|
Kostrzyn
Kostrzyn (niem. Kostschin) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kostrzyn. Położone 21 km na wschód od Poznania, 32 km od Gniezna, 27 km od Wrześni oraz 20 km od Środy Wielkopolskiej. Według danych z 1 stycznia 2019 roku miasto liczyło 9677 mieszkańców[1]. Przez miasto przebiegają droga ekspresowa S5, droga krajowa nr 92 i linia kolejowa Berlin – Warszawa. Historia Pierwsze źródła pisane wspominają Kostrzyn w latach 1187–1193, kiedy to miało istnieć tu opole[2]. Jest w nim mowa o uposażeniu joannitów poznańskich położonych „in costrinensi provincia” – to jest w opolu kostrzyńskim[3]. Dnia 11 listopada 1251 Przemysł I lokował w Kostrzynie miasto na prawie niemieckim, wzorując się na Rogoźnie. Jest to jedna z najstarszych udokumentowanych lokacji miejskich w Wielkopolsce, wyprzedzająca o 2 lata Poznań[4]. Wytyczono wówczas zręby układu urbanistycznego miasta z rynkiem i ulicami oraz ustanowiono władze miejskie. Pierwszym wójtem Kostrzyna był Hermann[2]. W 1218 roku w skład opola kostrzyńskiego wchodziły wsie: Jagodno, Sanniki, Rujsce, Górka, Glinka, Koszuty, Kleszczewo i Czerlejno[5]. Kostrzyn jest również jednym z najwcześniejszych ośrodków parafialnych w archidiecezji poznańskiej datowanym na XII, a może nawet XI wiek. W 1298 roku na prośbę Jolanty, ksieni klasztoru klarysek w Gnieźnie, miasto i wieś Kostrzyn wraz z patronatem kościoła oraz wsiami Libartowem, Strumianami i Siedlcem zostały nadane temuż zakonowi przez króla Władysława Łokietka[6]. Prywatne miasto duchowne, własność klasztoru klarysek w Gnieźnie, pod koniec XVI wieku leżało w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[7]. Zakon klarysek utrzymał w swoim posiadaniu miasteczko i wsie do końca XVIII wieku, tj. do przejścia Kostrzyna pod panowanie Królestwa Prus. W XVI wieku staraniem klarysek gnieźnieńskich wzniesiono w Kostrzynie obecną murowaną świątynię w stylu późnogotyckim – kościół pod wezwaniem św. app. Piotra i Pawła. W 1602 roku utworzony został dekanat kostrzyński obejmujący 14 parafii. Na przestrzeni wieków Kostrzyn kilkakrotnie był niszczony przez najazdy wojsk. W 1331 roku miasto zostało spalone przez Krzyżaków. W czasie wojny trzynastoletniej Kostrzyn wystawił w 1458 roku 3 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[8]. Kostrzyn został poważnie zniszczony w czasie najazdów szwedzkich w 1656 i w 1705 roku, kiedy to między innymi zrujnowane zostały obydwa kościoły. Kolejne wielkie pożary miały miejsce w 1498 roku, 1528 roku, 1580 roku. 16 września 1644 roku miasteczko zostało podpalone przez Andrzeja Przywartego. Spłonęły wówczas ratusz, mielcuch, browar, stodoły i spora część zabudowy Kostrzyna. Miasto nękane bywało również przez zarazy. Podczas jednej z epidemii w 1655 roku zmarło dwustu siedemdziesięciu mieszkańców Kostrzyna. W chwili wkroczenia do miasteczka wojsk pruskich u schyłku XVIII wieku Kostrzyn liczył 771 mieszkańców, w mieście były czynne szkoła, poczta, ratusz, dwa gościńce i cztery wiatraki. Podczas rozruchów wojennych w latach 1806–1811 w splądrowanych budynkach plebańskich założono magazyn. W 1813 w pościgu za armią Napoleona zatrzymały się w Kostrzynie oddziały regimentu huzarów rosyjskich. W czasie pobytu Rosjan w dniach 24–28 lutego miał miejsce wielki pożar miasta. Spłonął wówczas znajdujący się na Rynku ratusz wraz z archiwum[3][cytat ze źródła – niejasny status NPA]. Polscy mieszkańcy miasta aktywnie