Hełm tracki

Zobacz multimedia związane z tematem: Hełm tracki

Hełm tracki^[1], także hełm frygijski^[2] - rodzaj hełmu, który powstał w starożytnej Grecji pod koniec okresu klasycznego i był używany w całym świecie hellenistycznym aż do okresu Republiki Rzymskiej^[3]. Był szeroko stosowany przez wojowników greckich, macedońskich, diadochów, ludy italskie, etruskich, trackich, frygijskich i dackich w okresie hellenistycznym i republikańskim Rzymu, a przez niektóre grupy etniczne także w czasach Cesarstwa Rzymskiego^[4].

Różne nazwy nadawane temu typowi hełmu pochodzą od jego kształtu, w szczególności wysokiego i pochylonego do przodu szczytu, który przypomina czapki (zwykle skórzane) noszone przez ludy frygijskie i trackie. Te nazwy geograficzne nie odnoszą się do pochodzenia samego hełmu i są współczesnym konwencją nazewniczą. Jak większość hełmów pochodzenia greckiego, hełmy trackie i frygijskie były wykonane z brązu. Czasza hełmu była zazwyczaj kuta z jednego kawałka brązu, choć szczyt skierowany do przodu czasami wykonywano osobno i przymocowywano nitami do czaszy. Czasza była często wyciągnięta w daszek z przodu, co osłaniało oczy noszącego i chroniło górną część twarzy przed ciosami z góry. Twarz była dodatkowo chroniona przez duże nauszniki, wykonane osobno od czaszy. Czasami te nauszniki były tak duże, że spotykały się na środku, pozostawiając otwór na nos i oczy. W przypadku takiej konstrukcji były one zdobione wytłaczanymi i grawerowanymi dekoracjami, które imitowały brodę i wąsy^[5].

Hełm frygijski był noszony przez kawalerię macedońską za czasów króla Filipa, jednak jego syn, Aleksander, według przekazów wolał otwarty hełm beocki dla swojej kawalerii, zgodnie z zaleceniami Ksenofonta^[6]. Królewski pochówek w grobowcu w Werginie zawierał hełm, który był odmianą typu frygijskiego, wyjątkowo wykonany z żelaza, co sugeruje jego użycie przez kawalerię. Hełm frygijski jest wyraźnie widoczny w przedstawieniach piechoty armii Aleksandra Wielkiego, takich jak współczesny Sarkofag Aleksandra^[7]. Hełm frygijski był szeroko stosowany pod koniec klasycznego okresu Grecji i w okresie hellenistycznym, zastępując wcześniejszy typ koryncki z V wieku p.n.e.^[8]

• John K. Anderson: Ancient Greek Horsemanship. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 1961.
• Peter Connolly: Greece and Rome at War. Londyn: Greenhill Books, 1998. ISBN 1-85367-303-X.
• Waldemar Heckel, Ryan Jones: Macedonian Warrior: Alexander's Elite Infantryman. Oxford: Osprey Publishing Limited, 2006. ISBN 978-1-84176-950-9.
• Mark Merrony: Mougins Museum of Classical Art. Mougins Museum of Classical Art, 2011.
• Nicholas Sekunda, Angus McBride: The Army of Alexander the Great. Oxford: Osprey Publishing Limited, 1984. ISBN 978-0-85045-539-7.
• Peter Wilcox: Rome's Enemies (1): Germanics and Dacians (Men at Arms Series, 129). Oxford: Osprey Publishing Limited, 1982. ISBN 978-0-85045-473-4.