Pasmem Gór Świętokrzyskich

Pasmem Gór Świętokrzyskich – wyścig kolarski organizowany w Górach Świętokrzyskich w latach 1951–1956, 1959–1963, 1967–1985, 1987–1989 i 2002–2003.

Wyścig Pasmem Gór Świętokrzyskich, którego pierwszym zwycięzcą został w 1951 roku Józef Kapiak, przyczynił się do rozwoju i popularyzacji kolarstwa w regionie świętokrzyskim. Dotychczas impreza odbyła się 35 razy, wielokrotnie była jednym z najważniejszych sprawdzianów formy reprezentantów kraju przed występami w międzynarodowych imprezach – mistrzostwach świata i igrzyskach olimpijskich. W zawodach startowało kilka pokoleń kolarzy należących do najlepszych w Polsce, m.in. Stanisław Królak, Ryszard Szurkowski, Stanisław Szozda, Tadeusz Mytnik, Czesław Lang i Zbigniew Piątek.

Pierwszy wyścig, jeszcze pod nazwą Ogólnopolski Świętokrzyski Wyścig Kolarski, został zorganizowany 19 sierpnia 1951 roku. Jego trasa rozpoczynała się w Kielcach, następnie prowadziła m.in. przez Końskie i Skarżysko, zaś meta znajdowała się na kieleckim stadionie położonym przy ul. Ściegiennego. Zwyciężył zawodnik Legii Warszawa Józef Kapiak, który przewagę nad resztą stawki uzyskał w okolicach Zagnańska^[1]. Trzy godziny po zawodach szosowych kolarze wystartowali w wyścigu australijskim na stadionie Gwardii Kielce. Imprezę obserwowało z trybun ok. 3 tys. widzów^[2].

W roku następnym zwycięstwo odniósł rozpoczynający karierę Stanisław Królak, który na mecie wyprzedził minimalnie swojego stryjecznego brata Henryka Łasaka. Wyścig ten był zarazem ostatnim w sezonie, zaś trudne warunki pogodowe i źle przygotowany odcinek w pierwszej fazie zawodów spowodowały, że do mety dojechało 17 z 53 kolarzy^[3]. Trzy lata później (1955) Królak ponownie wygrał wyścig. W czerwcu 1956 roku po raz kolejny wystąpił w zawodach, lecz tym razem przegrał walkę o zwycięstwo na finiszu z Marianem Więckowskim. W latach 1959–1962 w wyścigu startowali głównie zawodnicy z regionu – w tym okresie dwukrotnie wygrali Franciszek Kosela i Edward Błaszczyk, reprezentujący barwy SHL Kielce^[4].

W 1963 roku wyścig ponownie nabrał charakteru ogólnopolskiego, a w kolejnych latach zdobył coraz większą renomę. Zawody rozgrywane w Górach Świętokrzyskich stały się jednym z najważniejszych sprawdzianów formy reprezentantów kraju przed występami w międzynarodowych imprezach – mistrzostwach świata i igrzyskach olimpijskich^[5].

W XVII edycji wyścigu, która odbyła się 28 sierpnia 1972 roku, zwycięstwo odniósł reprezentujący barwy Piasta Gliwice Zbigniew Krzeszowiec, choć pięciu następnych zawodników uzyskało ten sam czas co zwycięzca^[6].

W 1973 roku organizatorzy zmienili nazwę wyścigu – kolarze rozpoczęli rywalizację o Wielką Nagrodę Gór Świętokrzyskich. Ponadto zawody przekształcono w imprezę składającą się z czterech etapów, w tym jazdy indywidualnej na czas i kryterium^[5].

Pierwsze zawody w nowej formule (1973) rozpoczęły się od niespodzianki. W jeździe indywidualnej na czas zwyciężył Mieczysław Klimczyk ze Świtu Wolica, który wyprzedził Ryszarda Szurkowskiego o 44 sekundy. Następne dwa etapy wygrał Szurkowski, natomiast w ostatnim wyprzedził go jedynie Stanisław Szozda. Dzięki tym pozycjom Szurkowski został zwycięzcą całego wyścigu. W nagrodę otrzymał puchar wykonany z ćmielowskiej porcelany^[7].

W 1974 roku interesujący przebieg miał czwarty i zarazem ostatni etap. Kolarze kilkukrotnie zorganizowali udane ucieczki. Decydująca miała miejsce na 88 km, kiedy to na czele znalazło się siedmiu zawodników. Na 120 km dołączyło do nich kolejnych dziesięciu. Na finiszu najlepszy okazał się Andrzej Kaczmarek, drugie miejsce zajął Henryk Woźniak, a trzecie Marian Nawrot, choć ci trzej kolarze uzyskali ten sam czas. W końcowej klasyfikacji zwyciężył Stanisław Boniecki, który drugiego Jana Baćkowskiego wyprzedził o siedem sekund^[8].

W kolejnych latach wyścig wygrywali czołowi polscy kolarze (m.in. Tadeusz Mytnik – 1975, Czesław Lang – 1977, Jan Jankiewicz – 1980). Wówczas impreza składała się z trzech lub czterech etapów, a najbardziej widowiskowym było rozgrywane w Kielcach kryterium. W 1979 roku po raz pierwszy zawodnicy rywalizowali na oddanym do użytku dwa lata wcześniej Torze Kielce, znajdującym się w Miedzianej Górze. Zwycięzcą pierwszego etapu, który odbył się na torze, został Jarosław Grodzki^[9].

W 1981 roku w skład wyścigu wszedł jedynie jeden etap, rozegrany na Torze Kielce (104 km, 25 okrążeń). Trudne warunki atmosferyczne oraz wymagająca trasa sprawiły, że zawody ukończyło 14 kolarzy z 64 zgłoszonych. Wyścig wygrał Zbigniew Szczepkowski, który na finiszu wyprzedził Czesława Langa i Adama Zagajewskiego^[10].

Rok później o wygranej Sławomira Lewandowskiego zadecydował ostatni etap. Pod koniec zawodów przeprowadził on udaną ucieczkę, następnie zaś powiększył jeszcze przewagę, dzięki czemu na mecie w Kielcach finiszował samotnie. Pięciu ścigających go kolarzy pomyliło trasę na ul. Lenina, co spowodowało, że musieli zawrócić i ostatecznie stracili do zwycięzcy niecałą minutę. Prowadzący po wcześniejszych trzech etapach Lechosław Michalak dojechał do mety jeszcze później, przez co nie obronił swojej pozycji w klasyfikacji generalnej – ostatecznie uplasował się na drugiej lokacie^[11]. W latach 80. XX wieku w imprezie zwyciężali również m.in. Andrzej Serediuk (1984), Andrzej Mierzejewski (1985 i 1987) i Jacek Bodyk (1989)^[10].

W 2002 roku, z inicjatywy prezesa Świętokrzyskiego Związku Kolarskiego Mariana Formy, wyścig został reaktywowany. Zwyciężył w nim Zbigniew Piątek, a drugie miejsce zajął Kazimierz Stafiej. Kolarze postanowili nie finiszować, tylko razem wjechać na metę. Sędziowie dostrzegli jednak, że to Piątek był o kilka centymetrów szybszy, więc jemu przypadło zwycięstwo^[12]. Rok później, w XXXV edycji wyścigu Pasmem Gór Świętokrzyskich, wygrał Wojciech Pawlak, który na finiszu wyprzedził współtowarzyszy ucieczki (m.in. Łukasza Bodnara)^[13].