|
Mieczysław Szumański
Mieczysław Leon Ludwik Szumański vel Mieczysław Kozarzewski, ps. „Biały”, „Bury”, „Bystry”, „Dyrektor”, „Łaski” (?)[1], „Wolski”, „U.P. «Un Polonais»” (ur. 4 czerwca 1896 w Chomiakówce, powiecie tłumackim, zm. 29 kwietnia 1973 w Lailly-en-Val we Francji) – podpułkownik geograf Wojska Polskiego i Armii Krajowej, szef Służby Geograficznej Oddziału IV Kwatermistrzowskiego Komendy Głównej AK, kawaler Orderu Virtuti Militari, działacz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. ŻyciorysUrodził się w rodzinie Jana Kantego i Marii z domu Lipsz. Miał siostrę Zofię[2]. Od 1907 uczył się w C.K. IV Gimnazjum we Lwowie. Od 1910 roku działał w OMN „Zarzewie”, a od 1911 roku – w 4. Lwowskiej Drużynie Skautowej[3]. Od początku 1913 roku uczył geografii ziem polskich i terenoznawstwa w Tajnej Polskiej Szkole Państwowej. We wrześniu 1913 roku wstąpił do 1. Polskiej Drużyny Strzeleckiej[3][4]. Jego późniejsza nauka była przeplatana kampaniami wojennymi:
LegionyNa początku sierpnia 1914 roku zaciągnął się w Krakowie do IV baonu drużyn strzeleckich Józefa Piłsudskiego. Od 18 sierpnia służył w 2 kompanii III baonu Edwarda Śmigłego-Rydza[3]. 23 października był ranny w bitwie pod Laskami. Leczył się w Krakowie. Od 24 grudnia współorganizował kompanię narciarską dowodzoną przez Mariusza Zaruskiego[3], był w niej instruktorem i sekcyjnym. Od 15 marca walczył w 6 kompanii 3 pułku piechoty II Brygady Legionów Polskich. W lecie prawdopodobnie był ranny w czasie bitwy pod Toporowcami, po rekonwalescencji został przeniesiony do kompanijnego plutonu karabinów maszynowych III baonu 2 pułku tejże brygady. Walczył z nią na Bukowinie, w Besarabii i na Wołyniu. Po kryzysie przysięgowym od lipca 1917 roku służył w Polskim Korpusie Posiłkowym, po połączeniu oddziałów dawnej II Brygady z II Korpusem został w nim oficerem rachunkowym[3]. Walczył w przegranej bitwie pod Kaniowem, po rozproszeniu Korpusu przedostał się do Kijowa, gdzie został aresztowany przez władze ukraińskie i wydany Niemcom. Uciekł z więzienia i zgłosił się do Polskiej Komendy Etapowej w Kijowie, gdzie został skierowany do Organizacji Werbunkowo-Agitacyjnej Korpusów Polskich na Wschodzie w Winnicy, gdzie jako Mieczysław Kozarzewski został zastępcą komendanta rejonu, oficerem wywiadowczym i skarbnikiem. 2 stycznia 1919 roku został skierowany do 4 Dywizji Strzelców Polskich, gdzie został adiutantem i później oficerem łącznikowym 2 pułku piechoty. 16 czerwca via Rumunia wrócił do kraju, gdzie został przydzielony do 6 pułku strzelców polskich[3] na stanowisku kolejno intendenta, skarbnika i oficera wywiadowczego. Jako adiutant dowódcy pułku brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku[4]. Okres międzywojenny Jego pułk zmienił nazwę na 48 pułk piechoty Strzelców Kresowych, służył w nim jako adiutant dowódcy do 26 stycznia 1922 roku, a następnie dowodził 5 kompanią II baonu tego pułku. Po ukończeniu kursu topograficznego od 1925 roku został zatrudniony na Wydziale Topograficznym Wojskowego Instytutu Geograficznego[3], 1 listopada 1928 roku został komendantem Oficerskiej Szkoły Topografów przy tym Instytucie. Od maja 1931 roku pracował jako p.o. szefa Wydziału Kartograficznego, a od początku 1933 roku ponownie został komendantem Oficerskiej Szkoły Topograficznej[5][4]. Na tym stanowisku pozostał do marca 1939[6] W 1939 roku opublikował, wraz z gen. Tadeuszem Malinowskim, książkę pt. 2 Pułk Legionów