|
Prywatne Gimnazjum Żeńskie im. Zofii Strzałkowskiej we Lwowie
Prywatne Gimnazjum Żeńskie im. Zofii Strzałkowskiej we Lwowie – polska szkoła z siedzibą we Lwowie w okresie II Rzeczypospolitej o statusie gimnazjum. a.jpg) .jpg) .jpg) .jpg) .jpg) .jpg) HistoriaZałożycielką zakładu była nauczycielka Zofia Strzałkowska[1]. Pierwotnie zakład został otwarty 1 września 1895 pod nazwą „szkoła średnia sześcioklasowa żeńska”[2][3][4]. Funkcjonowały tzw. „Wyższe kursa naukowe dla kobiet” i przygotowawczy dwuletni kurs gimnazjalny, a następnie zrealizowano plan pełnej szkoły średniej, która została zatwierdzona przez C. K. Radę Szkolną 1 września 1898[5]. Tym samym była to pierwsza na ziemiach polskich szkoła średnia dla dziewcząt z gimnazjalnym programem nauczania[2][5][4]. W ówczesnych latach zaboru austriackiego brakowało wartościowych szkół żeńskich, a istniejące nie odpowiadały wymaganiom społecznym[1]. W 1900 odbył się pierwszy w egzamin dojrzałości dla uczennic szkoły, który zorganizowano w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[2]. Reskryptem reskryptem c. k. Ministerstwa Wyznań i Oświaty z 23 listopada 1904 udzielono prawo publiczności czterem wyższym klasom, które odtąd przyjęły określenie gimnazjum wyższego oraz plan nauczania odpowiadający prowadzonemu w gimnazjach państwowych[2]. Dwie najniższe klasy w szkole były kursem przygotowawczym dla klas wyższych[2]. Od roku 1905/1906 rozpoczęto proces przekształcania sześcioklasowej szkoły średniej w ośmioklasowe gimnazjum żeńskie z planem nauki odpowiadającym nauczaniu w gimnazjach państwowych[2][5]. Z dniem 1 września 1905 otwarto I klasę ośmioletniego gimnazjum i otrzymała prawa publiczności reskryptem c. k. Ministerstwa Wyznań i Oświaty z 22 czerwca 1906[2]. W roku szkolnym 1906/1907 otwarto II klasę gimnazjalną, która otrzymała prawa publiczności reskryptem c. k. Ministerstwa Wyznań i Oświaty z 4 maja 1907[2]. Z dniem 1 września 1907 planowano analogicznie otworzyć III klasę[2]. Równolegle zamykano dotychczasowe kursy przygotowawcze[2]. Reskryptem c. k. Ministerstwa Wyznań i Oświaty z 4 maja 1907 i 15 lutego 1908 przyznano prawo publiczności dla wszystkich ośmiu klas zakładu z prawem odbycia egzaminu dojrzałości i wydawania świadectw dojrzałości[2][6]. Pierwszy egzamin dojrzałości w gimnazjum odbył się w dniach od 27 maja do 1 czerwca 1907[2]. Na początku XX wieku szkoła działała jako „Prywatne Gimnazjum Żeńskie Zofii Strzałkowskiej we Lwowie” (posiadające prawo publiczności na mocy reskryptu c. k. Ministerstwa Wyznań i Oświaty z 4 maja 1907)[7], wzgl. „Prywatne Gimnazjum Żeńskie z prawem publiczności Zofii Strzałkowskiej we Lwowie”[8]. W 1910 w szkole uczyło się 300 dziewcząt[9], a w roku szkolnym ogólna liczba uczennic gimnazjum i seminarium nauczycielskiego wzrosła do 522[3]. W szkole uczono według zasad pedagogiki Montessori[4]. Dla uczennic zakładu organizowano wycieczki naukowe po Galicji, a w nauczaniu szkolnym za sprawą założycielki kładziono nacisk na wychowanie w duchu narodowym i patriotycznym, m.in. obchodzono uroczyście rocznice związane z historią Polski, w tym powstań[2][10][11][1]. Zamiarem Strzałkowskiej prowadzono nauczanie w szkole w duchu filareckich zasad „Ojczyzna, nauka, cnota”[1]. W szkole