uczestniczyli w zrywach niepodległościowych XIX i XX wieku. W 1848 roku, podczas Wiosny Ludów, ogłoszono w Kostrzynie niepodległość Polski i zrzucono z budynków orły pruskie. Podczas powstania wielkopolskiego 1918–1919 Kostrzyn zorganizował kompanię oraz pluton powstańczy[9]. Wielkim wydarzeniem politycznym dla mieszkańców Kostrzyna była wizyta w mieście prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego, który w czasie pobytu w Wielkopolsce 17 lipca 1926 roku był uroczyście witany na kostrzyńskim rynku. 20 października 1939, w ramach Operacji Tannenberg, Niemcy rozstrzelali na rynku 28 wytypowanych wcześniej mieszkańców – głównie nauczycieli, a także lokalnych patriotów i przedstawicieli inteligencji. Czynny udział w wytypowaniu mieszkańców mieli przedstawiciele miejscowej mniejszości niemieckiej. 18 lipca 1959 roku, przez centrum miasta przejechali Władysław Gomułka oraz radziecki przywódca Nikita Chruszczow, a rok wcześniej w mieście był kardynał Stefan Wyszyński prymas Polski (1958 rok). W latach 1962–1985 przez Kostrzyn przebiegały droga państwowa nr 17[10] i droga międzynarodowa E8[11], zaś do połowy lat 70. także trasa E83[10]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa poznańskiego. W czerwcu 2000 roku Kostrzyn gościł prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Radni Rady Miejskiej Gminy Kostrzyn podczas XIV sesji, która odbyła się 26.11.2015 podjęli uchwałę w sprawie nadania nowo powstałemu rondu przy skrzyżowaniu ulic Wrzesińskiej i Powstańców Wielkopolskich w Kostrzynie nazwy Rondo Józefa Wadyńskiego, organizatora plutonu kostrzyńskiego na powstanie wielkopolskie[12][cytat ze źródła – niejasny status NPA]. Geografia
Tę sekcję należy dopracować
Obszar, na którym ulokowało się miasto Kostrzyn i okoliczne wsie wchodzące w skład gminy o tej samej nazwie, leży na Nizinie Wielkopolskiej w regionie Wysoczyzny Gnieźnieńskiej. Część zachodnia tego terenu (wsie Skałowo, Siekierki Wielkie, Siekierki Małe, Trzek i miasto Kostrzyn poza osiedlem w rejonie ul. Powstańców Wlkp.) leży w zasięgu równiny Średzkiej, część wschodnia (Jagodno, Glinka Duchowna, Iwno, Sanniki, Wiktorowo, Siedlec, Brzeźno, Gułtowy) w paśmie Pagórków Kostrzyńskich. Tę nazwę noszą ciągnące się na północ i wschód od Kostrzyna, i dalej w Kierunku Miłosławia wzgórza morenowe pochodzenia polodowcowego. Najbardziej urozmaiconą partią tych pagórków jest Park Krajobrazowy Promno. Pasmo Pagórków Kostrzyńskich nazywanych też Pagórkami Kostrzyńsko-Miłosławskimi wykazuje łagodne, ale wyraźne wypukłości. Najniższy punkt w okolicy położony jest w dolinie Cybiny we wsi Jagodno (80 m nad poziomem morza), najwyższe wzniesienia to pagórki w pobliżu wsi Wiktorowo, Siedleczek i Brzeźno (134 m n.p.m.). Samo miasto Kostrzyn wznosi się średnio 100 m n.p.m. Najwyższy punkt miasta Kostrzyna wznosi się 102,91 m n.p.m.[3] Zabytki i turystyka 
EdukacjaW Kostrzynie przy ul. Piasta 1 znajduje się budynek Szkoły Podstawowej im. Ewarysta Estkowskiego. Od roku 1999 w mieście działało również Gimnazjum im. Rady Europy przy ul. Powstańców Wielkopolskich 28a, które po reformie edukacji w 2017/2018 zostało przekształcone w Szkołę Podstawową nr 2[15]. W mieście działają także przedszkola, zarówno publiczne, jak i prywatne. Wspólnoty wyznanioweNa terenie Kostrzyna działalność religijną prowadzą:
Ludzie związani z Kostrzynem Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
