Mehmet Âkif Ersoy

Imię i nazwisko	Mehmet Akif Pejani
Data i miejsce urodzenia	20 grudnia 1873 Fatih
Data i miejsce śmierci	27 grudnia 1936 Stambuł
Narodowość	albańska, turecka, uzbecka
Język	turecki
Dziedzina sztuki	poezja
Muzeum artysty	Mehmet Akif Ersoy Müze Evi w Ankarze
Ważne dzieła
Safahat
Multimedia w Wikimedia Commons

Mehmet Âkif Ersoy właśc. Mehmet Akif Pejani (ur. 20 grudnia 1873 w Fatih, zm. 27 grudnia 1936 w Stambule) – turecki weterynarz, poeta i polityk pochodzenia albańskiego, twórca tureckiego hymnu narodowego.^[1]

Urodził się w Fatih (obecnie dzielnica Stambułu) jako syn Albańczyka İpekli Tahir Efendiego, nauczyciela w miejscowej medresie i Emine Şerife Hanım, pochodzenia turecko-uzbeckiego. Kształcił się w szkole w Fatih (Fatih Merkez Rüştiyesi), ale z powodu śmierci ojca i pożaru domu był zmuszony przerwać naukę i rozpocząć pracę zarobkową. Po kilku latach wstąpił do Szkoły Weterynaryjnej (Mülkiye Baytar Mektebi), którą ukończył z wyróżnieniem w 1893.

W tym samym roku rozpoczął pracę w ministerstwie rolnictwa. Przez dwa lata pracował w Kosowie, a następnie w Anatolii^[2]. Jednocześnie zajmował się badaniem sytuacji zdrowotnej mieszkańców, próbując propagować wśród nich zasady higieny. W 1913 Ersoy zrezygnował z posady państwowej i poświęcił się dziennikarstwu, wydając wraz z przyjaciółmi pismo Müdafaa-i Milliye Heyeti, sprzyjające ideom przemian społecznych w Turcji. W tym czasie zaczął też publikować pierwsze utwory poetyckie.

Po podpisaniu upokarzającego dla Turcji traktatu w Sèvres Ersoy zaangażował się w działalność patriotyczną. W meczetach Anatolii wygłaszał mowy patriotyczne. Szczególne znaczenie miało jego przemówienie, które wygłosił w meczecie Nasrullah w Kastamonu, gdzie potępił traktat w Sevres i wezwał miejscową ludność do walki z „zachodnioeuropejskimi kolonialistami”. Treść tego przemówienia wydrukowano w Ankarze i rozpowszechniano wśród tureckich żołnierzy.

12 marca 1921 Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji przyjęło Marsz Niepodległości (İstiklâl Marşı), napisany przez Ersoya, jako turecki hymn narodowy. Po 1923 Ersoy zajął się nauczaniem historii i literatury na uczelniach tureckich. Poddany ostrej krytyce przez nacjonalistów tureckich w 1926 udał się do Kairu na dobrowolne wygnanie^[3]. W Egipcie wykładał literaturę turecką na Uniwersytecie Kairskim^[4]. W 1936, w czasie wizyty w Libanie nabawił się malarii i powrócił do kraju, gdzie wkrótce zmarł.

Pochowany na cmentarzu Edirnekapı w Stambule^[5]. Był pierwszą osobą w historii Turcji, na której pogrzebie zagrano turecki hymn narodowy.

Najbardziej znanym dziełem, które pozostawił po sobie Ersoy, jest zbiór 44 wierszy noszący tytuł Safahat, wydany w 1911. Tekst hymnu narodowego także znalazł się początkowo w tym zbiorze jako osobny utwór.

• 1912: Süleymaniye Kürsüsünde (W fotelu Süleymaniye)
• 1913: Hakkın Sesleri (Głosy Boga)
• 1914: Fatih Kürsüsünde (W fotelu Fatih)
• 1917: Hatıralar (Wspomnienia)
• 1921: Kastamonu Nasrullah Kürsüsü'nde (W fotelu meczetu Nasrullah)
• 1924: Asım
• 1933: Gölgeler (Cień)
• 1944: Kur'an'dan Ayet ve Hadisler (pośmiertnie)

Imię Ersoya nosi uniwersytet w Burdurze. Podobizna poety w latach 80. znalazła się na rewersie banknotu 100 lirowego.

• Kemal HK.H. Karpat Kemal HK.H., The politicization of Islam: reconstructing identity, state, faith, and community in the late Ottoman state, New York: Oxford University Press, 2001, s. 363, ISBN 978-0-19-513618-0, OCLC 252577148 .
• Ali Nihad Tarlan, Mehmet Akif, his life and works, Stambuł 1986.
• Strona poświęcona postaci Mehmeta Âkifa Ersoya
• Ayyıldız, Esat. “Mehmed Âkif Ersoy’un ‘Hasbihâl’ Adlı Makalesindeki Arapça Öğretimine Dair Görüşleri”. Kabulünün 101. Yılında İstiklâl Marşı ve Milli Şairimiz Mehmed Âkif Ersoy 2. Uluslararası Sempozyumu Kongre Kitabı. ed. Ayşe Erkmen – Mustafa Latif Emek. İstanbul: İKSAD Yayınevi, 2022. 40-48.