|
Parafia Ewangelicko-Augsburska Nowy Sącz-Stadło
Parafia Ewangelicko-Augsburska Nowy Sącz-Stadło – parafia ewangelicko-augsburska w Nowym Sączu, należąca do diecezji katowickiej. Kościół parafialny mieści się przy ulicy Pijarskiej 21. W 2017 parafia liczyła 57 wiernych[1]. Parafia prowadzi również opiekę duszpasterską nad wiernymi Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego zamieszkującymi województwo podkarpackie – nabożeństwa przez nią organizowane odbywają się w Rzeszowie[2]. HistoriaCzasy reformacjiIdee reformacyjne docierają do Nowego Sącza niezwykle szybko za sprawą bliskości Spiszu, w którym to dzięki węgierskiemu możnowładcy Jerzemu Turzo rozpoczyna się reformacja już w 1520 roku[3]. Z Nowego Sącza pochodzi słynny ewangelicki teolog, drukarz i działacz polski na Mazurach Jan Sandecki, który w tym mieście słyszy ewangelicką naukę po raz pierwszy. Przez cały XVI w. ewangelickie kościoły powstają w wielu sądeckich miejscowościach m.in. w: Bobowej[4], Chomranicach[4], Czchowie[5], Gorlicach[6], Jakubkowicach (dzisiejsza Łososina Dolna)[7], Męcinie[8], Rożnowie[9], Wielogłowach[10]. W połowie XVI w. w Nowym Sączu wśród protestantów dominowali ewangelicy wyznania augsburskiego (luteranie); to w tym mieście odbył się zjazd małopolskich luteran 8.02.1558 r.[11]. A znacząca większość sądeckich posłów i kasztelanów była wyznania ewangelickiego[11]. Konwersje na arianizm i kontrreformacjaNa początku XVII w. rozpoczyna swą działalność Stanisław Farnowski - wyznawca dyteizmu. W Nowym Sączu działalność zaczyna ariański zbór i szkoła, a miejscem sprawowania nabożeństw staje się sądecki zamek[12]. Zburzenie ewangelickiego kościoła w Krakowie w 1591 roku uważa się za punkt zwrotny w dziejach polskiego protestantyzmu. Rozpoczyna się wzmożona akcja kontrreformacyjna, a kolejne polskie, ewangelickie parafie Sądecczyzny stopniowo zostają zlikwidowane - „Na lada pozew, o lada co skazywano szlachtę kalwińską na grzywny, plebeljuszów tego wyznania na infamię, więzienie, a nawet śmierć”[13]. Z blisko stu sądeckich parafii ewangelickich okres kontrreformacji przetrwały dwie - Jodłówka, inaczej Szczepanowice (rok upadku 1809[14] lub 1808). Kolonizacja józefińskaNowy Sącz znalazł się już we wrześniu 1772 roku pod panowaniem Imperium Habsburgów. Cesarz Józef II podejmuje decyzję o konieczności zasiedlenia Galicji bez względu na wyznanie - tak rodzi się idea kolonizacji józefińskiej. Od 1781 roku w Stadłach zaczęli osiedlać się osadnicy niemieccy. W 1786 r. miejscowa kaplica zostaje przebudowana na kościół ewangelicki, który staje się miejscem zgromadzeń parafii. Życie sądeckich parafii od XIX w. do II Wojny ŚwiatowejNowy SączW dniu 30.10.1800 roku ewangelicy zamieszkujący Nowy Sącz i okolice zakupili zabudowania poklasztorne, opustoszałe z powodu kasaty józefińskiej. Dawna kaplica Przemienienia Pańskiego i przylegające budynki stały się wkrótce siedzibą parafii i miejscem odprawiania nabożeństw[15]. Zbór w Nowym Sączu oddzielił się od zboru w Stadłach finalnie w 1802 roku, gdy nastąpiło poświęcenie Kościoła Przemienienia Pańskiego. Obie ewangelickie parafie były w strukturze Kościoła ewangelickiego austriackiej Przedlitawii, należały do senioratu zachodniego superintendentury lwowskiej. Parafia nowosądecka liczyła wtedy 1.100 osób[16], prowadziła własną szkołę i otaczała pomocom ubogich[17]. W roku 1869 rada parafialna postanawia założyć filialny zbór w Strzeszycach-Żbikowicach wraz ze szkołą. W 1893 roku zostaje powołany zbór w Krynicy - oba filiały były obsługiwane przez duchownych z Nowego Sącza. Po zakończeniu I Wojny Światowej oba sądeckie zbory w 1920 roku przystąpiły do Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego i Helweckiego Wyznania w Małopolsce. W 1926 roku w Nowym Sączu powstaje Polskie Towarzystwo Ewangelickie, a parafianie polskiego pochodzenia i spolonizowani Niemcy walczą o polskie nabożeństwa. W 1930 roku parafia ewangelicka w Nowym Sączu była miejscem obrad Dni Kościoła z okazji 400-lecia konfesji augsburskiej. StadłaW 1850 roku zgromadzenie parafialne powołuje do życia zbór filialny w Gołkowicach, obok niego powstaje także szkoła wyznaniowa. W 1889 roku ewangelicy w Stadłach podejmują się trudu budowy nowej szkoły[18]. Rok 1945 zamyka dzieje licznych dwóch sądeckich parafii na skutek przesiedlenia ludności niemieckiej i działań wojennych liczba parafian zmniejszyła się do najmniejszej od czasów kontrreformacji. Czasy współczesneW 1948 roku kościół Przemienienia Pańskiego został odbudowany ze zniszczeń wojennych i poświęcony. 2 lata później rada parafialna postanawia zachować w swojej nazwie drugi człon Nowy Sącz-Stadło. Nowosądecka parafia stała się filiałem krakowskiej parafii ewangelickiej aż do 1998 roku. W 2008 roku bp Tadeusz Szurman dokonał rekonsekrakcji kościoła ewangelickiego ze Stadeł[19], który zrekonstruowany, znajduje się w Sądeckim Parku Etnograficznym. Po staniu się na powrót parafią nowosądecki zbór liczył kilkunastu wiernych. Początkiem 2009 roku rozpoczęto prace remontowe budynków kościoła, zamontowano nowe dzwony. W 2015 roku w budynku parafii zaczął działać nowosądecki Dom Historii. A od 2018 roku prowadzony jest remont budynku kościoła. Nabożeństwa są otwarte dla wszystkich i odbywają się w każdą niedzielę o godzinie 10:00 w budynku kościoła przy ulicy Pijarskiej 21. W 2023 przez parafię zainaugurowane zostało prowadzenie comiesięcznych nabożeństw w Rzeszowie. Pierwsze z nich miało miejsce 3 grudnia i zostało prowadzone przez ks. Dariusza Chwastka w rzymskokatolickiej kaplicy Ojców Dominikanów przy ul. Dominikańskiej 15. Inauguracyjne nabożeństwo zgromadziło 6 wiernych[20][21]. Działalność w Rzeszowie ma docelowo doprowadzić do założenia nowej parafii w tym mieście[2]. Przypisy
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
