzwonnica św. Marka (wł. Campanile di San Marco) – najwyższa budowla Wenecji, wysoka na 98,6 metrów[1][a]. Wolno stojąca kampanila, będąca dzwonnicą bazyliki św. Marka, jest symbolem miasta. Zbudowana została między IX a XII wiekiem. Wielokrotnie przebudowywana, między innymi na skutek pożarów, wywołanych przez uderzenia piorunów. Katastrofalne i brzemienne w skutki okazało się zwłaszcza uderzenie pioruna w 1745 roku. Podjęte wówczas działania okazały się niewystarczające, a budowla popadała stopniowo w ruinę. 14 lipca 1902 roku zawaliła się. W latach 1903–1912 została wiernie odbudowana z zewnątrz, jednak jej konstrukcja i struktura przestrzenna powstały z wykorzystaniem nowoczesnych wówczas rozwiązań. Nazywana familiarnie przez Wenecjan „el paron de casa”, czyli „pan domu” w języku weneckim[2]. HistoriaPierwotna dzwonnica,_12.jpg) Budowa wieży została rozpoczęta w IX wieku za panowania doży Pietra Tribuna, a ukończona w XII stuleciu przez dożę Vitale II Michiela. Między XII a XIV wiekiem dzwonnica była kilkakrotnie przebudowywana[1]. Powodem do interwencji budowlanych były głównie pożary, niszczące jej drewniany szczyt, które wywoływały zwłaszcza pioruny, uderzające w latach 1383, 1388, 1401, 1403 i 1489. W 1500 roku miasto nawiedziło trzęsienie ziemi[3]. Znaczące prace restauracyjne i modernizacyjne miały miejsce w roku 1511 i 1514. W XVI wieku do wieży dobudowano komorę dzwonną, zwieńczoną urządzeniem przypominającym ruchomą platformę, z posągiem archanioła Gabriela, służącym jako wiatrowskaz. W latach 1537–1549 Jacopo Sansovino dobudował do dzwonnicy Loggettę[1]. W czasach Republiki Weneckiej dzwonnica pełniła rolę latarni morskiej; w nocy na jej wierzchołku rozpalano ogień. W 1609 roku Galileusz w loggi dzwonnicy zademonstrował doży i Signorii wynalezioną przez siebie lunetę. Po uderzeniu pioruna w 1745 roku wzdłuż całej wysokości dzwonnicy powstała rozległa rysa[2]. Uszkodzenia były głębokie, a konstrukcja budowli została poważnie naruszona. W wyniku decyzji Senatu dzwonnicę obłożono cegłami wysokiej jakości, łącząc je wytrzymałą zaprawą cementową i tworząc w ten sposób murarski egzoszkielet, zdolny do podtrzymania pierwotnego muru, który zaczął się pochylać. Aby wzmocnić połączenie nowego muru ze starym, zastosowano zworniki z kamienia z Istrii. Działania te nie powstrzymały jednak procesu degradacji technicznej budowli. Pod koniec XIX wieku Pietro Saccardo, proto[b] bazyliki św. Marka zaczął wysyłać do rządu niepokojące raporty na temat stanu technicznego dzwonnicy. Raporty te jednak zignorowano[3]. Katastrofa i odbudowa 14 lipca 1902 roku dzwonnica zawaliła się. Pozostał po niej stos gruzu, nad którym unosiła się ogromna chmura pyłu. Okazało się, że mur dzwonnicy był zbudowany z dużych, nierównych cegieł, pozyskiwanych w wyniku niszczenia antycznych zabytków. Widoczne powierzchnie ścian zostały wykonane z cegieł układanych niemal równo, ale wewnątrz cegły były rozmieszczone nieregularnie i łączone gorszymi jakościowo zaprawami[3]. W wyniku zawalenia się dzwonnicy zasypana została Loggetta oraz bok Biblioteki Marciana, natomiast bazylika pozostała nietknięta. Ocalał tylko jeden dzwon, Trottiera[2][c]. Wiadomość o katastrofie szybko rozeszła się po świecie. Administracja miejska podjęła decyzję o odbudowie dzwonnicy dokładnie w takim kształcie, jak przed zawaleniem się[1]. Plan odbudowy sporządzili architekci Luca Beltrami i Gaetano Moretti[2]. 25 kwietnia 1903 roku położono kamień węgielny pod odbudowę, a w 1912 roku, w święto patrona bazyliki, gotową dzwonnicę oddano do użytku[1]. Z wykorzystaniem odnalezionych fragmentów starannie zrekonstruowano również Loggettę. Nowe dzwony ufundował papież Pius X, wcześniej patriarcha Wenecji[2]. ArchitekturaWieża jest zbudowana z cegły, w stylu romańskim, na planie kwadratu o boku 12 metrów. Jest wysoka na 49,5 metra i ozdobiona lizenami[1]. Nad nią wznosi się górna loggia, zbudowana w stylu renesansowym z białego kamienia istriańskiego, mieszcząca dzwony[2]. Nad nią znajduje się ceglana baza hełmu, udekorowana lwami św. Marka i symbolem sprawiedliwości. Hełm w kształcie piramidy zwieńczony został pozłacanym posągiem archanioła Gabriela[1]. Na szczycie dzwonnicy, na który można wejść pieszo lub wjechać windą, znajduje się punkt widokowy na miasto, lagunę i otwarte morze[2].  Panorama Wenecji z platformy widokowej, wykonana z połączonych fotografii
Forma wieży była kopiowana w innych miejscach[1]. DzwonyNa dzwonnicy znajduje się 5 dzwonów, z których każdy swoim dźwiękiem zwiastował jakieś wydarzenie[4]:
Do 1722 roku istniał jeszcze szósty dzwon (który wówczas spadł i rozbił się) zwany campanone di Candia, który bił razem z innymi dzwonami[4]. Z okazji wielkich wydarzeń wszystkie dzwony dzwonią razem[4].
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||||||
