Przetacznik bobownik (Veronica anagallis-aquatica L.) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych. Występuje na niemal całym Starym Świecie w Europie, Azji i Afryce, a poza tym jako introdukowany na rozległych obszarach obu Ameryk i w Nowej Zelandii[3]. W Polsce roślina pospolita na niżu i w niższych położeniach górskich[4][5].
Dęta, niewyraźnie czterokanciasta, zielona, rzadziej w dole zaczerwieniona, zwykle naga. U roślin wynurzonych gruba i sztywna, u zanurzonych cienka i wiotka. Bardzo zmienna też pod względem długości osiągając od 15 do 200 cm, przy czym najczęściej od 50 do 100 cm[5].
Naprzeciwległe, siedzące i nasadą wpół obejmujące łodygę, czasem jednak dolne liście na łodydze i bocznych odgałęzieniach na krótkim ogonku. Blaszki są jajowato lancetowate lub odwrotnie jajowato lancetowate. Zwykle piłkowane niewyraźnie lub ostro, rzadziej całobrzegie, na wierzchołku tępe lub zaostrzone[5].
Zebrane w groniaste kwiatostany wyrastające z kątów górnych liści naprzeciwlegle. Grona są wydłużone, odstają ukośnie od łodygi i wznoszą się ku górze. Kwiaty osadzone są na cienkich szypułkach długości 4–6 mm, ustawionych ukoście do osi grona. Wsparte są przysadkami bardzo wąskimi i ostrymi, znacznie krótszymi od szypułek. Działki kielicha są 2–3 razy krótsze od szypułek, lancetowate. Korona jest płaska, o średnicy 4–7 mm, jasnoniebiesko-fioletowa, rzadko bladoróżowa, z ciemnymi żyłkami. Pręciki są dwa, o nitkach rozszerzających się wrzecionowato, u nasady białych, wyżej zabarwionych[5].
Owocem jest nieco spłaszczona bocznie, zaokrąglona lub jajowata torebka na szczycie płytko, ale ostro wycięta i tu z szyjką słupka długości 1,5–2 mm. Sama torebka osiąga 2,5–4 mm długości. Torebka w czasie owocowania otoczona jest wzniesionymi działkami kielicha nieco od niej dłuższymi. Nasiona są jajowato-okrągławe, spłaszczone, żółtobrunatne, o średnicy około 0,6 mm[5].
Gatunek podobny
Przetacznik wodnyV. catenata rosnący w podobnych siedliskach. Różni się często czerwono nabiegłą i owłosioną łodygą. Osie kwiatostanów podczas owocowania są silnie odgięte i luźne. Przysadki są lancetowate, czasem niewiele krótsze od szypułek, te są silnie (nierzadko pod kątem prostym) odstające od osi grona. Działki na owocach odstają lub są odgięte[5][6].
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit i hydrofit[6]. Kwitnie od czerwca, czasem od maja, do sierpnia, czasem do października[5][6]. Rośnie w różnych siedliskach nad wodami i w miejscach mokrych – na źródliskach, brzegach rowów, strumieni i rzek, zasiedlając strefę lądową, błotną i rosnąc też jako roślina wodna, zanurzona (f. submersa)[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych Europy Środkowej gatunek charakterystyczny dla Ass.Sparganio-Glycerion fluitantis, forma zanurzona jest typowa dla zespołu Ranunculo Sietum erecto-submersi[7].
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-01-04](ang.).
↑Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA.Zając, MariaM.Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 574, ISBN 83-915161-1-3, OCLC831024957.
↑ abcdefghFlora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. Bogumił Pawłowski (red.). T. X. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 332–333.
↑ abcdLucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 420. ISBN 83-01-14342-8.
↑Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 505. ISBN 83-01-14439-4.
