Max Delbrück

Max Delbrück

Państwo działania	Niemcy, Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	4 września 1906 Berlin
Data i miejsce śmierci	9 marca 1981 Pasadena
profesor
Specjalność: genetyka, mikrobiologia, biofizyka
Alma Mater	Uniwersytet w Getyndze
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny
Multimedia w Wikimedia Commons

Max Delbrück (ur. 4 września 1906 w Berlinie, zm. 9 marca 1981 w Pasadenie w Kalifornii) – niemiecki, a od 1945 amerykański genetyk, mikrobiolog i biofizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w roku 1969 za odkrycie budowy genetycznej i mechanizmu replikacji wirusów.

Delbrück był najmłodszym synem historyka Hansa Delbrücka i prawnukiem Justusa Liebiga.

Studiował na Uniwersytecie w Getyndze najpierw astronomię, następnie świeżo wtedy odkrytą mechanikę kwantową, by przejść w końcu do fizyki teoretycznej. Właśnie w zakresie fizyki teoretycznej doktoryzował się w 1929 r.

Po kilku pobytach za granicą (Anglia, Dania, Szwajcaria) rozpoczął w 1932 pracę w Instytucie Chemicznym im. Cesarza Wilhelma (Kaiser-Wilhelm-Institut für Chemie) w Berlinie-Dahlem. Był tam m.in. asystentem Lise Meitner i Ottona Hahna. Po dojściu do władzy narodowych socjalistów ten niepaństwowy instytut zachował pewną niezależność i przyciągał wielu zagranicznych uczonych.

Z inicjatywy Nielsa Bohra zwrócił się Delbrück ku interdyscyplinarnym badaniom w obszarze biologii. W 1935 opublikował wraz z genetykiem Nikołajem Timofiejewem-Riesowskim i Karlem Günterem Zimmerem pracę o mutacjach genowych, w której zaproponowali oni pojmowanie genów jako kompleksowych związków atomów. Była to pierwsza próba stworzenia modelu genu, na 18 lat przed odkryciem podwójnej helisy DNA przez Francisa Cricka i Jamesa Watsona.

W 1937 polityczny nacisk na badania stał się zbyt duży. Delbrück emigrował do Stanów Zjednoczonych Ameryki. Tutaj głównie w Kalifornijskim Instytucie Technologicznym (Caltech) w Pasadenie prowadził w latach 1937–1939 i od 1947 badania nad bakteriofagami. W tym czasie współpracował ściśle z Salvadorem Edwardem Lurią, wspólnie z którym odkrył w 1942 zdolność bakteriofagów do samorzutnego tworzenia form mutacyjnych. W 1946 Delbrück wraz z Alfredem Day Hersheyem odkrył zjawisko rekombinacji u bakteriofagów. Badania tych trzech naukowców stworzyły podstawy współczesnej biologii molekularnej i genetyki i doprowadziły ich do uzyskania wspólnie w 1969 Nagrody Nobla.

Jako profesor biologii prowadził dalej badania w Caltechu (do 1977). Punktami ciężkości jego badań były fizjologia zmysłów, chemia kwantowa i mutacje (głównie u muszki owocowej Drosophila melanogaster).

Zasługą Delbrücka w szerszym zakresie jest przede wszystkim wprowadzenie modeli matematycznych i metod naukowych do biologii. Również jego apel na rzecz interdyscyplinarności oraz otwartej współpracy środowisk naukowych, poparty własnym przykładem, znalazł naśladowców i spore uznanie w świecie nauki.

W 1962 dzięki jego wsparciu powstał Instytut Genetyki na uniwersytecie w Kolonii w Niemczech.

W 1941 Max Delbrück pojął za żonę Mary Bruce. Miał z nią czworo dzieci.

Jego brat Justus Delbrück, siostra Emmi Bonhoeffer i szwagier Klaus Boenhoffer (brat Dietricha Bonhoeffera) działali w latach wojny w niemieckim ruchu oporu.

• Über die Natur der Genmutation und der Genstruktur (z N. W. Timofiejewem-Riesowskim i K. G. Zimmerem), Berlin 1935
• The growth of bacteriophage (z E. L. Ellisem), 1938
• Multiplication and variations of viruses, 1952
• Photo-reactions in Phycomyces (z R. Cohenem), 1959
• Über Vererbungschemie, Köln 1963
• A physicist's renewed look at biology, 1970
• Signal transducers, 1972
• Anfänge der Wahrnehmung, Mainz 1974

• Nagrody Nobla. Leksykon PWN. Beata Tarnowska (red.). Warszawa: 2001. ISBN 83-01-13393-7. Brak numerów stron w książce
• The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1969 Max Delbrück, Alfred D. Hershey, Salvador E. Luria. Nobelprize.org. [dostęp 2011-06-04].

• Timoféeff-Ressovsky, N.W. (Nikolai Wladimirowitsch), Zimmer, K.G. (Karl Günter), Delbrück, M. (Max), Nachrichten a.d. Biologie der Gesellschaft der Wissenschaften Göttingen Vol. 1, No. 13, p. 189-245