Koncert skrzypcowy (Czajkowski)

Koncert skrzypcowy D-dur Op. 35 Piotra Czajkowskiego – jedna z najpopularniejszych kompozycji Czajkowskiego oraz jeden z najbardziej znanych koncertów skrzypcowych na świecie. Zaliczany do jednego z najtrudniejszych pod względem technicznym utworów na skrzypce.

Koncert powstał w 1879 roku w kurorcie Clarens w Szwajcarii, gdzie Czajkowski odzyskiwał zdrowie psychiczne po rozpadzie jego małżeństwa z Antoniną Milukową. Kompozytorowi towarzyszył skrzypek Iosif Kotek, który doradzał Piotrowi w kwestiach technicznych gry skrzypcowej. Pomimo to koncert został stworzony w ciągu miesiąca. Prawykonanie utworu miało miejsce 4 grudnia 1881 w Wiedniu pod batutą Hansa Richtera. Partię solową wykonał Adolf Brodski.

Utwór przeznaczony jest do wykonywania przez orkiestrę symfoniczną oraz skrzypce wykonujące partię solową. Skład orkiestry (według kolejności zapisywania w partyturze):

• 2 flety poprzeczne
• 2 oboje
• 2 klarnety
  • klarnet A
  • klarnet B
• 2 fagoty
• 4 waltornie F (rogi)
• 2 trąbki
• kotły
• kwintet smyczkowy
  • 2 skrzypiec
    • I skrzypce
    • II skrzypce
  • altówki
  • wiolonczele
  • kontrabasy

Kompozycja ma budowę charakterystyczną dla romantycznego koncertu solowego, tj. składa się z 3 części:

• Cz. I Allegro moderato (w tonacji D-dur)
• Cz. II Canzonetta: Andante (w tonacji g-moll)
• Cz. III Finale: Allegro vivacissimo (w tonacji D-dur)

Części II i III następują po sobie attacca (wł. dołączać, przyszywać), tj. podczas wykonywania utworu nie powinno robić się między nimi przerwy, lecz grać je bezpośrednio po sobie.