Kompania łączności 28 Dywizji Piechoty – pododdział łączności Wojska Polskiego.
Historia kompanii
Wiosną 1932 została sformowana kompania telegraficzna 28 Dywizji Piechoty[1]. Na stanowisko dowódcy kompanii wyznaczony został kapitan Zygmunt Unieszowski, a na stanowisko młodszego oficera kompanii porucznik Stanisław Zasada[2][1][a]. W grudniu 1932 do kompanii przeniesiony został ppor. Jan Dąbrowski[5], a we wrześniu 1933 podporucznicy: Stefan Skociński[6] i Marian Stanisław Herman[7].
Kompania stacjonowała w Dęblinie[8][9][10] i była organiczną jednostką łączności 28 Dywizji Piechoty[11].
Kompania miała prowadzić szkolenie według obowiązującej wówczas „Instrukcji wyszkolenia wojsk łączności” sygn. MSWojsk. Szefostwo Łączności L. dz. 900/tjn. Wyszk. 30[12].
Kompania miała dwa plutony, lecz nie posiadała radia[13]. Pluton radio był mobilizowany w pułku radio w Warszawie[14] i po zakończeniu mobilizacji przydzielony do dywizji[15][16]. Dywizja nie posiadała wówczas organu zaopatrzenia i naprawy sprzętu łączności, czyli organu służby łączności[14].
Na podstawie rozkazu Dowództwa Łączności MS Wojsk. L. 3000/tjn. I.Org. z 11 października 1937 kompania telegraficzna 28 DP została przeorganizowana i przemianowana na kompanię łączności 28 DP[17]. W składzie kompanii został utworzony pluton radio[18][19].
Organizacja pokojowa kompanii łączności:
- dowódca kompanii (kapitan),
- drużyna dowódcy kompanii[b],
- I pluton telefoniczny,
- II pluton telefoniczny,
- III pluton radio[20][11].
Etat przewidywał 4 oficerów, 14-18 podoficerów (zależnie od typu kompanii), 130-133 szeregowców, 14 koni wierzchowych, 18-20 koni pociągowych, 2 samochody ciężarowe, 2 motocykle, 8 rowerów[11][18].
Organizacja pokojowa była dostosowana do zadań mobilizacyjnych i okazała się dobrą[21].
1 września 1938 na konferencji u szefa Oddziału I Sztabu Głównego podjęto decyzję o mobilizowaniu dla „Samodzielnej Grupy Operacyjnej (czarnej)” zestawu dyspozycyjnego łączności przy kompanii łączności 2 DP lub 28 DP[22]. Ostatecznie to kompania łączności 28 DP ze względu na charakter i zakres przewidywanych zadań, została wzmocniona dodatkowym plutonem łączności[11].
1 września 1938 uprawnienia dowódcze względem kompanii otrzymał szef łączności dywizji[23][24][c]. Dowódcami (szefami) łączności 28 DP byli: mjr łącz. Marian Dorotycz-Malewicz (VII 1929 – III 1932), Ignacy Junosza-Drewnowski (III 1932 – XII 1934), mjr łącz. Adam Parafiński (od IV 1935[26]), mjr łącz. Wacław Walknowski (1939[27]) i kpt. łącz. Rene Maria Maksymilian Machalski (do IX 1939[28]).
Do zadań kompanii należało szkolenie rezerw podoficerów i szeregowców jedynie na potrzeby własne. Poborowi byli wcielani bezpośrednio do kompanii. Etaty były tak skalkulowane, że dla zaspokojenia zapotrzebowań wojennych musiano powołać pod broń osiem roczników rezerwistów[20][11]. Kandydaci na podoficerów służby czynnej z kompanii szkolili się w szkołach podoficerskich batalionów telegraficznych i pułku radio[29].
Wiosną 1939 kompania została podporządkowana pod względem wyszkolenia fachowego dowódcy 1 Grupy Łączności[30]. Ze względu na szybki wybuch wojny dowództwo grupy nie odegrało powierzonej mu roli[31].
Zgodnie z uzupełnionym planem mobilizacyjnym „W” kompania łączności 28 DP była jednostką mobilizującą. Pod względem mobilizacji materiałowej była przydzielona do 15 pułku piechoty[10][32].
Dowódca kompanii był odpowiedzialny za przygotowanie całości mobilizacji jednostek wpisanych na tabelę mob. z wyjątkiem mobilizacji materiałowej, za którą był współodpowiedzialny razem z dowódcą 15 pułku piechoty[33].
Dowódca kompanii był ponadto odpowiedzialny za przeprowadzenie mobilizacji:
- kompanii telefonicznej 28 DP,
- plutonu łączności Kwatery Głównej 28 DP,
- plutonu radio 28 DP,
- drużyny parkowej łączności 28 DP,
- kompanii telefonicznej nr 60,
- plutonu łączności Kwatery Głównej nr 60,
- plutonu radio nr 60,
- drużyny parkowej łączności nr 60.
Wszystkie jednostki były mobilizowane w Dęblinie, w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem czarnym[10][34].
