Parki narodowe w Demokratycznej Republice Konga

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Rozmieszczenie parków narodowych na terenie Demokratycznej Republiki Konga, numeracja odpowiada poniższemu zestawieniu (stan na 2020 rok)

Parki narodowe w Demokratycznej Republice Konga – obszary prawnie chronione na terenie Demokratycznej Republiki Konga o statusie parków narodowych.

Obecnie (stan na 2020 rok) na terenie Demokratycznej Republiki Konga istnieje 9 parków narodowych. Pierwszy park Park Narodowy Alberta (fr. Parc Albert) został utworzony w 1925 roku – był to pierwszy park narodowy na terenie Afryki, a ostatni w 2016 roku – Park Narodowy Lomami. Parkami zarządza Kongijski Instytut ds. Ochrony Przyrody (fr. L’Institut Congolais pour la Conservation de la Nature).

Historia ochrony przyrody w Demokratycznej Republice Konga sięga początków XX wieku. W 1902 roku ekspedycja Friedricha Roberta von Beringe (1865–1940) przywiozła do Muzeum Zoologicznego w Berlinie nieznany wówczas okaz goryla Gorilla gorilla upolowanego w regionie jeziora Kiwu^[1] . W wyniku późniejszych badań okaz ten został opisany jako nowy podgatunek i nazwany na cześć von Beringe Gorilla gorilla beringei^[2]. W wyniku tego odkrycia region stał się popularny wśród podróżników i badaczy, którzy zaczęli polować na goryle^[1] .

W 1920 roku szwedzki książę Wilhelm Bernadotte (1884–1965) zorganizował kolejną ekspedycję i zaczął lobbować władze belgijskie, by region Kiwu objąć ochroną^[1] . W tym samym roku w regionie działała amerykańska wyprawa pod kierownictwem teksydermisty Carla Akeleya (1864–1926), której celem było dostarczenie grupy goryli na wystawę edukacyjną^[1] . Wyprawa Akeleya stwierdziła rzadkie występowanie goryli i ryzyko ich wyginięcia^[1] . Belgijskie Ministerstwo ds. Kolonii znalazło się pod presją środowiska naukowego i opinii publicznej^[1] . Wobec presji a także stale rosnącego popytu na licencje na polowania, mnisterstwo wprowadziło pierwsze działania na rzecz ochrony regionu^[1] . Utworzono dwa rezerwaty: Rezerwat Alberta, który objął tereny pomiędzy rzeką Rutshuru a południowym krańcem Jeziora Edwarda oraz drugi na terenach na północny wschód od jeziora Kiwu między wulkanem Sabyinyo a misją katalicką Tongres Sainte Marie^[1] .

W ochronę goryli i regionu Wirunga zaangażował się król Belgów Albert I Koburg (1875–1934), który 21 kwietnia 1925 roku wydał dekret o utworzeniu parku narodowego^[1]  – pierwszego tego typu obszaru chronionego na terenie Afryki^[3] . Park został nazwany cześć króla Parkiem Narodowym Alberta (fr. Parc Albert)^[1] [a].

W latach 30. XX w. utworzono kolejne parki Park Narodowy Kagera (1934), Park Narodowy Garamba (1938) i Park Narodowy Kundelungu (1939)^[5]. Kolejne parki zostały utworzone przez prezydenta Mobutu Sese Seko (1930–1997) po uzyskaniu przez Kongo niepodległości od Belgii w 1960 roku^[6]. Powstały Parki Narodowe Salonga Północnego i Południowego, Parki Narodowy Upemba Północnego i Południowego, Park Narodowy Maiko i Rezerwat Okapi^[6].

Obecnie (stan na 2020 rok) na terenie Demokratycznej Republiki Konga istnieje 9 parków narodowych zarządzanych przez Kongijski Instytut ds. Ochrony Przyrody (fr. L’Institut Congolais pour la Conservation de la Nature)^[7] .

Poniższa tabela przedstawia parki narodowe na terenie Demokratycznej Republiki Konga:

Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku francuskim;

Rok utworzenia – rok utworzenia parku;

Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;

Położenie – prowincja;

Uwagi – informacje na temat statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.

Zestawienie parków narodowych na terenie Demokratycznej Republiki Konga

Lp.	Zdjęcie	Nazwa parku narodowego	Rok utworzenia[7]	Powierzchnia (km²)	Położenie	Uwagi
1.		Park Narodowy Wirunga Parc national des Virunga	1925	7800	Kiwu Północne	Od 1979 na liście światowego dziedzictwa UNESCO[8]; od 1994 roku na liście światowego dziedzictwa w zagrożeniu[9]; wpisany na listę konwencji ramsarskiej[10]
2.		Park Narodowy Kahuzi-Biéga Parc national de Kahuzi-Biéga	1934[5] 1970	6000	Kiwu Południowe Kiwu Północne Maniema	Od 1980 na liście światowego dziedzictwa UNESCO[11]; od 1997 roku na liście światowego dziedzictwa w zagrożeniu[9].
3.		Park Narodowy Garamba Parc national de Garamba	1938	4920	Prowincja Wschodnia	Od 1980 na liście światowego dziedzictwa UNESCO[12]; od 1996 roku na liście światowego dziedzictwa w zagrożeniu[9].
4.		Park Narodowy Kundelungu Parc national de Kundelungu	1939	7600	Górna Katanga
5.		Park Narodowy Upemba Parc national de l'Upemba	1939	11730	Górne Lomami Lualaba Górna Katanga	Wpisany na listę konwencji ramsarskiej[13]
6.		Park Narodowy Salonga Parc National de la Salonga	1970	36000	Bandundu Prowincja Równikowa Kasai Zachodnie	Od 1984 na liście światowego dziedzictwa UNESCO[14]; od 1999 roku na liście światowego dziedzictwa w zagrożeniu[9].
7.		Park Narodowy Maiko Parc National de la Maiko	1970	10830	Prowincja Wschodnia Kiwu Północne
8.		Parc marin des Mangroves Parc marin des Mangroves	1992	768	Banana Muanda	Wpisany na listę konwencji ramsarskiej[15]
9.		Park Narodowy Lomami Parc National de la Lomami	2016[16]	8879	Tshopo Maniema

• Raf De Bont. Internationalism in the Heart of Africa? The Albert National Park / Virunga National Park. „Environment & Society Portal. Arcadia”. 16, Summer 2018. Rachel Carson Center for Environment and Society. ISSN 2199-3408. (ang.). 
• Chris Herzfeld: The Great Apes: A Short History. Yale University Press, 2017. ISBN 978-0-300-23165-6. [dostęp 2020-04-19]. (ang.).
• Royal Belgian Institute for Natural Sciences (RBINS): Creation of the first National Park in Africa, National Park Albert. [w:] Archives of the Former National Parks of Belgian Congo [on-line]. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
• Sean Rorison: Congo: Democratic Republic. Bradt Travel Guides, 2012, seria: Bradt Travel Guide Series. ISBN 978-1-84162-391-7. [dostęp 2020-04-21]. (ang.).
• L’Institut Congolais pour la Conservation de la Nature (ICCN): Parcs Nationaux. [dostęp 2020-04-20]. (fr.).
• Virunga National Park: About. [w:] virunga.org [on-line]. [dostęp 2020-04-21]. (ang.).