Konstancja z Cywińskich Hubicka (1813–1879) z córkami: Ireną póź. Tustanowską (1850–1891, na zdjęciu pierwsza od lewej) i Marią Grzybowską oraz zięciem Franciszkiem Grzybowskim, Kraków, 1866.[a]
Franciszek Grzybowski, ogłoszenie o otwarciu księgarni w Krakowie, sierpień 1862Tablica epitafijna Kunegundy Grzybowskiej z Orczykowskich vel Orczyk (1766–1831)Tablica epitafijna Franciszka Grzybowskiego (1759–1837)
Franciszek Ludwik Grzybowski (ur. 16 sierpnia 1837 w Krakowie[1], zm. 19 lutego 1916 w Krakowie[2]) – polski księgarz, nakładca i wydawca, protoplasta krakowskiej profesorskiej rodziny Grzybowskich.
Pochodzenie i rodzina
Urodził się w Wolnym Mieście Krakowie, gdzie jego rodzina mieszkała od XVIII wieku[b][4], jako jedno z dwanaściorga dzieci Kaspra Grzybowskiego (1791–1843) i Józefy Stroyny (Strojny) (1796-1866)[1]. Młodszy brat Joanny Ewy z Grzybowskich Rogowskiej (1814–1847)[5], babki Stanisława Wyspiańskiego[6]. Ożenił się w r. 1866 w Krakowie z Marią Hubicką (1842–1916), z którą miał syna Stefana Gaspara Mariana Grzybowskiego (1867–1930), dr medycyny UJ, lekarza i społecznika, burmistrza Zatora. Po separacji i zerwaniu wszelkich kontaktów z żoną oraz synem („rozłączenie od stołu i łoża”, 1869)[7] żył w konkubinacie z Maryanną Jurkiewiczową (ur. 1837), matką jego dwóch młodszych synów: geologa Józefa Bolesława (1869–1922) i Feliksa (ur. 1873), słuchacza wydziału Budownictwa Lądowego Politechniki Lwowskiej, oraz przybranej córki Wiktorii (ur. 1866)[4]. Na przełomie lat 1897 i 1898 nawiązał kontakt listowny z najstarszym synem[4][7]. Dziadek prawników Konstantego i Stefana Grzybowskich, pradziadek historyka Stanisława Grzybowskiego.
Działalność księgarska
Od 1 września 1862[8] do roku 1869 prowadził w Krakowie księgarnię asortymentową wraz z antykwariatem, wypożyczalnią i składem nut[9]. Wydawał książki (przeważnie o tematyce patriotycznej i religijnej), podręczniki szkolne, grafiki oraz utwory muzyczne. Księgarnia mieściła się w Pałacu Zbaraskich (obecnie Rynek Główny 20, d. 14), wówczas określanym jako „kamienica księcia Jabłonowskiego”. Po jej bankructwie prowadził tam księgarnię Franciszek Trzecieski, a następnie (w latach 1872–1877) Adolf Dygasiński. Obie te księgarnie również zbankrutowały.
Miał poglądy „demokratyczne i republikańskie”[4]. Jego wydawnictwo popierało aktywnie powstanie styczniowe. W 1863 opublikował broszurę Kilka rysów z żywota Katarzyny ze Szrederów jenerałowej Sowińskiej i jej pogrzeb w Warszawie. Wydany przez niego w tymże roku anonimowy Odpust zupełny Ojca Świętego Piusa IX...[10][11] został w 1864 przez gubernatora Galicji hrabiego Mensdorffa objęty zakazem rozpowszechniania[12][13], a drukarza Jakuba Żegotę Wywiałkowskiego (1823–1896) aresztowano za udział w powstaniu[14]. Pismo polityczne „Kronika” wychodzące w Krakowie określiło tę książeczkę jako „pierwszą publikację patryiotyczną” wydaną w tym czasie w mieście „popierającą naszą sprawę”[15]. Grzybowski wydał też serię drzeworytów przedstawiających bohaterów i bitwy powstania styczniowego[16][17] drukowanych u Wywiałkowskiego oraz Johanna Jacoba Webera (1803–1880) w Lipsku.
Nieudane transakcje antykwaryczne oraz niemożność uzyskania zaległych wierzytelności od klientów[26] doprowadziły go w 1869 do bankructwa i już do końca życia pozostawał człowiekiem niezamożnym. W 1898 r. pracował krótko w księgarni Leonarda Zwolińskiego w Zakopanem[4], ale po 1880 występował w księgach adresowych i spisach ludności Krakowa jako były księgarz i agent handlowy (komisjoner), zam. ul. Krzywa 7[27][28]. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie a jego grób się nie zachował.
Uwagi
↑Zdjęcie Franciszka Grzybowskiego zostało po separacji zamalowane atramentem; później oczyszczone przez jego wnuka Stefana Grzybowskiego. Jest to prawdopodobnie jedyny jego zachowany wizerunek.
↑Tablice epitafijne jego dziadków ze strony ojca: Franciszka Grzybowskiego (1759–1837) i Kunegundy z Orczykowskich vel Orczyk (1766–1831) znajdowały się w bazylice św. Floriana (obecnie w murze Cmentarza Rakowickiego (pas Lb)), zaś dziadków ze strony matki: Macieja Stroynego (1765–1826) i Teresy z Orubów (zm. 1836) w bazylice NMP na Piasku[3].
↑ abSzymonS.SłomczyńskiSzymonS., Niedobrze żyć samemu, źle już z dwoma kobietami, ale gorzej bez żadnej. O pewnym XIX-wiecznym przypadku rozłączenia od stołu i łoża, praca seminaryjna Instytut Historii UJ, Kraków 2011. Brak numerów stron w książce
↑StefanS.MikulskiStefanS., JózefJ.KnapikJózefJ. (red.), Księga Adresowa Król. Stoł. Miasta Krakowa i Król. Woln. Miasta Podgórza, Kraków 1905–1914. Brak numerów stron w książce
Bibliografia
Janina Kras, Życie umysłowe w Krakowie w latach 1848–1870, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1977
Gustaw Schmager, Franciszek Grzybowski, w: Słownik pracowników książki polskiej (pod redakcją Ireny Treichel), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Łódź 1972, s. 304