Po zakończeniu czynności mobilizacyjnych kompania przekazywała: nadwyżki personelu i materiału koleją do Ośrodka Zapasowego Telegraficznego „Zegrze”, natomiast nadwyżki koni i środków przewozowych do 15 pp[10][35]
Jednostki zmobilizowane przynależały pod względem ewidencyjnym do OZ Telegraficznego „Zegrze” z wyjątkiem plutonów radio 28 DP i nr 60, które przynależały do Ośrodka Zapasowego Radio w Warszawie[36].
23 sierpnia 1939 została zarządzona mobilizacja jednostek „czarnych” na terenie Okręgu Korpusu Nr I. Początek mobilizacji został wyznaczony na godz. 6.00 następnego dnia[37].
Jednostki łączności 28 DP i Korpusu Interwencyjnego były formowane według organizacji wojennej L.3124/mob.org., ukompletowane zgodnie z zestawieniem specjalności L.3124/mob.AR oraz uzbrojone i wyposażone zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3124/mob./mat.[38]
Plutony łączności Kwatery Głównej 28 DP i nr 60 przeznaczone były do obsługi dowództwa dywizji, kompanie telefoniczne przeznaczone do budowy i obsługi polowej sieci telefonicznej (z kabla polowego), a drużyny parkowe łączności odpowiadały za zaopatrzenie, naprawę i ewakuację sprzętu łączności[39][40][41].
Plutony radio 28 DP i nr 60 były formowane według organizacji wojennej L.3121/mob.org., ukompletowane zgodnie z zestawieniem specjalności L.3121/mob.AR oraz uzbrojone i wyposażone zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3121/mob./mat.[38]
W czasie kampanii wrześniowej jednostki łączności 28 DP walczyły w składzie macierzystej dywizji, natomiast zestaw łączności nr 60 został przeznaczony dla Korpusu Interwencyjnego[28].
Kadra kompanii
- Dowódcy kompanii
- kpt. łącz. Zygmunt Unieszowski (1932)
- kpt. łącz. Jan Dąbrowski (do IX 1939)
- Obsada personalna kompanii łączności 28 DP w marcu 1939[9]
- dowódca kompanii – kpt. łącz. Jan Dąbrowski
- dowódca plutonu telefonicznego – por. łącz. Stefan Skociński
- dowódca plutonu radio – ppor. łącz. Henryk Franciszek Lewiński
- Obsada personalna jednostek łączności 28 DP i plutonu radio we wrześniu 1939[42][43]
- dowódca kompanii telefonicznej 28 DP – kpt. łącz. Jan Dąbrowski[d]
- zastępca dowódcy kompanii – por. łącz. rez. Ewaryst Karol Bartkowski[e]
- dowódca plutonu – por. łącz. rez. Władysław Cendecki[f]
- dowódca plutonu – pchor. / ppor. łącz. Mieczysław Aleksandrowicz[g]
- dowódca plutonu – pchor. / ppor. łącz. Marian Mider[h]
- dowódca plutonu łączności KG 28 DP – por. łącz. Klemens Henryk Karpiński
- dowódca plutonu radio 28 DP – por. łącz. Władysław Cendrowski
- dowódca drużyny parkowej łączności 28 DP – NN
- Obsada personalna jednostek łączności Korpusu Interwencyjnego we wrześniu 1939[49]
- dowódca kompanii telefonicznej nr 60 – por. łącz. Marian Chrzanowski[46]
- dowódca plutonu – pchor. / ppor. łącz. Ludwik Krepski[i]
- dowódca plutonu łączności KG nr 60 –
- dowódca plutonu radio nr 60 –
- dowódca drużyny parkowej łączności nr 60 – NN
- funkcja nieustalona – por. łącz. Stefan Skociński[j]
Uwagi
- ↑ Por. łącz. Stanisław Zasada (ur. 16 lutego 1901)[3]. Z dniem 30 czerwca 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[4].
- ↑ W składzie drużyny dowódcy kompanii znajdował się szef kompanii, pisarz, podoficer sprzętowy, podoficer sanitarny, podoficer gospodarczo-furażowy, podoficer weterynaryjny i podkuwacz[18].
- ↑ Stanowisko szefa łączności dywizji piechoty zostało przemianowane na dowódcę łączności. Jednocześnie wydano instrukcję normującą ściśle zakres działania dowódcy łączności dywizji piechoty[25][23].
- ↑ Ppłk łącz. Jan Dąbrowski ps. „Olszyna” (ur. 10 czerwca 1907) na kapitana został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 21. lokatą w korpusie oficerów łączności[44]. Od sierpnia 1943 do stycznia 1945 był szefem Oddziału V Sztabu Komendy Okręgu Radom-Kielce Armii Krajowej. Został odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych[45].
- ↑ por. łącz. rez. Ewaryst Karol Bartkowski ps. „Bartek”, „Edward Chmielewski” ur. 21 października 1904 w Bystrzycy, w rodzinie Józefa i Ludwiki z Tymińskich. 29 stycznia 1942 został zatrzymany przez Gestapo we własnym mieszkaniu i osadzony na Pawiaku. 27 lub 28 maja 1942 został stracony w lesie sękocińskim k. Magdalenki[46].
