|
Joanna Lumley
Dame Joanna Lamond Lumley (ur. 1 maja 1946 w Śrinagarze) – brytyjska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna, była modelka, działaczka na rzecz obrony praw człowieka i ochrony zwierząt, członkini i patronka organizacji pomocowych i charytatywnych, pisarka, Dama Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego. KarieraUrodziła się w rodzinie Thyi Rose Weir i brytyjskiego majora James Rutherford-Lumley, który stacjonował wówczas w Indiach. Ukończyła m.in. St Mary’s Convent School, St Leonards-on-Sea; Lucie Clayton Finishing School. Przed rozpoczęciem kariery aktorskiej pracowała jako zawodowa modelka. Jej pierwszą rolą na dużym ekranie był epizod w nakręconym w 1968 filmie Some Girls Do. W 1969 wystąpiła w pierwszej poważnej roli w filmie o Jamesie Bondzie W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości. W latach 1976–1977 grała w serialu The New Avengers, ale dopiero po zagraniu w emitowanym w latach 1979–1982 serialu Sapphire and Steel głównej roli Sappire stała się aktorką rozpoznawalną, nawet otrzymała przydomek „Angielskiej Róży”. Grała również w wielu innych produkcjach telewizyjnych, do których należy zaliczyć m.in.: Szpital miejski, Steptoe and Son, Partnerzy, Mirror Ball, Szalone krowy, Córka Mistrala czy Prawdziwe angielskie małżeństwo. Na początku lat 80. XX wieku zagrała w dwóch filmach z serii o przygodach Różowej Pantery, które realizował Blake Edwards. Były to Ślad Różowej Pantery w 1982 i Klątwa Różowej Pantery w 1983. Mimo bogatego dorobku największą sławę przyniosła jej niesamowita rola Patsy Stone z realizowanego od 1992 przez duet „French & Saunders” serialu Absolutnie fantastyczne, za którą otrzymała nagrodę BAFTA dla Najlepszej Aktorki Komediowej oraz dla Największej Osobowości Komediowej. Grała tam w duecie z Jennifer Saunders. Joanna Lumley obok ról telewizyjnych grała również w wielu realizacjach kinowych Shirley Valentine z 1989, Duch w Monte Carlo z 1990, Jakubek i brzoskwinia olbrzymka z 1996, Powrót do domu z 1998 czy Maybe Baby z 2000. Użyczyła swojego głosu w filmie Tima Burtona (Gnijąca panna młoda) z 2005 roku oraz w filmie animowanym Safari z 2010. Lumley jest też aktorką teatralną, wybitną kreację stworzyła w sztuce List. Do jej dorobku należą również występy w Noel and Gertie, Wiśniowy sad, Blithe Spirit, Jaś i magiczna fasola oraz w Mąż idealny. W 2000 roku była współproducentką serialu telewizji BBC The Cazalet Chronicles. Dwukrotnie (2004, Noc w bibliotece i 2010, Zwierciadło pęka w odłamków stos) wystąpiła w ekranizacjach powieść Agathy Christie, gdzie wcieliła się w rolę Dolly Bantry – przyjaciółki Panny Marple. W 2013 roku wystąpiła w nominowanym do Oscara filmie w reżyserii Martina Scorsese – Wilk z Wall Street. Działalność społeczna i charytatywna Joanna Lumley jest znana z działalności dotyczącej obrony praw człowieka i obrony praw zwierząt. Aktywnie zaangażowała się w kampanię na rzecz sprawiedliwego traktowania Gurkhów, tj. hinduskich weteranów, którzy walczyli w brytyjskich formacjach wojskowych przed 1997. Lumley głośno przypomina, że Gurkhowie byli brytyjskimi żołnierzami przez ostatnie 200 lat, a ponad 50 tys. oddało swoje życie w obronie niepodległości Wielkiej Brytanii. Działa również w organizacji „Survival International”, która broni interesów rdzennej ludności na terenach zagrożonych. Joanna Lumley zwróciła uwagę na zagrożoną narodowość Dongria Kondh, która żyje w indyjskich górach. Na terenach, gdzie żyją od wieków planowana jest ogromna kopalnia boksytów, która przyniesie zagładę naturze, jak i siedliskom ludowi Dongria Kondh. Od 1993 jest patronką fundacji „Tree Aid” zajmującą się walką z afrykańskim ubóstwem, która łączy pomoc ludziom z ochroną środowiska. Jest członkiem „Royal Geographical Society” (FRGS), wspiera organizacje działające na rzecz zwierząt CIWF i Viva! oraz patronuje wielu organizacjom charytatywnym. Za swoją działalność została w 1995 odznaczona Orderem Imperium Brytyjskiego IV klasy (OBE), a w 2022 otrzymała rangę damy komandora tegoż orderu (DBE)[1]. Pięć uniwersytetów uhonorowało ją tytułem doktora honoris causa: University of Kent w 1994[2], sześć lat później Oxford Brookes University[3], Uniwersytet w St Andrews w 2006[4], dwa lata później Queen’s University Belfast[5][6], a University of Chester w 2019[7]. W lutym 2013 została oceniona jako jedna ze 100 najbardziej wpływowych kobiet w Wielkiej Brytanii przez popularną, brytyjską rozgłośnię radiową BBC Radio 4[8]. Życie prywatneNa początku lat 60. była partnerka brytyjskiego fotografa Michaela Claydona, z tego związku pochodzi jedyny syn aktorki James (ur. 1967)[9]. W roku 1970 poślubiła pisarza i scenarzystę Jeremy’ego Lloyda. Małżeństwo to zakończyło się rozwodem po kilku miesiącach. Jej drugim i obecnym mężem od 1986 roku jest angielski dyrygent Stephen Barlow. Joanna Lumley ma dwie wnuczki Alice i Emily. Lumley mieszka wraz z mężem w Londynie. Mają też dom w pobliżu miejscowości Penpont w południowej Szkocji[10]. Użytkownicy AOL w Wielkiej Brytanii dobrze znają głos Joanny Lumley, to ona nagrała pozdrowienie „Witamy w AOL” i informację „Masz wiadomość e-mail”. Aktorka jest wegetarianką. FilmografiaFilmy kinowe
Seriale
Filmy dokumentalne
Teatr
Dorobek pisarski
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Kontrola autorytatywna (osoba): |
||||||||||||||||
_(cropped).png)
