Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych – festiwal teatralny, odbywająca się w Teatrze Powszechnym w Łodzi od 1994 roku (pierwsza edycja pod nazwą Ogólnopolski Permanentny Festiwal Sztuk Przyjemnych)[1].
Od roku 1995 pod zmienioną nazwą jako Ogólnopolski Festiwal Sztuk Przyjemnych[2], od 2003 Ogólnopolski Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych[3] i w końcu od roku 2008 Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych[4].
Pomysłodawczynią festiwalu jest dyrektor Teatru Powszechnego Ewa Pilawska, będąca jednocześnie dyrektorem artystycznym festiwalu.
Festiwal jest wydarzeniem interdyscyplinarnym – towarzyszą mu projekcje filmowe, wystawy, koncerty, panele dyskusyjne i spotkania z twórcami, seminaria naukowe, instalacje w przestrzeni miejskiej. Jest jednym z najstarszych festiwali teatru zawodowego organizowanych w Polsce po 1989 roku. Każda edycja Festiwalu ma myśl przewodnią zaproponowaną przez Ewę Pilawską (wśród tematów znalazły się np. „Kondycja artysty”, „Awangarda jako stan umysłu”, „Niebezpiecznie jest schodzić ze sceny”). Na Festiwalu rolę jury pełnią widzowie, którzy w Plebiscycie Publiczności wybierają Najlepszą Aktorkę, Najlepszego Aktora i Najlepszy Spektakl.
„Garderobiany” Ronalda Harwooda w reżyserii Adama Sajnuka, spektakl z Teatru Narodowego w Warszawie, XXIII Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych. Fot. Katarzyna Chmura
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymała Gabriela Muskała za rolę Marii w „Samobójcy” w reż. Marka Fiedora z Teatru Dramatycznego w Warszawie.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Janusz Gajos za rolę księdza Kubalę w „Nartach Ojca Świętego” w reż. Piotra Cieplaka z Teatru Narodowego w Warszawie.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymał „Niewina" w reż. Pawła Miśkieiwcza z Narodowego Starego Teatru w Krakowie.
12. Ogólnopolski Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2006 r.)[16].
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymała Krystyna Janda za rolę Tonki Babić w „Ucho gardło nóż” w reż. Krystyny Jandy z Teatru Polonia w Warszawie.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Eryk Lubos za rolę Bogusia w „Made in Poland” w reż. Przemysława Wojcieszka z Teatr im. H. Modrzejewskiej w Legnicy.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymał „Słomkowy kapelusz” w reż. Piotra Cieplaka z Teatru Powszechnego w Warszawie.
Jan Klata podczas panelu dyskusyjnego „Cenzura”. XXIV Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych. Fot. Katarzyna Chmura.
13. Ogólnopolski Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2007 r.)[18]
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymała Krystyna Janda za rolę Winnie w „Szczęśliwych dniach” w reż. Piotra Cieplaka z Teatru Polonia w Warszawie i Dominika Ostałowska za rolę Izabella w „Miarce za miarkę” w reż. Anny Augustynowicz z Teatru Powszechnego w Warszawie.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Wojciech Malajkat za rolę Vladimira w „Czekając na Godota” w reż. Antoniego Libery z Teatru Narodowego w Warszawie.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymał „Transfer!” w reż. Jana Klaty z Teatru Współczesnego we Wrocławiu i „Miarka za miarkę” w reż. Anny Augustynowicz z Teatru Powszechnego w Warszawie.
Kapituła Loży Przyjaciół Teatru Powszechnego wyróżniła spektakl „Mojo Mickybo” Owena McCafferty’ego w reż. Wiktora Rubina z Teatru Krypta Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie.
14. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2008 r.)[20]
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymała Maja Komorowska za rolę Anny Meister w spektaklu „Na szczytach panuje cisza” w reż. Krystiana Lupy z Teatru Dramatycznego w Warszawie.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Ivan Trojani za rolę Lva Sergejeviča Teremina w spektaklu „Teremin” w reż. Petra Zelenki z Dejvickiego Divadla z Pragi.
Tytuł Najlepszego Spektaku – otrzymała sztuka „Miłość na Krymie” w reż. Jerzego Jarockiego z Teatru Narodowego w Warszawie oraz ex aequo „Elling” w reż. Michała Siegoczyńskiego z Teatru Praga w Warszawie.
Kapituła Loży Przyjaciół Teatru Powszechnego wyróżniła spektakl „Imieniny” w reż. Marcina Sławińskiego z Teatru Powszechnego w Łodzi.
15. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2009 r.)[22]
„Twarze Festiwalu” – wystawa fotografii dokumentująca piętnastolecie Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Teatrze Powszechnym w Łodzi
„Twórczość teatralna Edwarda Kłosińskiego”
„Estetyka współczesnego teatru” – panel dyskusyjny z udziałem teoretyków i krytyków teatralnych: prof. dr hab. Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej, Joanny Derkaczew, prof. dr hab. Jana Ciechowicza i Jacka Sieradzkiego, prowadzony przez dr Dominikę Łarionow.
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymała Ramona Dumitrean i Andrea Tokai za rolę Iriny w spektaklu „Spowiedź w Tanacu” w reż. Andrei Şerbana Teatru Odeon w Bukareszcie i Akademii Wędrownej Andrei Şerbana.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Wiesław Cichy za rolę Dantona w spektaklu „Sprawa Dantona” w reż. Jana Klaty z Teatru Polskiego z Wrocławia.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – przyznano „Aniołom w Ameryce” w reż. Krzysztofa Warlikowskiego TR Warszawa.
Kapituła Loży Teatru Powszechnego postanowiła przyznać swoją nagrodę spektaklowi „Sprawa Dantona” w reż. Jana Klaty Teatru Polskiego we Wrocławiu.
16. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2010 r.)[24]
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymała Anna Polony za rolę Królowej Małgorzaty w spektaklu „Król umiera, czyli ceremonie” w reż. Piotra Cieplaka z Narodowego Starego Teatru w Krakowie.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Jerzy Trela w roli Króla również w spektaklu „Król umiera, czyli ceremonie” w reż. Piotra Cieplaka z Narodowego Starego Teatru w Krakowie.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymały ex aequo „Utwór o matce i ojczyźnie” w reż. Jana Klaty z Teatru Polskiego we Wrocławiu i „Nasza klasa” w reż. Ondreja Spiszaka z Teatru Na Woli w Warszawie.
18. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2012 r.)[27]
„Metafizyka i rzeczywistość: zachód/wschód, lokalny/globalny, prymitywizm/nowoczesność, mistycyzm/materializm”– wystawa plakatu zrealizowana przez Macieja Mraczka
„Exodus” reż. Otto Primenger – projekcje filmowe pod opieką dr Tomasza Majewskiego
„Podróż” reż. Emanuel Finkiel – projekcje filmowe pod opieką dr Tomasza Majewskiego
Zwycięzcy Plebiscytu Publiczności:
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymała Joanna Gonschorek za rolę Danuty Mutter/Stefanii Mutter w spektaklu „III Furie” w reż. Marcina Libera z Teatru Modrzejewskiej w Legnicy.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Fabian Hinrichs za rolę w spektaklu „Patrzę Ci w oczy, społeczny kontekście zaślepienia!” w reż. Rene Pollescha z Volsbuehne w Berlinie.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymały „Iluzje” w reż. Iwana Wyrypajewa z Teatru Praktika w Moskwie.
19. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2013 r.)[28]
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymały Marta Ścisłowicz za rolę w spektaklu „Caryca Katarzyna” w reż. Wiktora Rubina z Teatru im. Żeromskiego w Kielcach.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Grzegorz Małecki za rolę w spektaklu „Konstelacje” w reż. Adama Sajnuka z Teatru Polonia w Warszawie.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymał spektakl „Bitwa Warszawska 1920” w reż. Moniki Strzępki z Narodowego Teatru Starego w Krakowie.
21. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2015 r.)[32]
„Konrad Swinarski. Kondycja artysty, którego nie ma” – wystawa foyer Teatru Powszechnego w Łodzi zrealizowana wspólnie z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.
„Tadeusz Kantor. Zderzenia” – sesja. W sesji uczestniczyli: Andrzej Turowski, Karolina Prykowska-Michalak, Jarosław Suchan, Jaromir Jedliński, Dominika Łarionow oraz Jacek Wakar.
„Tu urodził się film” – wystawa Galeria Opus zrealizowana wspólnie z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymały Catrin Striebeck, Stefanie Reinsperger, Dorothee Hartinger, Frida-Lovis Hamannza rolę w spektaklu „Śmieszna ciemność” w reż. Dušana Davida Pařizka z Burgtheater w Wiedniu.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Robert Ninkieiwcz za rolę w spektaklu „Broniewski” w reż. Adama Orzechowskiego z Teatru Wybrzeże w Gdańsku.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymał spektakl „Broniewski” w reż. Adama Orzechowskiego z Teatru Wybrzeże w Gdańsku.
22. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2016 r.)[34]
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymała Barbara Wysocka za rolę Lilli Wenedy w spektaklu „Lilla Weneda” w reż. Michała Zadary, koprodukcji Centrali i Teatru Powszechnego w Warszawie.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Juliusz Chrząstowski za rolę doktora Tomasa Stockmannaw spektaklu „Wróg ludu” w reż. Jana Klaty z Narodowego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymał spektakl „Tango Łódź” w reż. Adama Orzechowskiego z Teatru Powszechnego w Łodzi.
23. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2017 r.)[36]
„Awangarda jako stan umysłu” – wernisaż wystawy zrealizowany w koprodukcji z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie. Kuratorzy: Magda Kulesza i Krzysztof Kelm.
„Awangarda, tatr i cała reszta” – seminarium poprowadził prof. dr hab. Ryszard W. Kluszczyński. W seminarium udział wzięli: Annie Abrahams, Izabella Pluta, Ewa Wójtowicz, Grzegorz Laszuk.
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymała Milena Lisiecka za rolę Maude Gutman w spektaklu „Arcydzieło na śmietniku” w reż. Justyny Celedy z Teatru Powszechnego w Łodzi.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Łukasz Lewandowski za rolę Maxa Aue w spektaklu „Punkt Zero. Łaskawe” w reż. Janusza Opryńskiego z Teatru Provisorium w Lublinie.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymał spektakl „Triumf woli” w reż. Moniki Strzępki z Narodowego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie.
24. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2018 r.)[38]
„Niebezpiecznie jest schodzić ze sceny”– wystawa zrealizowana przez kuratora: Ewę Bloom-Kwiatkowską.
„Koniec świata wartości” – spotkanie z twórcami spektaklu „Proces” oraz współautorami książki „Koniec świata wartości” – Krystianem Lupą i Łukaszem Maciejewskim. Spotkanie poprowadził Łukasz Drewniak.
Tytuł Najlepszej Aktorki – otrzymała Sandra Korzeniak za rolę w spektaklu „Pod presją” w reżyserii Mai Kleczewskiej z Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.
Tytuł Najlepszego Aktora – otrzymał Radosław Krzyżanowski za rolę w spektaklu „Rok z życia codziennego w Europie Środkowo-Wschodniej” w reż. Moniki Strzępki z Narodowego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie.
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymali ex aequo spektakl „Trojanki” w reż. Jana Klaty z Teatru Wybrzeże w Gdańsku oraz „Dawni mistrzowie” w reż. Thoma Luza z Deutsches Theater w Berlinie.
26. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2020 r.)[42]
30. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2024r.)
„30 lat Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych” – wystawa retrospektywna, kurator: Krzysztof Kelm
„Matki, pieśń na czas wojny”, koncepcja i reżyseria: Marta Górnicka, Fundacja Chór Kobiet w koprodukcji z Maxim Gorki Theater w Berlinie, Festival d’Avignon; Maillon, Théâtre de Strasbourg – Scène européenne; Teatrem Powszechnym w Warszawie; SPRING Performing Arts Festival (Utrecht); Tangente St. Pölten – Festival Für Gegenwartskultur (Austria)
Tytuł Najlepszego Spektaklu – otrzymały ex aequo spektakle: „Matki. Pieśń na czas Wojny” według koncepcji, libretta oraz w reżyserii Marty Górnickiej (koprodukcja Fundacji Chór Kobiet, Maxim Gorki Theater w Berlinie, Teatru Powszechnego w Warszawie; Festival d’Avignon; Maillon, Théâtre de Strasbourg – Scène européenne; SPRING Performing Arts Festival, Tangente St. Pölten – Festival Für Gegenwartskultur) oraz "Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję" w adaptacji i reżyserii Mateusza Pakuły (Koprodukcja Teatru Łaźnia Nowa w Krakowie i Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach)
Media o festiwalu
„Owacjami na stojąco rozpoczął się w weekend XXVI Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych. Ewa Pilawska, dyrektor artystyczna, odebrała srebrny medal Gloria Artis. Festiwal otworzył warszawski Teatr Współczesny, „Wstydem” Marka Modzelewskiego w reżyserii Wojciecha Malajkata. Komedią, ale z dreszczykiem – i jakże aktualną. Modzelewski wykorzystał potencjał wesela jako miejsca inscenizacji „polskości”, opowiadając o współczesnej walce „klas”. Na zapleczu weselnego zajazdu, z łupiącą za przepierzeniem przaśną orkiestrą, ścierają się w obliczu kryzysu dwie pary. [...] Bogata klasa średnia pijąca merlota wyśmiewa się z gardzących „mamrotem” prowincjuszy, ale żeby odczynić klątwę, jest jednak gotowa wezwać różdżkarza. Iza Kuna, Jacek Braciak, Agnieszka Suchora i Mariusz Jakus dali popis znakomitego aktorstwa”[44] Izabella Adamczewska, „Gazeta Wyborcza”.
