Plissa (obwód witebski)

Plisa
Пліса
	; Kamienny krzyż, w tle cerkiew św. Paraskiewy
Państwo	Białoruś
Obwód	witebski
Rejon	głębocki
Sielsowiet	Plissa
Populacja (2009); • liczba ludności	; 473
Nr kierunkowy	2156
Kod pocztowy	211811
	Położenie na mapie obwodu witebskiego Plisa
	Położenie na mapie Białorusi Plisa
	Położenie na mapie Polski w 1939 Plisa
	55°13′14″N 27°57′11″E/55,220556 27,953056
	Multimedia w Wikimedia Commons

Plissa^[2] (biał. Пліса, Plisa; ros. Плиса, Plisa) – wieś na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie głębockim, w sielsowiecie Plissa. Leży nad brzegiem jeziora Plisa u źródeł Mniuty, 21 km na północny wschód od Głębokiego. Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w Podświlu (10 km).

Siedziba parafii prawosławnej pw. św. Paraskiewy^[3].

Historia

W czasach zaborów miasteczko prywatne w gminie Plissa, w powiecie dzisieńskim, w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. Pod koniec XIX wieku w Plisie była cerkiew parafialna, drewniana kaplica pogrzebowa, synagoga, szkoła gminna, sąd gminny. Miasteczko było siedzibą zarządu gminy. Działała fabryka sukna^[4].

W latach 1921–1945 miasteczko leżało w Polsce, w województwie wileńskim^[a], w powiecie dziśnieńskim w gminie Plisa. Siedziba władz gminy Plisa.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwały tu 844 osoby, 39 było wyznania rzymskokatolickiego, 498 prawosławnego, 302 mojżeszowego i 5 mahometańskiego. Jednocześnie 29 mieszkańców zadeklarowało polską, 527 białoruską, 287 żydowską a 1 inną przynależność narodową. Było tu 147 budynków mieszkalnych^[5]. W 1931 w 181 domach zamieszkiwało 1040 osób^[6].

Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Zadorożu i miejscowej prawosławnej oraz ewangelickiej. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Głębokiem i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu urząd pocztowy obsługujący znaczną część gminy Plisa^[7].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR^[8]^[9]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 600 osób. 2 czerwca 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcami zbrodni byli żołnierze z Einsatzkommando 9, niemiecka żandarmeria z Głębokiego oraz białoruska policja^[10].

W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do Białoruskiej SRR^[11].

Od 1991 w składzie niepodległej Białorusi.

Zabytki

kamienny krzyż (XIV–XVII wiek)^[12]
cerkiew św. Paraskiewy (Piatnicka) (1887), parafialna
kurhan^[12]

Uwagi

↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).

Przypisy

↑ Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
↑ Глубокское благочиние. eparhia992.by. [dostęp 2022-03-05]. (ros.).
↑ Plissa, miasteczko, powiat dzisieński, gmina Plissa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 265 .
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 67 .
↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 18 .
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1295 .
↑ https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf.
↑ okupacja sowiecka ziem polskich, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-04-03] .
↑ Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1257 .
↑ PiotrP. Eberhardt PiotrP., Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100 .
↑ ^a ^b Дзяржаўны спiс гiсторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублiкi Беларусь [online], Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь [dostęp 2022-02-22] .

Linki zewnętrzne

Plissa, miasteczko, powiat dzisieński, gmina Plissa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 265 .

[uwaga1222-5] Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).

[spis-1] Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).

[2] Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.

[3] Глубокское благочиние. eparhia992.by. [dostęp 2022-03-05]. (ros.).

[4] Plissa, miasteczko, powiat dzisieński, gmina Plissa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 265 .

[:0222222222-6] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 67 .

[:12223-7] Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 18 .

[:02222222-8] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1295 .

[9] ttps://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf.

[10] okupacja sowiecka ziem polskich, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-04-03] .

[11] Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1257 .

[12] PiotrP. Eberhardt PiotrP., Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100 .

[gosspisok-13] Дзяржаўны спiс гiсторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублiкi Беларусь [online], Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь [dostęp 2022-02-22] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]