Marie Espérance von Schwartz, z domu Brandt (ur. 8 listopada1818 w Southgate w Hertfordshire[1], w Anglii, zm. 20 kwietnia1899 w Ermatingen w Szwajcarii), również „Marie Esperance Kalm de Schwartz”, „Marie Speranza von Schwartz”, publikowała pod greckim pseudonimem Elpis Melena (Ελπίς Μέλαινα) – pisarka niemieckojęzyczna, pisywała książki podróżnicze i pamiętniki. Była również tłumaczką.
Życiorys
Na koniu z włoskim charcikiem imieniem Huney, którego zabrała na KretęStrona tytułowa książki Blick auf Calabrien und bei Liparischen Inseln im Jahre 1860 (Rzut oka na Kalabrię i Wyspy Liparyjskie w 1860 r. ), 1861
Była córką hamburskiego bankiera, urodziła się w dzisiejszym Londynie, wychowała się głównie w Genewie[2]. Po wczesnym i krótkim małżeństwie z kuzynem, owdowiała i zamieszkała w Rzymie. Ze swoim drugim mężem, hamburskim bankierem Ferdinandem von Schwartzem (1813-1883)[3], którego poznała we Włoszech, odbyła podróże do Grecji, Turcji, Azji Mniejszej, Egiptu i Afryki Północnej. Małżeństwo to rozpadło się w 1854 roku[3]. W Rzymie bogata i wykształcona, szczególnie uzdolniona językowo (podobno opanowała osiem języków) kobieta prowadziła salon literacki, w którym bywali liczni artyści i arystokraci[4]. Była przyjaciółką Franciszka Liszta i przez wiele lat prowadziła z nim żywą korespondencję[5]. Nie zaprzestała też podróży.
Garibaldi
Od 1849 roku Marie Esperance von Schwartz zainteresowała się Giuseppe Garibaldim. Jesienią 1857 r. nawiązała osobiste stosunki z Garibaldim na wyspie Caprera; mieszkała z nim, opiekowała się jego dziećmi, wspierała jego sprawę finansowo i poprzez swoje pisma, a także pielęgnowała go podczas jego uwięzienia i po jego zranieniu. Na ogół uważano ją za jego kochankę; podobno Garibaldi kilkakrotnie prosił ją o rękę[6]. W podziękowaniu za ich ofiarną przyjaźń, Garibaldi przekazał jej rękopis swoich wspomnień, które szybko przetłumaczyła na język niemiecki i mogła opublikować przed innym biografem Garibaldiego Alexandre Dumas (starszym) w 1861 roku.
Okres kreteński
Pod koniec 1865 roku Maria Esperance von Schwartz przeniosła swoją rezydencję na Kretę, gdzie, niepokojona walkami toczącymi się na wyspie w czasie kreteńskiego powstania, kazała wybudować uroczą willę w winnicach w Chalepie koło Chani. Sympatyzowała z powstańcami. Na jej prośbę Garibaldi wysłał na Kretę kontyngent 500 żołnierzy, aby wesprzeć powstanie. Dużą część swojego czasu i pieniędzy poświęcała instytucjom charytatywnym, zakładała szpitale, azyl, szkoły, tłumaczyła niemieckie podręczniki na współczesną grekę a kreteńskie pieśni ludowe, sagi na język niemiecki przybliżała też kreteński folklor[7] czym zdobyła wielki szacunek zarówno wśród chrześcijan, jak i muzułmanów na Krecie. Z tego okresu wzmianki o niej w listach Władysława Tarnowskiego do Józefa Ignacego Kraszewskiego[8].
Zaangażowała się w ochronę zwierząt, które objęło całą Europę. W Chani założyła szpital dla koni i osłów, zainicjowała dokarmianie bezdomnych psów. W licznych broszurach w wielu językach prowadziła kampanię na rzecz zwolenników ochrony zwierząt i wraz z Ernstem Grysanowskim i Ernstem von Weberem sprzeciwiała się badaniom na zwierzętach[9].
Po 20 latach pobytu na Krecie zamieszkała w Szwajcarii, gdzie zmarła w wieku 80 lat.
Książki własne
Erlebnisse und Beobachtungen eines mehr als 20-jährigen Aufenthaltes auf Kreta (Doświadczenia i obserwacje z ponad 20-letniego pobytu na Krecie) 1892[10],
Garibaldi. Mitteilungen aus seinem Leben (2 tomy, 1884)
Gemma, oder Tugend und Laster. („Gemma, czyli Cnota i Zło”). (1877)
Kreta-Biene oder kretische Volkslieder, Sagen, Liebes-, Denk- und Sittensprüche, gesammelt und herausgegeben; Georg Franz, Monachium, (1874)[11]
Von Rom nach Kreta. Reiseskizze (Z Rzymu na Kretę. Szkic podróżny) (1870)
Die Insel Kreta unter der ottomanischen Verwaltung (Wyspa Kreta pod panowaniem otomańskim), wyd. Arnold Hilberg, Wiedeń 1867.
Der junge Stelzentänzer, Episode während einer Reise durch die westlichen Pyrenäen („Młody tancerz na szczudłach”, epizod z podróży przez zachodnie Pireneje), wyd. Friedrich Mauke, Jena 1865.
Garibaldi in Varignano 1862 und auf Caprera 1863 („Garibaldi w Varignano 1862 i na Caprerze 1863); wyd. Otto Wigand, Lipsk, 1864.
Blick auf Calabrien und die Liparischen Inseln im Jahre 1860 (Rzut oka na Kalabrię i Wyspy Liparyjskie w 1860 r. ), wyd. Hoffmann und Campe, Hamburg, 1861.
Garibaldi’s Denkwürdigkeiten nach handschriftlichen Aufzeichnungen desselben, und nach authentischen Quellen („Pamiątki Garibaldiego” według odręcznych notatek na ten temat, a także według autentycznych źródeł) tom 1, wyd. Hoffmann und Campe, Hamburg, 1861.
Hundert und ein Tag auf meinem Pferde (Sto i jeden dni na moim koniu), wyd. Hoffmann und Campe, Hamburg, 1860.
↑Jej ojcem był Emanuel Heinrich Brandt (1776-1852), (brat armatora Wilhelma Brandta), matką Susanne-Stéphanie Sylvestre (1786-1858). Jej guwernantka nazywała się Marguerite Catherine Espérance Sylvestre (Espérance Sylvestre, 1790-1842) i była krewną jej matki, pochodzącej również z Genewy, a później także wychowawczynią księżniczek Marii z Saksonii-Weimaru-Eisenach i Augusty z Saksonii-Weimaru-Eisenach. (Informacje za: Société Genevoise de Généalogie, Pers. ID: I604396).
Peter E. Stoetzer (Ur-Urenkel von Elpis Melena), Prolog zu „Elpis Melena, Erlebnisse und Beobachtungen eines mehr als 20-jährigen Aufenthalts auf Kreta”, Neuausgabe 2008.