„Zakończone właśnie łódzkie spotkania teatralne, czyli 25. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych zasługują na szczególne wyróżnienie co najmniej z kilku powodów. Po pierwsze ze względu na przemyślany i trafiony w punkt repertuar. Ewa Pilawska zapraszając spektakle Jana Klaty, Mai Kleczewskiej czy Moniki Strzępki pokazała to, co w teatrze polskim minionego sezonu istotne.”[45]Jan Bończa Szabłowski, „Rzeczpospolita”.
„Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych – w Łodzi nadal trwa wielka uczta dla teatromanów. Przed nami kolejne wydarzenia, a wśród nich inspirowany filmem Andrzeja Wajdy spektakl „Popiół i diament – zagadka nieśmiertelności”, rewelacyjni „Ułani” Piotra Cieplaka z warszawskiego Teatru Narodowego i prapremiera „Wracaj” Anny Augustynowicz.”[46] portal Onet.
„[...] Warto więc polecić najnowszą inscenizację, niepokazywanych nigdy dotąd w Polsce „Dawnych mistrzów”, które stały się wielkim wydarzeniem trwającego w Łodzi Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych. I mogłyby być świetnym ukoronowaniem przypadającego dziś Międzynarodowego Dnia Teatru. [...] Za takimi spektaklami jak zaproszeni przez dyrektor Ewę Pilawską berlińscy „Dawni mistrzowie” zrobionymi z lekkością, błyskotliwością, inteligencją, dystansem i poczuciem humoru możemy w polskim teatrze tylko zatęsknić.”[47] Jan Bończa-Szabłowski, „Rzeczpospolita”.
„Festiwal Sztuk Przyjemnych stworzyła i prowadzi Ewa Pilawska, na co dzień dyrektorka Teatru Powszechnego w Łodzi. Impreza to swoista panorama najciekawszych zjawisk w polskim teatrze. A XXV jubileuszowa edycja imponuje rozmachem.”[48] pismo „Wprost”.
„Nie da się ukryć faktu, że Łódź jest miastem wielu festiwali. Nie brakuje wśród nich rozmaitych imprez teatralnych. Jest jednak jeden, który wyróżnia się szczególnie, i to nie tylko w środowisku lokalnym.”[49]Tomasz Glomb, „Opcje”.
„Przegląd rozpocznie się 26 lutego, ale patrząc na jego harmonogram, chciałoby się, żeby wystartował jak najszybciej. Imponuje już zestaw reżyserski: Piotr Cieplak, Jerzy Jarocki, Jan Klata, Krystian Lupa, Piotr Tomaszuk, Krzysztof Warlikowski. Abstrahując od oczywistej rangi nazwisk, imponuje wartość wybranych z ich dorobku spektakli. Zobaczymy m.in. „Anioły w Ameryce”, „Sprawę Dantona”, „Wymazywanie” – przedstawienia, na które „się jeździ”, bo głośno o nich w całej Polsce. Także za sprawą obsady. Zaproszone do Łodzi spektakle współtworzy aktorska śmietanka, m.in. Stanisława Celińska, Andrzej Chyra, Magdalena Cielecka, Adam Ferency, Jolanta Fraszyńska, Oskar Hamerski, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Maja Komorowska, Małgorzata Kożuchowska, Maja Ostaszewska, Jacek Poniedziałek, Anna Seniuk, Piotr Skiba, Danuta Stenka, Maciej Stuhr, Zbigniew Zapasiewicz."[50] Monika Wasilewska, „Gazeta Wyborcza”.
„Na Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (4 marca – 6 kwietnia), po raz siedemnasty organizowanym przez Teatr Powszechny, zestaw przedstawień jest do bólu ambitny. Scena walcząca o polską komedię – organizując ogólnopolski konkurs oraz repertuarowo – tą imprezą prezentuje inne oblicze. Nawet gdy przedstawienia prowokują do śmiechu, to nie po to, by bawić, ale przerażać tym, do czego nasze zwyrodniałe czasy doprowadziły nas, nasze reakcje i myślenie. Trudno nie przyznać, że wszystkie propozycje mają swój ciężar gatunkowy, sławę i są warte uwagi.”[51]Renata Sas, „Express Ilustrowany”.
„Szturmem na kasę Powszechnego teatromani potwierdzili, że sympatia do najpopularniejszego festiwalu w Łodzi nie słabnie. Autorski przegląd spektakli z całej Polski rozpoczyna się 8 lutego. Na niektóre spektakle nie ma już miejsc.”[52]Izabella Adamczewska, „Gazeta Wyborcza”.