uczyli nauczyciele, głównie lwowskich gimnazjum państwowych[12][13][14][15]. Metody nauczania uchodziła za najnowocześniejsze i były przejmowane przez inne zakłady[4]. Gimnazjum dysponowało budynkiem od 1903[2]. W roku szkolnym 1908/1909 do dwupiętrowego budynku dołączono skrzydło[16]. Pod koniec pierwszej dekady XX wieku był to dwupiętrowy budynek z dwoma takimiż skrzydłami[17]. W budynku szkoły funkcjonowało także seminarium nauczycielskie żeńskie (od 1906[5]), przedszkole, internat dla dziewcząt zamiejscowych[2][4]. W Zakładach Naukowych Zofii Strzałkowskiej działała także szkoła ludowa (4-klasowa[18][19]), wobec czego cała instytucja obejmowała wszystkie typy szkolne, a jej założycielka uchodziła za pionierkę w dziedzinie wychowania kobiecego[11]. Przy budynku istniały boisko, sala gimnastyczna, wokoło ogród, a w gmachu utworzono kaplicę do nabożeństw[2][20]. Do 1913 zakład mieścił się przy ulicy Pańskiej 16[21]. 5 czerwca 1913 szkoła wprowadziła się do własnego budynku przy ulicy Zielonej 22, poświęconego w tymże dniu przez bp. Józefa Teodorowicza[3][20]. Szkołę ulokowano w czteropiętrowym gmachu, w miejscu dawnego pałacu Zamojskich[3][4]. Stanowił go budynek główny i dwa skrzydła boczne[3][20]. Hala łączyła oba skrzydła ze sceną i kaplicą[20]. Od tego czasu funkcjonowały tam gimnazjum, liceum, seminarium, 4-klasowa szkoła normalna, szkoła muzyczna, ogródek freblowski, szkoła gospodarstwa domowego, szkoła robót artystycznych, internat, pensjonat, prowadzone przez Zofię Strzałkowską[3][5][20]. Projektantem gmachu był A. Zachariewicz[4] z firmy Zachariewicz Sosnowski[3]. Koszt budowy gmachu wyniósł 1,5 mln koron[20]. W czasie otwarcia wszechstronnie wyposażony budynek był z podziwem opisywany w prasie lwowskiej[3]. Urządzono gabinety naukowe, sale do ćwiczeń muzycznych i śpiewu, biblioteki, czytelnie, sala i gabinet rysunkowy, sala amfiteatralna (do wykładowa fizyki)[20]. Prócz sal wykładowych (ulokowanych na parterze i pierwszym piętrze) urządzono w nim m.in. umywalnię, łazienki, tusze, osobne szafki na przechowanie[3]. Aula w gmachu zajmowała 240 m², była wysoka na dwa piętra, zwieńczona szklanym dachem[3][20]. Na drugim i trzecim piętrze znajdowały się pokoje dla pensjonariuszek szkoły, separatki do nauki, gabinety przedmiotowe, sala gimnastyczna (o powierzchni 100 m²), obszerna jadalnia-terasa, sale przyjęć, oranżeria[3][20]. Korytarze szkolne były udekorowane malowidłami ściennymi[3]. W gmachu działał system przewietrzania pomieszczeń, funkcjonujący 2-4 razy na godzinę[3]. Na wysokości piątego piętra urządzono obserwatorium astronomiczne[20] Od około 1912 szkoła działała jako „Zakład Naukowy Żeński z prawem publiczności Zofii Strzałkowskiej we Lwowie”[22]. Od roku 1913/1914 w zreorganizowanym budynku szkoły wprowadzono nowy plan pracy[23]. W jego ramach utworzono: ogródek dziecięcy (prowadzony dla dzieci w wieku 5-7 lat według metody Froebla, zwany też ogródek freblowski)[3][23], czteroletni kurs szkoły ludowej (stawiący przygotowanie dla szkoły średniej), szkoła średnia (tj. gimnazjum, w którym od III klasy rozdzielano naukę na gimnazjum klasyczne i gimnazjum realne, uczące języków nowożytnych zamiast greki)[23], seminarium nauczycielskie żeńskie (z możliwością nauki