|
Michaił Aleksiejew (generał)
Michaił Wasiljewicz Aleksiejew, ros. Михаил Васильевич Алексеев (ur. 3 listopada?/15 listopada 1857 w Twerze, zm. 8 października 1918 w Jekaterynodarze) – generał armii Imperium Rosyjskiego, jeden z twórców i pierwszych dowódców białej Armii Ochotniczej. ŻyciorysKariera wojskowa w Imperium RosyjskimUrodził się 15 listopada (3 listopada starego stylu) 1857 w guberni twerskiej w rodzinie wojskowego[1]. Ukończył moskiewską junkierską szkołę piechoty w 1876 i Mikołajewską Akademię Sztabu Generalnego w 1890[1]. Brał udział w wojnie rosyjsko-tureckiej 1877–1878[2]. W latach 1896–1904 kierował katedrą historii wojskowości w Akademii Sztabu Generalnego. Od października 1904, podczas wojny rosyjsko-japońskiej zajmował stanowisko generalnego kwatermistrza 3 Armii Mandżurskiej, po zakończeniu działań wojennych powrócił do pracy wykładowcy Akademii[2]. W 1904 uzyskał stopień generała-majora, a w 1908 generała-lejtnanta. Od 1908 był szefem sztabu Kijowskiego Okręgu Wojskowego. W latach 1912–1914 dowodził 13 Korpusem wojsk[1]. I wojna światowa i rewolucjaPo wybuchu I wojny światowej, początkowo od sierpnia 1914 został szefem sztabu Frontu Południowo-Zachodniego, otrzymując w październiku stopień generała piechoty (gienierał ot infanterii), następnie od marca 1915 był dowódcą wojsk Frontu Północno-Zachodniego[1]. Od sierpnia 1915 do marca 1917 zajmował stanowisko szefa sztabu wodza naczelnego. Od objęcia stanowiska wodza naczelnego przez samego cara Mikołaja II w miejsce ks. Mikołaja Mikołajewicza jesienią 1915, na Aleksiejewie faktycznie spoczęło dowodzenie wszystkimi operacjami wojskowymi, gdyż car nie miał żadnego doświadczenia wojskowego[2]. Aleksiejew nie był dobrze widziany na dworze, szybko przekonał się również, że względy polityczne niejednokrotnie były przy planowaniu działań armii rosyjskiej ważniejsze niż czynniki czysto militarne[2]. Starał się być doradcą cara nie tylko w kwestiach wojskowych, tworzyć przeciwwagę dla wpływów Rasputina[2]. Był zwolennikiem monarchii, lecz w imieniu oficerów przekonał cara Mikołaja II do abdykacji[3]. Jego poglądy polityczne były bliskie partii kadetów[4]. Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu w marcu 1917, przejściowo do maja stał na czele armii jako wódz naczelny. Przyjął to stanowisko, chociaż był już wtedy poważnie chory, a także pesymistycznie oceniał perspektywy dalszego rozwoju sytuacji w Rosji[5]. Z powodu krytyki Rządu Tymczasowego został przeniesiony ponownie na stanowisko szefa sztabu wodza naczelnego[1]. Podczas tzw. puczu Korniłowa 30 sierpnia 1917 stanął po stronie Rządu Tymczasowego, polecił aresztować gen. Ławra Korniłowa i jego stronników, faktycznie jednak, kierując go do twierdzy w Bychowie, uratował go przed procesem o zdradę stanu. Pozostawał z aresztowanymi oficerami w stałym kontakcie[6]. Następnie 11 września 1917 r. zrezygnował ze stanowiska[6]. Współtwórca Armii Ochotniczej Po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej), 13 listopada, Aleksiejew opuścił Piotrogród i dwa dni później dotarł do Nowoczerkaska, wzywając innych oficerów, za pośrednictwem swojego zaufanego, by uczynili to samo. Jeszcze