|
Maria Teresa Chojnacka
 Maria Teresa Chojnacka, także Maria Chojnacka-Gontarska[1][2] (ur. 14 czerwca 1931 w Warszawie[3], zm. 25 sierpnia 2023[4]) – polska artystka, twórczyni tkaniny artystycznej, reprezentantka tzw. „polskiej szkoły tkaniny”. Życiorys i twórczośćStudiowała początkowo w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie (1950–1951), później, w latach 1951–1955 na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie[3]. Uczęszczała na zajęcia na Wydziale Tkaniny pod kierunkiem prof. Eleonory Plutyńskiej i prof. Anny Śledziewskiej, a także w pracowni malarstwa u prof. Aleksandra Kobzdeja[3]. Dyplom uzyskała w 1956[3]. W latach 1963–1967 pełniła funkcję kierownika artystycznego w cepeliowskiej spółdzielni „Świdry Wielkie” w Otwocku, gdzie pracowała nad regionalnymi tkaninami kołbielskimi[3]. Zajmowała się nimi także w ramach współpracy z Instytutem Wzornictwa Przemysłowego (okres 1964–1968), sporządzając ich opis etnograficzny[3]. Dla IWP badała również możliwości wykorzystania wrodzonych talentów tkaczek wiejskich na potrzeby wzornictwa przemysłowego[3]. W tym okresie uzupełniła edukację, kończąc podyplomowe Studium Etnograficzne u prof. Jadwigi Klimaszewskiej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (1967–1968)[3]. Chojnacka uprawia tkaninę artystyczną w licznych odmianach; w jej dorobku znajdują się kilimy, gobeliny, sumaki, tkaniny jedno- i wielonicielnicowe, a także żakardowe[3]. W 1969 na II Biennale Tkaniny Artystycznej w Lozannie zaprezentowała wykonaną z surowego włókna sizalowego pracę Mat królowi, w której pola szachownicowej kompozycji wypełniła splotami sumakowymi, nadając tkaninie charakter reliefowy i uzyskując, dzięki grze światła na różnego rodzaju splotach, wrażenie barwności i dynamiki[5][6]. Na V Biennale w Lozannie w 1971 zaprezentowała pracę Dźwięk, gdzie zadaniem efektów fakturowych było odwzorowywać wrażenia muzyczne w warstwie wizualnej[7][6]. Dźwięk reprezentuje cykl prac o zbliżonej tematyce, do którego należą również m.in. Crescendo i Diminuendo[6]. Innym źródłem inspiracji jest krajobraz, szczególnie morski, na co wskazują takie prace jak dyplomowe Dno morskie czy Diuny, nagrodzone w 1985 roku srebrnym medalem na V Triennale Tkaniny Artystycznej w Łodzi[8]. Chojnacka jest też autorką cyklu tkanin pisanych, w których tekst przybrał charakter ornamentu, a same litery miały charakter fakturowy[6][8]. Pierwszą pracą tego typu była tkanina Za Wolność Naszą i Waszą[6][8]. Chojnacka tworzyła także miniatury tkackie, wpisując się w rodzący się w latach 70. XX w. trend, będący reakcją na monumentalizm gobelinów[9]. Przedstawiała je m.in. w 1976 na II edycji International Exhibition of Miniature Textils – poświęconej miniaturom imprezy w Londynie, gdzie prezentowano prace o rozmiarze 20×20 cm[9]. Zbiór takich obiektów, wykonanych w technice dwuosnowowej, artystka ofiarowała Muzeum Miejskiemu w Nowej Soli[8]. Inne prace artystki znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, Muzeum Historycznego m. st. Warszawy, Muzeum Okręgowego we Włocławku, Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Muzeum Sztuki Dekoracyjnej w Pradze, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie[1][2]. Do najważniejszych sukcesów Chojnackiej należy zwycięstwo w międzynarodowym konkursie na projekt tkaniny o pow. 140m² do foyer teatru w Biberach (1977)[10][6]. Monumentalną kompozycję, przedstawiającą zgeometryzowany las prześwietlony słońcem, wykonała osobiście rok później, wykorzystując ponad pięćdziesiąt rodzajów splotów, często własnego pomysłu[6]. Praca przyniosła jej nagrodę specjalną od władz miasta za terminowe wykonanie i osobisty wkład pracy[3][6]. Artystka pozostała związana z Biberach, prowadząc w latach 1979–1987 kursy z technik tkackich w miejscowej szkole wyższej[11]. Prace Chojnackiej zawierają wzorcowe rozwiązania fakturalne charakterystyczne dla nurtu reliefowego w obrębie polskiej szkoły tkaniny[5]. Zdaniem Ireny Huml można porównywać twórczość artystki z dorobkiem rumuńskich twórców Ritzi Jacobi i Petera Jacobi, a dzieła tworzone w technice makramy z dorobkiem hiszpańskiej artystki Aurèlii Muñoz[5]. W 2023 roku została laureatką Złotego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[12]. Pochowana na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 2A-4-27)[13]. Nagrody i odznaczenia
Źródło[1]. Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||