od 15 roku życia)[23], szkoła sztuki stosowanej (kier. Maria Tomaszewska)[23], szkoła gospodarstwa domowego (przygotowujące kobietę do roli gospodyni i matki)[23], szkoła muzyczna (w tym kurs dla dzieci metodą Pape-Carpentier)[23], internat (dla uczennicy zamiejscowych)[23][24]. W dniach od 2 do 25 kwietnia 1914 podopieczne Zakładu przebywały na wycieczce we Włoszech, czemu przewodził prof. Aleksander Medyński[25]. Właścicielką oraz przełożoną zarówno zakładu gimnazjum jak i seminarium była założycielka szkoły, Zofia Strzałkowska[26][27][28]. W roku szkolnym w gimnazjum było zapisanych 306 uczennic[29] Podczas I wojny światowej w sierpniu 1914 w szkole stacjonował Legion Wschodni[1]. Później w szkole działał, zorganizowany przez Strzałkowską, szpital polowy, do czasu wkroczenia armii rosyjskiej 3 września 1915[1]. Założycielka zakładu zdołała ponownie otworzyć naukę, jednak szkoła została zamknięta przez władze okupacji rosyjskiej[1]. Wobec tego skierowała się na inne pole działalności społecznej, otwierając w październiku 1914 „Tanią Kuchnię dla Inteligencji”, prowadzonej w gmachu „Sokoła-Macierzy” (dziennie w tej placówce pojawiało się ok. 1500 osób)[1][4]. Jednocześnie nadal zabiegała o podjęcie pracy swojej szkoły, co zostało uwieńczone powodzeniem i 5 marca 1915 Zakłady Naukowo-Wychowawcze ponownie otwarto[1]. 29 grudnia 1923 zmarła założycielka i właścicielka szkoły, Zofia Strzałkowska[11]. Pod koniec 1924 w westybulu gmachu Zakładów Naukowych odsłonięto plakietę upamiętniającą jej osobę[30][31]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości władze II Rzeczypospolitej utworzyły „Zakłady Naukowe żeńskie z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej” (rozporządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 5 grudnia 1925 Gimnazjum Żeńskie spadkobierców Zofii Strzałkowskiej otrzymało pełne prawa gimnazjów państwowych na rok szkolny 1925/1926[32], tzw. prawo publiczności[33]). W latach 20. szkoła nadal funkcjonowała w gmachu przy ul. Zielonej 22, w którym istniało osiem sal lekcyjnych, sala amfiteatralna, gimnastyczna, chemiczna, muzyczna, a ponadto park szkolny i dwa boiska[33][34][4]. W latach 20. kontynuowano wychowanie uczennic w duchu narodowym i patriotycznym, prócz nauki organizowano wycieczki krajoznawcze, kolonie wakacyjne, przedstawienia teatralne i kinoteatralne, wystawy, koncerty, zebrania towarzyskie, Szkolną Kasę Oszczędności, wszechstronnie dbano o wychowanie fizyczne i zdrowotność, prowadzono kram przyborów szkolnych, chór, orkiestrę, koło Czerwonego Krzyża, pismo „Słoneczny Szlak”[35]. 1 października 1926 w ramach zakładów naukowych zostało otwarte Seminarium Ochroniarsko-Gospodarcze[36]. Powstał Związek Byłych Uczennic szkoły[37]. Po tzw. reformie jędrzejewiczowskiej szkoła funkcjonowała jako „Prywatne Gimnazjum Żeńskie im. Zofii Strzałkowskiej we Lwowie” i w roku szkolnym 1938/1939 posiadało uprawnienia państwowych gimnazjów ogólnokształcących[38]. W obecnym państwie ukraińskim działa w nim szkoła średnia nr 6[4]. DyrektorzyDyrektorzy gimnazjum
Dyrektorzy Seminarium Nauczycielskiego
Dyrektorzy Seminarium Ochroniarsko-Gospodarczego
Nauczyciele
Absolwentki
Przypisy
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||
.jpg)
