Share to:

 

Języki pluricentryczne

Języki pluricentryczne, inaczej: języki policentryczne (w odróżnieniu od języków monocentrycznych) – języki mające kilka (lub więcej niż kilka) skodyfikowanych (ujętych w osobnych słownikach, czasem też opracowaniach gramatyki) standardowych odmian, które najczęściej występują w różnych krajach[1][2].

Przykładem języka pluricentrycznego jest język niemiecki – używany w Niemczech, w Austrii i Szwajcarii. Nie należą do tej kategorii niemieckie warianty językowe o mniejszym zasięgu: w Belgii, Luksemburgu, Liechtensteinie, we Włoszech, które nie są skodyfikowane leksykograficznie[3][4][5]. Mnogość ośrodków języka standardowego powinno się odróżnić od zróżnicowania dialektalnego, ugruntowanego regionalnie i niewynikającego ze starań o standaryzację i kodyfikację odmian narodowych[6].

Inne przykłady języków pluricentrycznych (policentrycznych): język angielski – używany m.in. na terenie Wielkiej Brytanii, USA, Kanady, Australii, Nowej Zelandii, Irlandii; język francuski (Francja, Kanada, niektóre kraje w Afryce); a również język hiszpański, portugalski, arabski i in.[3][4] Do języków pluricentrycznych należy też standardowy język malajski (używany głównie w Malezji, Brunei i Indonezji), przy czym jego nazewnictwo jest silnie związane ze względami narodowymi – w Indonezji jest nazywany indonezyjskim, a w Malezji bywa określany jako język malezyjski[7][8].

Poszczególne narodowe odmiany języka pluricentrycznego wykazują określone różnice, głównie w zakresie słownictwa[5]. W odmianach narodowych występują także różnice gramatyczne, lecz tego typu zróżnicowanie może być słabiej zaznaczone. Odrębności leksykalne i gramatyczne na poziomie odmian narodowych (np. w przypadku języka malajskiego) można trafniej powiązać z kształtowaniem się różnych preferencji językowych i uwarunkowań zewnętrznych aniżeli z diametralnymi różnicami w zakresie systemu językowego[8].

Temat różnych odmian języka nie jest bez znaczenia dla nauki danego języka jako języka obcego. Przynajmniej na poziomie zaawansowanym należałoby go uwzględnić zarówno w materiałach do nauki języka, w tym w słownikach dwujęzycznych, jak i w samym toku nauczania[5][9].

Zobacz też

Przypisy

  1. Artur Dariusz Kubacki, Pluricentryzm w niemiecko-polskich słownikach ogólnych i specjalistycznych, „Lingwistyka Stosowana” (15), 2015, s. 33–46 [dostęp 2024-07-17] (pol.).
  2. Reinhold Utri, Die Plurizentrizität der deutschen Sprache(n) im Lichte der anthropozentrischen Theorie der menschlichen Sprachen, „Kwartalnik Neofilologiczny”, LXI (4), 2014, s. 677–694 [dostęp 2024-07-17] (niem.).
  3. a b R Utri, Die Plurizentrizität [online], 2014, s. 677-678 [dostęp 2024-07-17] (niem.).
  4. a b A D Kubacki, Pluricentryzm w niemieckim języku standardowym i specjalistycznym,, „Comparative Legilinguistics” (17), 2014, s. 164 nn (pol.).
  5. a b c Ryszard Lipczuk, Odmiany narodowe języka niemieckiego [online], Przegląd Dziennikarski, 27 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-17] (pol.).
  6. Tom Hoogervorst, Language policy and the politics of language, [w:] K. Alexander Adelaar, Antoinette Schapper (red.), The Oxford Guide to the Malayo-Polynesian Languages of Southeast Asia, Oxford: Oxford University Press, 2024, s. 225–235, DOI10.1093/oso/9780198807353.003.0017, ISBN 978-0-19-880735-3, ISBN 978-0-19-253426-2, OCLC 1449546728 (ang.), 17.3.4 Malay.
  7. Tom Hoogervorst, Language policy and the politics of language, [w:] K. Alexander Adelaar, Antoinette Schapper (red.), The Oxford Guide to the Malayo-Polynesian Languages of Southeast Asia, Oxford: Oxford University Press, 2024, s. 225–235, DOI10.1093/oso/9780198807353.003.0017, ISBN 978-0-19-880735-3, ISBN 978-0-19-253426-2, OCLC 1449546728 (ang.), 17.2.2 Malay and Indonesian.
  8. a b Asmah Haji Omar, Malay as a pluricentric language, [w:] Michael G. Clyne (red.), Pluricentric Languages: Differing Norms in Different Nations, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1992 (Contributions to the Sociology of Language 62), s. 401–420, DOI10.1515/9783110888140.401, ISBN 978-3-11-012855-0, ISBN 978-3-11-088814-0, OCLC 858282330 (ang.).
  9. A D Kubacki, Plurycentryzm [online], 2015, s. 43 [dostęp 2024-07-17] (pol.).
Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Portal di Ensiklopedia Dunia

Kembali kehalaman sebelumnya