Polskich, I, Karpaty (wyd. przez Koło 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich). II wojna światowaW czasie kampanii wrześniowej Szumański był szefem I Oddziału Pomiarowego, z którym 4 września opuścił Warszawę, udając się do Lublina, gdzie zabezpieczał pod względem kartograficznym sztab Armii „Lublin”. Po rozproszeniu jego oddziałów przez radzieckie bombardowania przekroczył z małą grupą żołnierzy granicę polsko-węgierską i został internowany w obozie karnym Nagykanizsa na Węgrzech. Zbiegł z tego obozu 4 sierpnia 1941 roku i wrócił do Polski[4]. W Polsce zorganizował dwie drukarnie (w maju i czerwcu 1942 roku). Przystąpił do Obozu Polski Walczącej, był w jego Radzie Naczelnej i kierował jego Wydziałem Technicznym. W II połowie tego roku został oddelegowany do Armii Krajowej, gdzie od początku 1943 roku objął stanowisko szefa Służby Geograficznej (kryptonim „Schronisko”) Oddziału IV Kwatermistrzowskiego Komendy Głównej AK[7][8]. Odpowiadał za zabezpieczenie geograficzne AK. Zorganizował pracę „Schroniska”, w lipcu 1944 roku działały 3 drukarnie map i 8 składów. Nadzorował również prowadzenie wywiadu topograficznego węzłów kolejowych i innych konstrukcji inżynierskich, w tym niemieckich poligonów i obozów[2]. Do najciekawszych zadań Służby Geograficznej KG AK pod kierunkiem Szumańskiego było wykonanie wiosną 1943 roku uaktualnionej mapy Warszawy w skali 1:25 000 z zaznaczonymi obiektami niemieckimi i zniszczonymi budynkami[9]. W Powstaniu Warszawskim dowodził jednym z 2 zespołów służby geograficznej, zaopatrujących w mapy walczące oddziały. Był ranny podczas walk. Po upadku powstania był więziony w Stalagu 344 Lamsdorf, a następnie w Oflagu II C Woldenberg, skąd był ewakuowany w tzw. kolumnie „Wschód” i uwolniony 30 stycznia 1945 roku przez Armię Czerwoną[2]. Podziemie niepodległościowePo powrocie do kraju uczestniczył w lipcu 1945 roku w odprawie oficerów uwolnionych z Oflagu II C Woldenberg. Na polecenie delegata Sił Zbrojnych na Kraj Jana Rzepeckiego rozpoczął organizację struktur DSZ na Śląsku. Po rozwiązaniu DSZ i utworzeniu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość został szefem Okręgu Wrocław „Wschód” WiN. Po rozbiciu kolejnych dolnośląskich struktur WiN przez Urząd Bezpieczeństwa, Szumański rozwiązał w lipcu 1946 roku podległe mu struktury, po uzyskaniu akceptacji Zarządu Głównego WiN. Prawdopodobnie we wrześniu 1946 przedostał się zagranicę[2]. EmigracjaW czerwcu 1947 roku dotarł do Francji i zamieszkał pod Paryżem. Podjął współpracę z Zagraniczną Delegaturą WiN, jednak wkrótce wycofał się z działalności politycznej. Od lipca 1949 roku pracował we francuskim Institut Géographique National, gdzie zajmował się mapami Europy Wschodniej. Pracował tam do 1965 roku. Był działaczem wielu organizacji kombatanckich i polonijnych, w latach 1963–1967 napisał Wspomnienia z początku skautingu we Lwowie z lat 1910–1914, przekazał wiele relacji ze swojej służby[10]. Jego obszerna relacja o losach Wojskowego Instytutu Geograficznego do września 1939 roku przechowywana jest w Bibliotece Polskiej w Paryżu[2]. Został pochowany na cmentarzu w Triguères[2]. W 1923 roku ożenił się z Brytyjką Marią Robinson. W 1924 roku urodził im się syn, Jerzy, urbanista, żołnierz AK (ps. „Wig”), uczestnik powstania warszawskiego walczący w pułku „Baszta”, członek WiN[2]. Awanse
Ordery i odznaczenia
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||||
.png){kind=small}
