|
Inkubacja (religia) Inkubacja (łac. incubatio, gr. ἐγκοίμησις) – starożytna praktyka religijna polegająca na spędzeniu nocy w świętym miejscu w oczekiwaniu na sen wróżebny lub uzdrowienie. Inkubacja w starożytnej Grecji i Rzymie Inkubacja jest praktyką dobrze udokumentowaną w źródłach literackich[1]. Stosowano ją głównie w świątyniach Asklepiosa. Według wierzeń bóg albo ukazywał się choremu we śnie, powodując natychmiastowe uzdrowienie po przebudzeniu, albo udzielał wskazówek, które były następnie odpowiednio interpretowane przez kapłanów. W IV w. n.e. Serwiusz w komentarzu do VII księgi Eneidy napisał, że inkubują w sensie ścisłym ci, którzy śpią dla uzyskania odpowiedzi[a]. Również Hieronim opisuje inkubację jako sposób poznawania przyszłości poprzez sny. Także ze wzmianek u innych starożytnych autorów (np. Pauzaniasza) wynika, że postrzegano inkubację jako praktykę dywinacyjną, nie zawsze terapeutyczną[b][2][3]. Jednak najczęściej poszukiwano przez nią odpowiedzi dotyczących zdrowia i leczenia, dlatego tak chętnie praktykowano ją w ośrodkach kultu Asklepiosa (asklepiejonach), a także Podalejriosa i Hygiei[4]. Przed odbyciem rytuału chętni musieli poddać się odpowiednim przygotowaniom poprzez post i obrzędy oczyszczające według wskazówek kapłanów, a następnie kładli się spać w wyznaczonej części sanktuarium, abatonie[5]. Przebieg inkubacji w świątyni Asklepiosa dokładnie, choć humorystycznie, opisuje Arystofanes w komedii Plutos[6][7]. Część źródeł podaje, że w asklepiejonach i miejscach kultu innych herosów należało spać na skórze ofiarowanego barana[8][9]. Najważniejsze ośrodki kultu Asklepiosa, w których praktykowano inkubację znajdowały się w Epidauros, Pergamonie, Kos, później również w Rzymie[5]. Pauzaniasz podaje, że w Epidauros w przeszłości znajdowały się liczne wota i stele z opisami uzdrowień, jednak do jego czasów (II w. n.e.) dotrwało ich tylko sześć[10]. Asklepiejony zaczęły stopniowo znikać pod koniec IV wieku[11]. Inkubacja chrześcijańskaWraz z upowszechnieniem się chrześcijaństwa praktyka została schrystianizowana. Pielgrzymi nocowali w sanktuariach, przy relikwiach świętych. Dzięki zachowanym źródłom najlepiej znane są następujące ośrodki, w których praktykowano inkubację: sanktuarium św. Tekli w Seleukii, Kosmy i Damiana oraz Artemiusza w Konstantynopolu, Cyrusa i Jana w Menouthis[12]. Poświadczone są również przypadki w innych martyriach i kościołach. Prawdopodobnie jednak było ich znacznie więcej, na co wskazuje wąska specjalizacja niektórych ośrodków, np. do św. Artemiusza w dzielnicy Okseia w Konstantynopolu przybywano głównie z problemami przepukliny jąder[13]. Podobnie jak w świątyniach pogańskich, w snach poszukiwano również odpowiedzi na problemy niezwiązane ze zdrowiem, choć takie kwestie stanowiły mniejszość[14]. Uwagi
Przypisy
Bibliografia
|
