|
Rojownik, rojnik[5], rojniczek[6][7] (Jovibarba Opiz) – rodzaj roślin należący do rodziny gruboszowatych. W zależności od ujęcia systematycznego jest to rodzaj siostrzany względem rodzaju rojnik (Sempervivum) ewentualnie sekcja w obrębie tego rodzaju. Należą tu także w zależności od ujęcia dwa[8] lub trzy gatunki występujące w Europie i Azji[4], z czego dwa rosną dziko w granicach Polski (rojownik pospolity J. sobolifera i włochaty J. hirta)[5]. Są to byliny monokarpiczne[4].
Rośliny uprawiane są jako ozdobne w ogrodach skalnych, na suchych rabatach i murach[7].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny o pędzie nierozgałęzionym, gruboszowatym, osiągającym od 8 do 25 cm wysokości[4].
- Liście
- Skrętoległe, siedzące, gruboszowate, tworzą przyziemną rozetę. Blaszka podługowata do owalnej, osiągająca długość 2–4 (rzadziej 6) cm, naga lub orzęsiona na brzegach[4].
- Kwiaty
- Siedzące lub krótkoogonkowe (do 1 mm długości) tworzą szczytową wierzchotkę. Kwiaty wzniesione w górę, 6–7-krotne. Działki kielicha połączone u nasady, podobne do siebie[4]. Płatki korony kwiatu prosto wzniesione, zielonkawobiałe, zielonkawożółtawe i żółtawe, na brzegu frędzlowato postrzępione[4][7], gruczołowato owłosione[7]. Pręciki w liczbie dwukrotnie większej od członów okółku okwiatu; o nitkach przyległych do płatków korony. Słupek prosto wzniesiony, o kulistej zalążni i znacznie krótszej od niej szyjki[4].
- Owoce
- Torebki wzniesione, zawierające nasiona zwykle brązowe, prążkowane[4].
- Rośliny podobne
- Rośliny z rodzaju rojnik różnią się odgiętymi i całobrzegimi płatkami, kwiatami 8 do 16-krotnymi[4].
Systematyka
- Pozycja systematyczna[2]
Rodzaj Jovibarba należy do rodziny gruboszowatych Crassulaceae, do rzędu skalnicowców (Saxifragales) i wraz z nim do okrytonasiennych. W obrębie gruboszowatych należy do podrodziny Sedoideae, plemienia Sedeae, podplemienia Sedinae[9]. Bywa łączony z rodzajem rojnik Sempervivum[8][10], wraz z którym tworzy klad. Oba taksony są jednak monofiletyczne (siostrzane). Rozdzielenie ich linii nastąpiło ok. 5–9 milionów lat temu, przy czym większość gatunków w obu rodzajach wyewoluowała w ciągu ostatnich dwóch milionów lat[11].
- Wykaz gatunków[5][4]
Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[5], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World Online[8] i World Flora Online[10]
- rojownik pospolity, rojnik pospolity Jovibarba sobolifera (Sims) Opiz ≡ Sempervivum globiferum subsp. globiferum
- rojownik włochaty, rojnik włochaty Jovibarba hirta (L.) Opiz ≡ Sempervivum globiferum subsp. hirtum (L.) 't Hart & Bleij
- rojownik Heuffela, rojniczek Heuffela[6] Jovibarba heuffelii (Schott) Á. Löve & D. Löve ≡ Sempervivum heuffelii Schott
Uprawa
Rośliny te wymagają stanowisk słonecznych, podłoża mineralnego i przepuszczalnego. Rozmnażane są przez wysiew nasion lub rozdzielanie rozet przybyszowych[7].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
- ↑ a b c d e f g h i j k Richard A. Lis: Jovibarba (de Candolle) Opiz. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-09].
- ↑ a b c d ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 102, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 107. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c d e BeataB. Grabowska BeataB., TomaszT. Kubala TomaszT., Encyklopedia bylin. T. 1, A-J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 505, ISBN 978-83-7506-845-0, OCLC 802818812 .
- ↑ a b c Sempervivum L.. [w:] Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-08].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
- ↑ a b Jovibarba Opiz. [online], WFO .
- ↑ Johannes T.J.T. Klein Johannes T.J.T., Joachim W.J.W. Kadereit Joachim W.J.W., Phylogeny, Biogeography, and Evolution of Edaphic Association in the European Oreophytes Sempervivum and Jovibarba (Crassulaceae), „International Journal of Plant Sciences”, 176 (1), 2015, DOI: 10.1086/677948 .
Identyfikatory zewnętrzne ( takson): |
