|
Kosma I Medyceusz (książę Toskanii)
Kosma I Medyceusz wł. Cosimo I de’ Medici (ur. 12 czerwca 1519 w Vicchio, zm. 21 kwietnia 1574 we Florencji) – książę Florencji w 1537–1569, następnie wielki książę Toskanii w 1569–1574. ŻyciorysWychował się w Mugello jako jedyne dziecko kondotiera Ludwika Medyceusza (1498–1526) i jego żony Marii Salviati (1499–1543). Kosma odziedziczył tron w 1537 po zamordowanym kuzynie, Aleksandrze Maurze (1510–1537). Pochodzący z pozamałżeńskiego związku syn zmarłego księcia Juliusz (zm. 1600) nie mógł objąć po nim władzy; jako małoletni nie uzyskał legitymizacji do rodu Medyceuszów. Początkowo Kosma spodziewał się objąć nad nim samodzielną regencję. Jednak brak poparcia papieża spowodował, że młody książę uznał decyzje senatu i podpisał klauzulę opieki 48 patrycjuszy Florencji do czasu, gdy ten osiągnie pełnoletność. Już w 1537 poparł Karola V Habsburga w wojnach włoskich, toczonych przeciwko Francji. Jednocześnie wysłał Bernarda Medyceusza z misją dyplomatyczną do Rzeszy, gdzie uzyskał od cesarza potwierdzenie dla siebie i swoich potomków dziedzicznej władzy w księstwie. Układy pozwoliły na wyprowadzenie z jego terytorium garnizonów cesarskich oraz wzmocniły sojusz z Habsburgami hiszpańskimi. Licząc na dalsze wsparcie Wiednia umocnił władzę wewnętrzną, szybko marginalizując znaczenie rady patrycjuszy i oddalając opornych jej członków. W lipcu 1537 wygnańcy przy wsparciu Sieny zorganizowali wyprawę pod wodzą Bernarda Salvatiego i Piera Strozziego, którzy zostali pokonani przez florentczyków pod dowództwem Alessandra Vitelliego w bitwie pod Montemurlo[1]. W trakcie starcia został pojmany m.in. Filippo Strozzi, który na polecenie Kosmy został zasztyletowany w upozorowanym samobójstwie. W późniejszych latach Kosma zmierzał do oddalenia zagrożenia Sieny. W 1554 zorganizował wyprawę zbrojną, wspartą przez wojska Karola V. Po zaciętej obronie stolicy, została ona zdobyta 17 kwietnia 1555. W 1556 papież Pius V wyniósł Kosmę do rangi wielkiego księcia, co potwierdziło ambicje Kosmy do podporządkowania Florencji całego obszaru Toskanii. Ostatecznie pokonał południowego sąsiada w bitwie pod Montalciano w 1559.[2] W 1565 powołał swojego najstarszego syna Franciszka na współrządcę Toskanii. Następnie oddalił się do swojej posiadłości Villa di Castello, gdzie zmarł. Rządy Kosma był władcą autorytarnym, panującym w duchu zasad renesansowego makiawelizmu. Aby chronić się przed spodziewanymi intrygami dworskimi oraz wpływami patrycjatu miejskiego, powołał gwardię książęcą, rekrutowaną z najemnych Szwajcarów. Skutecznie przeciwstawiła się ona straży miejskiej, wpływowej w okresie republiki i później rządów Aleksandra Maura. Rozwinął też sieć szpiegowską, obejmującą całe Północne Włochy. Pozwoliła ona na zamordowanie 26 lutego 1548 Wawrzyńca Medyceusza (1514–1548) ukrywającego się w Wenecji[3]. Rządy Kosmy charakteryzują się również rozbudową armii. Obok formacji policyjnych zwiększył liczebność stałego wojska. Unowocześnił szereg twierdz w państwie: Arezzo, Siena, Sansepolcro. Obwarował miasta: Piza i Fivizzano. Na Elbie i Terra del Sole wzniósł nowoczesne twierdze do obrony dróg morskich. Rozwinął flotę wojenną, dzięki czemu mogła ona wziąć udział w bitwie pod Lepanto. Dla wzmocnienia siły militarnej i wsparcia ligi katolickiej przeciwko Imperium Osmańskiemu powołał w 1571 Zakon św. Stefana, którego został pierwszym wielkim mistrzem.[4] W trakcie swojego panowania zreformował również administrację Księstwa Florencji. Na wzór kurii papieskiej powołał oficja, wydziały centralne nadzorujące prace aparatu państwowego oraz kontrolujące działalność cechów i gildii kupieckich. Ostatnie z wymienionych oficjów pozwoliły na uszczelnienie systemu podatkowego państwa. MecenatPo zjednoczeniu Toskanii Kosma zmierzał do zwiększenia prestiżu dziedzicznego władztwa. Już u początku swojego panowania zatrudnił architekta Niccolò Tribolo, który zaprojektował i nadzorował budowę nowej siedziby Medyceuszów, Villa di Castello na obrzeżach Florencji. Założony wokół niej zieleniec stał się prototypem rozwiązań renesansowych ogrodów włoskich[5]. Ukończył również przebudowę pałacu Pitti oraz założył Ogrody Boboli. Znanych jest wiele zamówień Kosmy na obrazy; stale patronował m.in. Giorgiu Vasariemu, Jacopowi Pontormowi i Agnolowi Bronzinowi oraz rzeźbiarzowi Benventuowi Celliniemu. Spośród architektów pracował dla niego Baldassarre Lanci. Patronował także uczonym, historykom: Scipionemu Ammiratowi i Benedettowi Varchiemu. Obok wielkich założeń architektonicznych Kosma wystawił sobie wielki pomnik dłuta Giambologny, odsłonięty już po jego śmierci, w 1598 na Piazza della Signoria we Florencji. Krąg rodzinny 29 marca 1539 we Florencji Kosma poślubił Eleonorę z Toledo (1522–1562), hiszpańską szlachciankę, córkę Pedra Álvareza (1484–1553), wicekróla Neapolu, i jego żony Maríi Osorio y Pimentel. Małżeństwo doczekało się licznego potomstwa:
Kosma I posiadał dwoje dzieci pozamałżeńskich: Jana (1567–1621) i Blankę (ok. 1536–1542), legitymizowanych później przez ojca. Przodkowie:
Przypisy
Kontrola autorytatywna (osoba):
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
