Pēteris Vasks

Pēteris Vasks
Data i miejsce urodzenia	16 kwietnia 1946 ; Aizpute
Pochodzenie	łotewskie
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor
	Odznaczenia
	Strona internetowa

Pēteris Vasks (ur. 16 kwietnia 1946 w Aizpute^[1]^[2]) – łotewski kompozytor.

Życiorys

W latach 1964–1970 studiował u Vytautasa Šereiki w konserwatorium w Wilnie (kontrabas), następnie w latach 1973–1978 był uczniem w klasie kompozycji Valentina Utkinsa w konserwatorium w Rydze^[1]. Grał jako kontrabasista w orkiestrze Filharmonii Litewskiej (1966–1969), Łotewskiej Filharmonicznej Orkiestry Kameralnej (1969–1970) oraz orkiestrze symfonicznej radia i telewizji łotewskiej (1970–1974)^[2]. W 1980 roku został wykładowcą kompozycji w konserwatorium w Rydze^[2]. Członek honorowy Łotewskiej Akademii Nauk (1994) oraz członek Królewskiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie^[1].

Otrzymał nagrodę im. Herdera (1996)^[1]^[2] oraz wielką łotewską nagrodę muzyczną (1993, 1998 i 2000)^[1]. Odznaczony łotewskim Orderem Trzech Gwiazd III klasy (2001)^[3] oraz estońskim Orderem Gwiazdy Białej III klasy (2005)^[4].

Twórczość

W swojej muzyce stosuje skale modalne i skale molowe, motywy z łotewskich melodii ludowych oraz powolne tempo narracji, nadające całości miękkie brzmienie i elegijność, podkreślaną niekiedy dodatkowo przez kontrasty temp i nastrojów oraz silną pulsację w miejsce szerokich płaszczyzn melodyczno-harmonicznych^[1]. Wykorzystuje z reguły tradycyjne metody kształtowania narracji, nadające jego dziełom rys zachowawczy i konserwatywny^[1]. Wpływ na twórczość Vasksa wywarł dorobek polskiej szkoły sonorystycznej, wykorzystywany w sferze kolorystycznej do podkreślenia harmonii i aury emocjonalnej^[1]. Jego kompozycje mają charakter programowy, kompozytor traktuje polaryzację ekspresji, przeciwstawienie skupienia medytacyjnego silnemu patosowi oraz neoromantyczne gesty muzyczne jako wyraz sprzeciwu wobec niszczenia przyrody i zaniku tradycyjnych wartości etycznych we współczesnym świecie^[1].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1]^[2])

Utwory orkiestrowe

Rush Hour (1978)
Cantabile na smyczki (1979)
Vēstījums Botschaft na smyczki, perkusję i 2 fortepiany (1982)
Musica dolorosa na smyczki (1983)
Lauda (1986)
Koncert na rożek angielski (1989)
3 symfonie (I „Balsis” 1990–1992, II 1998–1999, III 2005)
Koncert wiolonczelowy (1993–1994)
Musica adventus na smyczki (1995–1996)
Tālā gaisma na skrzypce i orkiestrę smyczkową (1996–1997)
Composition (2001)
Viatore (2002)
Musica appasionata (2002)
Sala (2006)

Utwory kameralne

3 utwory na klarnet i fortepian (1973)
Partita na wiolonczelę i fortepian (1974, zrewid. 2001)
Chamber Music na smyczki i perkusję (1975)
Moments musicaux na klarnet (1977)
2 kwintety dęte (I „Mūzika aizlidojušajiem putniem” 1977, II „Mūzika aizgājušam draugam”” 1982)
5 kwartetów smyczkowych (I 1977, II Vasaras dziedājumi 1984, III 1995, IV 1999, V 2004)
Grāmata čellam na wiolonczelę (1978)
3 skatieni na 2 instrumenty (1979)
Koncert na kotły i perkusję (1979–1986)
Ainava ar putniem na flet (1980)
Pieskārieni na obój (1982)
Maza vasaras mūzika na skrzypce i fortepian (1985)
Episodi e Canto perpetuo na trio fortepianowe (1985)
Sonata na kontrabas solo (1986)
Pavasara sonāte na sekstet smyczkowy (1987)
Musique de soir na róg i organy (1988)
Vientulības sonāte na gitarę (1990)
Sonata na flet solo (1992)
Kwartet fortepianowy (2001, zrewid. 2002)
Bass Trip na kontrabas (2003)
Canto di forza na 12 wiolonczel (2005)

Utwory fortepianowe

Muzyka na 2 fortepiany (1974)
In Memoriam na 2 lub 4 fortepiany (1977)
Toccata na 2 fortepiany (1977)
Maza nakts mūzika (1978)
Baltā ainava (1980)
Rudens mūzika (1981)
Izdegušās zemes ainavas (1992)
Spring Music, „quasi una sonata” (1995)

Utwory organowe

Cantus ad pacem (1984)
Musica seria (1988)
Te Deum (1991)
Viatore (2003)

Utwory wokalne

Concerto vocale na chór (1978)
kantata kameralna Latvija (1987)
Dona nobis pacem na chór i orkiestrę smyczkową lub organy (1996)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 225. ISBN 978-83-224-0905-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3755–3756. ISBN 0-02-865571-0.
↑ Triju Zvaigžņu ordeņa dome nolēma apbalvot ar I šķiras Triju Zvaigžņu ordeni ar ordeņa ķēdi Somijas Republikas prezidenti Tarju Halonenu.... www.president.lv, 2001-05-03. [dostęp 2020-12-04]. (łot.).
↑ Pēteris Vasks – Valgetähe III klassi teenetemärk, seeria 1917. www.president.ee. [dostęp 2020-12-04]. (ang.).

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 225. ISBN 978-83-224-0905-3.

[baker-2] Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3755–3756. ISBN 0-02-865571-0.

[president1-3] Triju Zvaigžņu ordeņa dome nolēma apbalvot ar I šķiras Triju Zvaigžņu ordeni ar ordeņa ķēdi Somijas Republikas prezidenti Tarju Halonenu.... www.president.lv, 2001-05-03. [dostęp 2020-12-04]. (łot.).

[president2-4] Pēteris Vasks – Valgetähe III klassi teenetemärk, seeria 1917. www.president.ee. [dostęp 2020-12-04]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]