Okręty podwodne typu Medusa

Okręty podwodne typu Medusa – włoskie okręty podwodne z początku XX wieku i okresu I wojny światowej. W latach 1910–1913 w stoczniach FIAT-San Giorgio w La Spezii, OTO w Livorno i CNR(inne języki) w Muggiano zbudowano osiem okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Regia Marina w latach 1912–1913 i pełniły służbę na Morzu Śródziemnym. Wszystkie wzięły udział w działaniach wojennych, nie odnosząc poważniejszych sukcesów. W trakcie walk utracono dwie jednostki („Medusa” i „Jalea”), a pozostałe okręty zostały skreślone z listy floty we wrześniu 1918 roku.

Okręty podwodne typu Medusa zostały zaprojektowane przez inż. Cesarego Laurentiego jako rozwinięcie poprzednich projektów tego konstruktora (Glauco i „Foca”)^[1]. Po wybuchu oparów benzyny na „Foce” zrezygnowano ostatecznie z montażu na okrętach podwodnych silników benzynowych i do napędu nowych jednostek użyto po raz pierwszy silników wysokoprężnych^[2][3] . Nowatorski napęd spowodował opóźnienia we wprowadzeniu okrętów do służby ze względu na przeprowadzane testy, wypadki i przeróbki^[4]. Ostatecznie jednak powstały udane jednostki charakteryzujące się wysoką manewrowością i stabilnością w położeniu podwodnym^[1][2].

Spośród ośmiu okrętów typu Medusa cztery zostały zbudowane w stoczni FIAT-San Giorgio w La Spezii, a po dwa powstały w stoczniach OTO w Livorno i CNR(inne języki) w Muggiano^[2][4]. Stępki okrętów położono w latach 1910–1911, a zwodowane zostały w latach 1911–1913^[4][5].

Jednostki typu Medusa były niewielkimi, przybrzeżnymi okrętami podwodnymi o konstrukcji dwukadłubowej^[3] [4]. Długość całkowita wynosiła 45,15 metra, szerokość 4,2 metra i zanurzenie 3 metry^[5][6]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 248–252 tony, a w zanurzeniu 305 ton^[5][7][a]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne FIAT o łącznej mocy 650 KM^[2][5]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Savigliano(inne języki) o łącznej mocy 300 KM^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 12 węzłów na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu^[1][2][b]. Zasięg wynosił 1200 Mm przy prędkości 8 węzłów w położeniu nawodnym oraz 54 Mm przy prędkości 6 węzłów w zanurzeniu (lub 670 Mm przy 12 węzłach na powierzchni i 24 Mm przy 8 węzłach w zanurzeniu)^[1][6]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 40 metrów^[3] .

Okręty wyposażone były w dwie stałe dziobowe wyrzutnie torped kalibru 450 mm, z łącznym zapasem czterech torped^[1][2].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 2 oficerów oraz 19 podoficerów i marynarzy^[5][6].

Okręty podwodne typu Medusa weszły do służby w Regia Marina w latach 1912–1913^[4][5]. W początkowym okresie załogi okrętów przechodziły szkolenie na wodach Morza Tyrreńskiego i odbywały krótkie rejsy głównie w rejon Sardynii^[8]. W momencie przystąpienia Włoch do I wojny światowej pięć okrętów typu Medusa wchodziło w skład 1. dywizjonu okrętów podwodnych w Wenecji („Medusa”, „Jalea”, „Jantina”, „Salpa” i „Zoea”), dwa należały do 2. dywizjonu stacjonującego w tej samej bazie („Argo” i „Fisalia”), a „Velella” służyła w 3. dywizjonie w Brindisi^[8][9]. W pierwszych dwóch latach wojny okręty wychodziły na ofensywne patrole pod nieprzyjacielskie wybrzeże^[8]. 10 czerwca 1915 roku „Medusa” została zatopiona koło Porto di Piave Vecchia przez niemiecki okręt podwodny SM UB-15 (pływający pod banderą austro-węgierską jako SM U-11)^[2][10]. 17 sierpnia 1915 roku „Jalea” zatonęła wraz z całą załogą po wejściu na austro-węgierską minę postawioną nieopodal Pirano^[11][7]. 2 sierpnia 1916 roku „Salpa” storpedowała i ciężko uszkodziła pod Galiola(inne języki) kanonierkę torpedową SMS „Magnet”^[8][12].

Od końca 1916 roku ocalałe okręty były używane głównie do ochrony własnych baz, a pod koniec 1917 roku trafiły do rezerwy i zostały rozbrojone^[8]. Z listy floty skreślono je we wrześniu 1918 roku^[13][7].

• Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914–1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1970. ISBN 0-7110-0105-7. (ang.).
• Ivan Gogin: Medusa small submarines (1911–1914). Navypedia. [dostęp 2020-05-10]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Robert Jackson: Okręty podwodne świata. Warszawa: Bellona, 2001. ISBN 83-11-09214-1.
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
• Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895–1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).