wcześniej, pod koniec października 1917 pod jego kierownictwem powstała Aleksiejewska Organizacja[7]. W Nowoczerkasku przystąpił do tworzenia zupełnie nowej formacji zbrojnej, która podjęłaby czynną walkę z bolszewikami[7]. Dążył do uczynienia południa Rosji potężną bazą białych, starał się sprowadzać do Nowoczerkaska nie tylko wojskowych, ale i propagandzistów i dziennikarzy, a także stworzyć namiastkę rządu[7]. Wbrew swoim rachubom, Aleksiejew nie zdołał zapoczątkować masowego ruchu antybolszewickiego. Większość mieszkańców Nowoczerkaska była nieprzychylna zamiarom oficerów[7], a liczba zgłaszających się do Armii Ochotniczej była mniejsza, niż Aleksiejew się spodziewał – zgłaszali się niemal wyłącznie wyżsi oficerowie rozproszonej armii carskiej, pewna grupa młodych oficerów oraz kadeci[8]. Przez dwanaście tygodni przebywania w Nowoczerkasku, a następnie Rostowie nad Donem, skąd Aleksiejew na prośbę Aleksieja Kaledina wyparł zbrojne oddziały bolszewickie[9], biali nie osiągnęli spodziewanego poparcia. Uzyskali jedynie niewielkie wsparcie finansowe Ententy oraz rosyjskich kół biznesowych[10] (chociaż Aleksiejew miał liczne kontakty wśród zamożnych Rosjan, otrzymał w końcu 1917 r. na tworzenie białej armii zaledwie kilka tysięcy rubli[11]). 31 grudnia 1917 r. Aleksiejewska Organizacja oficjalnie przyjęła nazwę Armii Ochotniczej, a Aleksiejew i Korniłow, który przybył do Nowoczerkaska 19 grudnia, podzielili się przywództwem w ruchu białych. Korniłow został naczelnym dowódcą Armii, natomiast wszelkie sprawy administracyjne, finansowe oraz związane z kontaktami zewnętrznymi miał rozstrzygać Aleksiejew. Obaj zgodzili się również, by pełnię władzy nad Donem powierzyć Kaledinowi, a wszyscy trzej mieli tworzyć kierujący ruchem triumwirat decydujący wspólnie o najważniejszych kwestiach[12]. W rzeczywistości Korniłow stale wtrącał się w zakres kompetencji Aleksiejewa, a między obydwoma stale dochodziło do ostrych sporów[13]. Tymczasem tworzona naprędce grupa wojsk czerwonych pod dowództwem Władimira Antonowa-Owsiejenki bezpośrednio zagroziła tworzącym się siłom białych, zmierzając w kierunku Nowoczerkaska i Rostowa[8]. Nie chcąc dopuścić do całkowitego rozbicia tworzonych sił antybolszewickich, generałowie Korniłow i Aleksiejew postanowili opuścić obydwa ośrodki[14]. Z decyzją taką nie chciał się pogodzić Kaledin, który odmówił odejścia znad Donu i 12 maja popełnił samobójstwo[14]. Siły białych opuściły Rostów w uporządkowany sposób w nocy z 21 na 22 lutego, rozpoczynając pierwszy marsz kubański w kierunku Jekaterynodaru[15]. Podczas szturmu Jekaterynodaru w kwietniu 1918 zginął Korniłow. Aleksiejew został wówczas szefem Rady Specjalnej – namiastki rządu. 8 października 1918 schorowany Aleksiejew (cierpiał m.in. na raka) zmarł w Jekaterynodarze. Jedynym przywódcą Armii Ochotniczej został wówczas Anton Denikin[16]. Został pochowany w Belgradzie[1]. Był odznaczony m.in. Orderem Świętego Włodzimierza II, III i IV klasy, Orderem św. Stanisława I, II i III klasy z Mieczami, Orderem św. Anny I, II, III i IV klasy, złotą szablą i wieloma innymi odznaczeniami. Przypisy
Bibliografia
Kontrola autorytatywna (osoba): |
||||||||||||||||||||||||
