|
Maria Rogowska-Falska
   Maria Rogowska-Falska, znana jako Maryna Falska (ur. 7 lutego 1877 w majątku Czaplino, zm. 7 września 1944 w Warszawie) – nauczycielka, pedagog i działaczka społeczna. ŻyciorysUrodziła się jako Maria Rogowska 2 lutego 1877 w majątku Czaplino na Podlasiu, w rodzinie szlacheckiej. Lata młodości spędziła w Warszawie i Łodzi, gdzie studiowała pedagogię i uzyskała dyplom nauczycielski. Po studiach uczestniczyła w pracy niepodległościowej PPS ze swoimi braćmi i prowadziła działalność społeczną i kulturalną wśród robotników. Używała wówczas pseudonimu „Hilda” i była parokrotnie aresztowana za prowadzenie nielegalnej drukarni PPS. Była uwięziona wraz z Józefem Piłsudskim. W 1905 została aresztowana, uwięziona i zesłana w głąb Rosji[1]. Wyszła za mąż za Leona Falskiego, znanego lekarza i działacza PPS, którego przypuszczalnie spotkała w Londynie, gdzie się oboje ukrywali przed carską policją. Po powrocie do Polski urodziła im się córka. Wyjechali z mężem do Wołożyna na Wileńszczyźnie (obecnie Białoruś), gdzie Leon rozpoczął pracę jako wiejski lekarz, pracując z ludnością polską, żydowską i litewską. W 1912 roku umarł w Wołożynie, udzielając pomocy lekarskiej w czasie epidemii tyfusu. Maryna wyjechała do znajomych do Moskwy, gdzie zmarła jej dwuletnia córka[1]. W latach 1917–1918 w Kijowie, prowadząc internat dla dzieci i młodzieży polskiej, spotkała się z Januszem Korczakiem i wdrożyła jego metodykę opartą na wychowaniu typu internatowego, która bazowała na tworzeniu więzi emocjonalnych i poczuciu wspólnoty. Po powrocie do Polski w 1918, Maryna Falska pracowała z ramienia Ministerstwa Opieki Społecznej jako wizytator zakładów opiekuńczych. W 1919 wspólnie z Januszem Korczakiem i Marią Podwysocką stworzyła w Pruszkowie wzorcowy sierociniec i Zakład Wychowawczy „Nasz Dom”. Do sierocińca trafiały dzieci robotników, którzy polegli na wojnie. Z czasem były to też sieroty społeczne, ponieważ Falska pomagała każdemu potrzebującemu dziecku. Od 1921 opiekę nad domem sierot objęło Towarzystwo „Nasz Dom”, z którego składek w latach 1927–1929 został zakupiony plac i wybudowany został na warszawskich Bielanach nowy budynek sierocińca. Patronat nad Towarzystwem sprawowała Aleksandra Piłsudska[2]. Instytucjonalne formy pracy prowadzonej przez siebie placówki opisała Maryna Falska w Szkicu informacyjnym o „Naszym Domu”[3]. Po wybuchu II wojny światowej Falska ukrywała kilkoro żydowskich dzieci, w tym m.in. córkę Salomona Fiszgrunda. Odnowiła swoje kontakty z Januszem Korczakiem, ofiarowując mu pomoc w przypadku ucieczki z getta (Korczak odrzucił jednak tę propozycję)[4]. W styczniu 1943 w specjalnej skrytce w budynku Naszego Domu na Bielanach ukryła maszynopis pamiętnika Korczaka, przekazany przez żonę Igora Newerlego po aresztowaniu pisarza przez Niemców[5]. Zmarła nagle na serce 7 września 1944, gdy Niemcy nakazali ewakuację sierocińca do obozu przejściowego w Pruszkowie[6]. Według alternatywnej wersji wydarzeń podanej przez wychowanka „Naszego Domu”, powstańca warszawskiego Antoniego Chojdyńskiego, przyczyną śmierci Falskiej miało być zażycie cyjanku[7]. Pochowana na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A25-14-11)[8]. Ordery i odznaczenia
Przypisy
Linki zewnętrzne |
||||||||||||||||||||||
