Kutry rakietowe projektu 206MR

Kutry rakietowe projektu 206MR

„Pryłuki”
Kraj budowy	ZSRR
Użytkownicy	Marynarka Wojenna ZSRR  MW Federacji Rosyjskiej  Marynarka Wojenna Ukrainy  Siły Morskie Gruzji
Stocznia	Stocznia Środkowonewska w Leningradzie
Wejście do służby	1977
Zbudowane okręty	11
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 230 t pełna: 257 t
Długość	38,6 m
Szerokość	7,6 m kadłuba 12,5 m maksymalna
Zanurzenie	3,26 m
Napęd	3 silniki wysokoprężne o mocy 15 000 KM, 3 śruby
Prędkość	43 węzły
Zasięg	1450 Mm przy 14 w
Załoga	29
Uzbrojenie	• 2 wyrzutnie pocisków woda-woda P-15M (2 pociski) • 1 armata uniwersalna 76,2 mm AK-176 • 1 armata plot. 30 mm AK-630 • 1 × IV wyrzutnia rakiet plot. Strieła-3 (16 rakiet)
Multimedia w Wikimedia Commons

Kutry rakietowe projektu 206MR – seria kutrów rakietowych konstrukcji radzieckiej z końcowego okresu zimnej wojny. Nosiły niejawną nazwę kodową typu Wichr, a w kodzie NATO oznaczone były jako Matka. Budowane były na przełomie lat 70. i 80. dla marynarki ZSRR.

Kutry rakietowe projektu 206MR były następcami licznie produkowanych kutrów rakietowych projektu 205 (w kodzie NATO: Osa), z ulepszonym uzbrojeniem rakietowym oraz znacznie wzmocnionym uzbrojeniem artyleryjskim, kosztem zmniejszenia o połowę wyrzutni rakiet^[1]. Odróżniały się konstrukcyjnie układem wodolotu, z płytko zanurzonymi płatami tylko w części dziobowej. Dziobowe płaty nośne przetestowano najpierw na doświadczalnym kutrze rakietowym projektu 205E z 1963 roku, a następnie doświadczenia wykorzystano w kutrach torpedowych-wodolotach projektu 206M (które były rozwinięciem kutrów torpedowych projektu 206, opracowanych z kolei na pomniejszonym kadłubie kutrów rakietowych projektu 205)^[2][3]. Kutry torpedowe projektu 206M (w kodzie NATO: Turya) były pierwszymi radzieckimi małymi okrętami uderzeniowymi z silnym uzbrojeniem artyleryjskim w postaci armat 57 mm AK-725^[2][4]. Prace nad kutrem rakietowym na podwodnych skrzydłach projektu 206MR (nazwa kodowa Wichr – Вихр) rozpoczęto w biurze konstrukcyjnym CMKB „Ałmaz” w 1973 roku, pod kierunkiem A. Gorodianko^[2]. W porównaniu z kutrem torpedowym, obok zmiany głównego uzbrojenia na dwie wyrzutnie pocisków woda-woda, zastosowano nowszą i skuteczniejszą armatę uniwersalną kalibru 76 mm AK-176 w wieży na dziobie, zamiast na rufie, co wymagało przekomponowania nadbudówek^[5]. W stosunku do poprzednich kutrów rakietowych, zastosowano też znacznie ulepszone zmodernizowane pociski P-15M^[6]. W kodzie NATO projekt 206MR otrzymał oznaczenie Matka^[7].

Kutry budowała Stocznia Środkowonewska (Sriednie-Niewskij Sudostroitielnyj Zawod) w Lenigradzie, a pierwszy z nich R-27, o numerze budowy 241, ukończono w 1977 roku^[8]. Zbudowano ich ogółem 12, o numerach budowy do 252, z tym że jeden R-44 (nr 242) następnie przebudowano jako okręt doświadczalnego projektu 2066 dla prób nowych małogabarytowych pocisków Uran^[9][a]. Ostatnie weszły do służby w 1983 roku^[8]. Nie budowano większej serii, gdyż w latach 70. opracowano równolegle typ dużego kutra rakietowego, z armatą kalibru 76 mm i czterema wyrzutniami pocisków P-15M, a docelowo Moskit – projektu 1241^[1].

Kutry projektu 206MR wchodziły do służby w Marynarce Wojennej ZSRR w latach 1977–83. Sześć z nich weszło w skład Floty Bałtyckiej (R-25, R-27, R-30, R-50, R-221, R-254), a pięć oraz okręt proj. 2066 w skład Floty Czarnomorskiej (R-15, R-251, R-260, R-262, R-265 i R-44)^[9][7].

Po rozpadzie ZSRR, wszystkie pięć okrętów projektu 206RE Floty Czarnomorskiej zostało w latach 1996–97 przekazanych Ukrainie, z czego jeden trafił ostatecznie w 1999 roku do Gruzji („Tbilisi”, eks R-15)^[9]. Pozostałe okręty zostały przejęte przez Rosję. W 1998 roku pięć okrętów z Bałtyku przeniesiono do Flotylli Kaspijskiej^[8].

• Jurij Apalkow: Udarnyje korabli. Moskwa: Morkniga, 2010. ISBN 978-5-903080-40-3. (ros.).
• Władimir Asanin. Rakiety otieczestwiennego fłota. Czast 3. Rakietnyje katiera wstupajut w boj. „Tiechnika i Woorużenije”. 9/2007, wrzesień 2007. (ros.). 
• Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997 – 1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997. (ros.).
• Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).