|
Miecz Stalingradu Miecz Stalingradu – ozdobiony kamieniami szlachetnymi, ceremonialny miecz długi, wykuty na polecenie króla Wielkiej Brytanii Jerzego VI na znak hołdu Brytyjczyków wobec postawy radzieckich żołnierzy broniących Stalingradu podczas II wojny światowej[1]. 29 listopada 1943 r. brytyjski premier Winston Churchill ofiarował go marszałkowi Józefowi Stalinowi na specjalnej ceremonii podczas konferencji teherańskiej, w obecności prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta oraz radzieckiej i brytyjskiej gwardii honorowej. OpisMiecz Stalingradu jest obosiecznym, dwuręcznym mieczem o długości około 1,2 m, z wykonanym z litego srebra jelcem. Wypalona kwasem w formie akwaforty inskrypcja w języku rosyjskim i angielskim brzmi:
W tłumaczeniu na język polski:
Rękojeść miecza jest pokryta 18-karatowym złotem i ma głowicę z kwarcu ze złotą różą Anglii. Oba końce 25 cm jelca są ukształtowane na podobieństwo głowy lamparta i pozłacane[3]. Obustronne ostrze o długości 91 cm ma soczewkowy przekrój i jest ręcznie kute z najlepszej stali z Sheffield. Pochwa została wykonana ze szkarłatnej skóry baranka perskiego, chociaż niektóre źródła sugerują, że był to safian[4]. Ozdobiona jest królewskimi ramionami, koroną i szyfrem w srebrnym złoceniu z pięcioma srebrnymi oprawkami i trzema rubinami osadzonymi na złotych gwiazdach[4]. ProdukcjaMiecz zaprojektował Reginald Gleadowe, wykładowca sztuk pięknych Uniwersytetu Oksfordzkiego, po czym projekt został zatwierdzony przez króla. Komisja dziewięciu doświadczonych rzemieślników z Goldsmiths' Hall nadzorowała prace. Rosyjski tekst inskrypcji został sformułowany przez Ellisa Minnsa, ikonologa i dyrektora Pembroke College w Cambridge[5]. Producentem miecza była firma Wilkinson Sword, a głównymi rzemieślnikami byli miecznicy Tom Beasley i Sid Rouse, kaligraf Mervyn C. Oliver i złotnik Leslie G. Durbin z RAF-u[4]. Stal na ostrze pochodziła od przedsiębiorstwa Sanderson Brothers and Newbould z Sheffield[4]. Realizacja projektu zajęła około trzech miesięcy[3]. Prezentacja Oficjalna prezentacja i wręczenie miecza odbyły się podczas spotkania przywódców Wielkiej Trójki w ambasadzie sowieckiej na konferencji teherańskiej w listopadzie 1943 r., gdzie ustalono ostateczne plany operacji Overlord[6]. Po trzygodzinnym opóźnieniu przywódcy i ich delegacje zgromadzili się w dużej sali konferencyjnej ambasady z brytyjską i radziecką gwardią honorową ustawioną po obu stronach sali. Winston Churchill wszedł w niebieskim mundurze komandora lotnictwa, a radziecka orkiestra wojskowa zagrała God Save the King i Międzynarodówkę. Churchill odebrał miecz od brytyjskiego porucznika i zwrócił się do Józefa Stalina: „Mam rozkaz [od króla] przekazać ten miecz honorowy jako wyraz hołdu od narodu brytyjskiego”. Stalin pocałował miecz i cicho podziękował Brytyjczykom. Następnie podał broń do wglądu siedzącemu obok Franklinowi Rooseveltowi, który wyciągnął miecz z pochwy i uniósł go, mówiąc: „Naprawdę mieli serca ze stali” (spowodowało to nieporozumienia przy tłumaczeniu, ponieważ w języku rosyjskim przybrane nazwisko Stalina jest bliskie znaczeniowo do „człowieka ze stali”)[7]. Pod koniec ceremonii Stalin nieoczekiwanie przekazał miecz jednemu ze swoich najstarszych i najbardziej lojalnych towarzyszy, marszałkowi Klimentowi Woroszyłowowi. Wydawało się, że został on tym zaskoczony i złapał go w niewłaściwy sposób, przez co miecz wysunął się z pochwy[8]. Naoczni świadkowie różnią się w swoich relacjach co do tego, czy uderzył go w stopę, upadł na podłogę, czy też został złapany na czas, by zręcznym ruchem wsunąć go z powrotem do pochwy[9]. W literaturzeMiecz Stalingradu występuje trylogii Sword of Honor Evelyn Waugha, w której autor kontrastuje miecz, dla niego symbol brytyjskiej zdrady Europy Wschodniej wobec ateistycznego Stalina, z mieczem honoru krzyżowców, przodków głównego bohatera trylogii, Guya Crouchbacka. Przed jego przekazaniem Stalinowi, miecz był wystawiany w Wielkiej Brytanii jak ikona religijna, m.in. w opactwie westminsterskim. Wydarzenia te stały się kanwą dla kluczowej sceny trylogii Waugha[10]. WspółcześnieOryginał miecza znajduje się w Muzeum Bitwy Stalingradzkiej w Wołgogradzie[11]. Podczas zimnej wojny co najmniej trzy razy wrócił do Wielkiej Brytanii na wystawy czasowe[12]. Ponadto Wilkinson Sword wykonał trzy kopie miecza, z których jedna znajduje się w Południowoafrykańskim Narodowym Muzeum Historii Wojskowości w Johannesburgu[13]. Przypisy
Bibliografia
|
