Leonia Janecka

Leonia Janecka

Leonia Romana Nadelman

Imię i nazwisko	Leonia Romana Janecka
Data i miejsce urodzenia	20 lipca 1909 Warszawa
Data i miejsce śmierci	2 lutego 2003 Warszawa
Narodowość	żydowska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
Dziedzina sztuki	grafika, malarstwo
Odznaczenia

Leonia Janecka, z d. Nadelman (ur. 20 lipca 1909 w Warszawie, zm. 2 stycznia 2003 tamże) – polska graficzka, ilustratorka książkowa, malarka^[1].

Urodziła się w Warszawie jako Leonia Romana^[2] Nadelman, w rodzinie pochodzenia żydowskiego. Miała młodszą o siedem lat siostrę Hanię i brata (imię nieznane)^[3]. Była bratanicą rzeźbiarza Eliego Nadelmana^[4].

W 1935 ukończyła studia w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie^[1], gdzie uczyła się w pracowni Tadeusza Pruszkowskiego^[5].

Po wybuchu wojny, w 1939, artystka wraz z rodzicami i siostrą przeniosła się do Lwowa. Po wkroczeniu Niemców do miasta rodzina wróciła do Warszawy. Początkowo Nadelmanowie mieszkali w getcie, następnie ukrywali się u zaprzyjaźnionych osób. W tym czasie na podstawie metryki zmarłej osoby wyrobiła kenkartę na nazwisko: „Leonia Janecka”, którym posługiwała się również po wojnie^[3].

Po wyzwoleniu Warszawy, wróciła i zamieszkała na Saskiej Kępie^[3]. W 1945 związała się z malarzem Arturem Nacht-Samborskim^[6].

Zmarła w Warszawie. Została pochowana na cmentarzu Bródnowskim (sektor 56I-6-11)^[7].

Jej twórczość obejmowała malarstwo, rysunek, grafikę oraz grafikę użytkową, a w okresie powojennym przede wszystkim ilustrację książkową^[1].

Karierę rozpoczęła przed II wojną światową, pod nazwiskiem Nadelmanówna. Należała do Loży Wolnomalarskiej, grupy artystycznej założonej w 1932 przez uczniów Tadeusza Pruszkowskiego^[5][8]. Zajmowała się już także grafiką, np. w 1933 otrzymała III nagrodę w konkursie na plakat reklamowy kosmetyków Elida, organizowanym przez Instytut Propagandy Sztuki^[9].

Po wojnie właściwie od razu powróciła do działalności artystycznej. We wrześniu 1945 wzięła udział w ekspozycji czasowej „Ruiny Warszawy, rysunki – akwarele – gwasze”, która towarzyszyła słynnej wystawie „Warszawa oskarża” pokazywanej w Muzeum Narodowym w Warszawie. Za wystawione prace artystka otrzymała nagrodę przyznawaną przez Biuro Odbudowy Stolicy^[10].

19 stycznia 1955 na wniosek Ministra Kultury i Sztuki została odznaczona Medalem 10-lecia Polski Ludowej^[2].

W latach 50. otrzymywała kolejne nagrody: wyróżnienie na I Ogólnopolskiej Wystawie Książki i Ilustracji (1951), I nagrodę na II Ogólnopolskiej Wystawie Ilustracji (1955), nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1956). Wśród późniejszych sukcesów warto wspomnieć honorowe wyróżnienie na I Biennale Sztuki dla Dziecka (1973)^[1].

Jako ilustratorka współpracowała m.in. z wydawnictwami „Nasza Księgarnia”, „Czytelnik” oraz „Książka i Wiedza”^[1]. Do jej najbardziej znanych realizacji należy oprawa ilustracyjna książki Chłopcy z Placu Broni Ferenca Molnára^[11].

• Edmondo De Amicis, Serce, „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1956^[11]
• Maria Dąbrowska, Czyste serca, „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1957^[11]
• Janusz Korczak, Sława, „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1958^[12]
• Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni, „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1964^[11]
• Anna Kamieńska, Świat ciągle się zmienia, „Czytelnik”, Warszawa 1974^[11]

• Anita Wincencjusz-Patyna, Stacja Ilustracja. Polska ilustracja książkowa 1950–1980. Artystyczne kreacje i realizacje, Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2008.
• Barbara Gawryluk, Ilustratorki, ilustratorzy. Motylki z okładki i smoki bez wąsów, Marginesy, Warszawa 2019.