- ↑ por. łącz. rez. Władysław Cendecki ps. „Pszczoła” ur. 8 czerwca 1907 w rodzinie Jana i matki z domu Rymańskiej. Służył w kompanii łączności Zgrupowania „Chrobry II”, a następnie w 15 pp AK. Po kapitulacji powstania w niemieckiej niewoli[47].
- ↑ Mieczysław Aleksandrowicz ur. 11 grudnia 1919. Był absolwentem XV promocji Szkoły Podchorążych Łączności 1937–1940.
- ↑ Marian Mider ur. 18 stycznia 1917 w Leningradzie, w rodzinie Witolda. Był absolwentem XV promocji Szkoły Podchorążych Łączności 1937–1940. Służył w PSZ na Zachodzie. Wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[48].
- ↑ Ludwik Krepski ps. „Kostrzewa” ur. 15 kwietnia 1917. Był absolwentem XIV promocji Szkoły Podchorążych Łączności 1936–1939. Szef łączności Podokręgu Północnego Armii Krajowej. Zmarł 29 kwietnia 2006 w Anglii[50].
- ↑ por. łącz. Stefan Skociński (ur. 2 września 1906). Absolwent Szkoły Podchorążych Inżynierii z 1933. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu VII A Murnau. Na stronie „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką” podano, że służył w kompanii telefonicznej nr 60[46], natomiast wg Leonarda był dowódcą plutonu łączności KG 28 DP[28].
Przypisy
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 776.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 240, 241.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 275.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 280.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 425.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 15 sierpnia 1933, s. 163, 171.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933, s. 202.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 773.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 827.
- ↑ a b c d Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 502.
- ↑ a b c d e Popławski 1965 ↓, s. 135.
- ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 205.
- ↑ Cepa 1940 ↓, s. 5.
- ↑ a b Cepa 1940 ↓, s. 4.
- ↑ Konarski 1940 ↓, s. 82.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 3.
- ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 207.
- ↑ a b c Zajączkowski 2015 ↓, s. 208.
- ↑ Popławski 1965 ↓, s. 135, wg autora pluton radio został utworzony na podstawie rozkazu z 27 lipca 1937..
- ↑ a b Konarski 1940 ↓, s. 84.
- ↑ Konarski 1940 ↓, s. 87.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CXV, CXVII.
- ↑ a b Zajączkowski 2015 ↓, s. 210, 211.
- ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 204.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 12.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 kwietnia 1935, s. 43.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 539.
- ↑ a b c Leonard 1991 ↓, s. 232.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 77.
- ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 205, 206.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 11.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 141.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 474.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 141, autor przedstawił pierwotną wersję planu mob., gdzie mobilizacją zestawu łączności nr 60 obarczona była Kadra 4 baonu telegraficznego w Brześciu.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 142.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 475.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1096.
- ↑ Cepa 1940 ↓, s. 20, 21, 71.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 169.
- ↑ Popławski 1965 ↓, s. 144.
- ↑ Głowacki 1985 ↓, s. 363.
- ↑ Leonard 1991 ↓, s. 220, 232.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 267.
- ↑ Jerzy Rostafiński. Podpułkownik inż. JAN DĄBROWSKI ,,Olszyna”. „Zeszyty Kombatanckie”. 20. Warszawa. brak numeru strony
- ↑ a b c Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-12-06].
- ↑ Władysław Cendecki. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2022-11-05].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-05]..
- ↑ Leonard 1991 ↓, s. 244.
- ↑ Ludwik Krępski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2022-11-05].
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Heliodor Cepa: Uwagi na temat przygotowania łączności w czasie pokoju i jej działania w czasie wojny. [w:] B.I.9a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-06. [dostęp 2022-06-13].
- Zygmunt Chamski: Studjum łączności w kampanii polskiej 1939 roku. [w:] B.I.9c cz. 1 odpis [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, październik 1941. [dostęp 2022-06-13].
- Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
- Zenon Konarski: Uwagi i spostrzeżenia, dotyczące przygotowań do działań wojennych z zakresu organizacji i mobilizacji wojsk łączności. [w:] B.I.9b [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-30. [dostęp 2022-06-13].
- Eugeniusz Kozłowski: Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1964.
- Władysław Leonard: Dowództwa i łączność : Obsada we wrześniu 1939. [w:] B.I.9c cz. 2 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, styczeń 1991. [dostęp 2018-10-31].
- Tadeusz Popławski. Polskie wojska łączności w wojnie obronnej 1939 r.. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (36), 1965. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Marek Zajączkowski: Wielkopolskie oddziały wojsk łączności 1919–1939. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Poznania, 2015. ISBN 978-83-77-68-116-9.
- Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.
Wojska Łączności II Rzeczypospolitej
| grupy łączności |
|
|---|
| pułki łączności |
|
|---|
| bataliony łączności |
|
|---|
| kompanie łączności |
|
|---|
| szkolnictwo |
|
|---|
| służba łączności |
|
|---|
