|
Panny Mądre i Panny Głupie  Panny Mądre i Panny Głupie – określenie, jakiego używa się wobec opisanych w Piśmie Świętym panien, tytułowych bohaterek jednej z przypowieści Jezusa Chrystusa. Lecz o północy rozległo się wołanie: Pan młody idzie, wyjdźcie mu na spotkanie! Wtedy powstały wszystkie owe panny i opatrzyły swe lampy. A nierozsądne rzekły do roztropnych: Użyczcie nam swej oliwy, bo nasze lampy gasną. (Mt 25, 6-8) Znaczenie lampy także można odnaleźć w Psalmie 119 (Ps 119 [118],105) gdzie jest zapisane: Twoje słowo jest lampą dla moich kroków i światłem na mojej ścieżce. Panny Mądre i Panny Głupie są przedstawiane w sztukach plastycznych. Były to przedstawienia ukazujące właściwości ludzkiego umysłu, przede wszystkim o wymowie moralizatorskiej i będące integralną częścią średniowiecznej idei Biblia Pauperum. Ta artystyczna myśl była szczególnie powszechna w dobie dojrzałego gotyku. Miejscem, gdzie przedstawiano grupy Panien Mądrych i Panien Głupich był portal do kościoła, najczęściej katedralnego. Po lewicy ukazywano panny głupie, najczęściej w gestach rezygnacji, obrazujących takie przywary jak np. lenistwo, nieczystość, gniew itp., które ze wstrętem opuszczały lampy oliwne. Po prawicy zaś panny mądre, w pozach bardziej spokojnych, trzymające wysoko światło, często o pogodnym i spokojnym wyrazie twarzy.  Ikonograficznie temat ten, podobnie jak wcześniejsze kolumny z kościoła św. Trójcy w Strzelnie, odnosi się do tematu Sądu Ostatecznego. Średniowieczni rzeźbiarze ukazując ten temat skupiali uwagę na fizjonomii, by wyrazić w sposób jak najbardziej żywy i dobitny znaczenie ludzkich uczuć, dlatego pozbawiano je często idealizacji. Temat ten został najbardziej rozpowszechniony na terenie Francji i następnie w Rzeszy, charakterystyczny dla dzieł gotyku katedralnego. Jednym z przykładów jest północny portal katedry w Magdeburgu, gdzie się znajduje po 5 postaci. Charakterystyczne dla nich są malownicze szaty, pełna rozmachu gestykulacja i naturalność, które poświadczają o ówczesnym nowatorstwie działającego w Magdeburgu od lat 40. XIII wieku warsztatu. Wybrane przykłady
Kontrola autorytatywna (przypowieść Jezusa): |
