|
Ropucha czerwona
Ropucha czerwona (Schismaderma carens) – gatunek afrykańskiego płaza bezogonowego o charakterystycznej barwie. Jego niewyjaśnione jeszcze relacje filogenetyczne z innymi przedstawicielami rodziny ropuchowatych stanowią przedmiot badań. Płaz ma szeroki zasięg występowania we wschodniej i południowo-wschodniej Afryce. Łatwo przystosowuje się do warunków środowiska, dlatego też obecnie nie grozi mu wyginięcie. NazwaZarówno polska, jak i angielska[3] nazwa tego płaza pochodzi od czerwonawej barwy jego grzbietu. Ewolucja i taksonomiaW 1981 Grandison podzielił afrykańskie ropuchowate (oprócz rodzaju Bufo) na dwie grupy. Linia Nectophryne objęła następujące rodzaje: Capensibufo, Didynamipus, Laurentophryne, Nectophryne, Nectophrynoides, Werneria, Wolterstorffina, podczas gdy Schismaderma razem z rodzajami Mertensophryne i Stephopaedes uznano za bliżej spokrewnione z grupą Bufo vertebralis[4]. Opublikowane również w 1981 badania nad pokrewieństwem w obrębie rodziny ropuchowatych obejmowały porównanie budowy albumin osoczowych 18 gatunków, w efekcie czego wydzielono spośród nich 5 grup. Bazując na różnicach składu białek, oszacowano czas rozejścia się poszczególnych linii. Zgodnie z wynikami linia rodzaju Schismaderma odłączyła się w eocenie[5]. Dzięki tym badaniom stworzono m.in. poniższy kladogram (Linda R. Maxson, 1981), ukazujący stopień pokrewieństwa ropuchy czerwonej z przedstawicielkami blisko spokrewnionego rodzaju Bufo[6], w którym jest nieraz umieszczana[7]. Obecnie część z nich przeniesiono do innych rodzajów.
Kolejny, bardziej współczesny kladogram (Ines Van Bocxlaer, SD Biju, Simon P Loader & Franky Bossuyt, 2009[8], tutaj znacznie uproszczony) widniejący poniżej ukazuje pozycję ropuchy czerwonej w całej rodzinie. Opiera się on na badanach obejmujących dane molekularne (z użyciem DNA zarówno jądrowego, jak i mitochondrialnego) i analizy biogeograficzne 86 taksonów płazów bezogonowych zarówno zaliczanych do rodziny ropuchowatych, jak i zewnętrznych wobec niej[8].
MorfologiaGrzbiet zwierzęcia ubarwiony jest na czerwonawo, boki mogą być bledsze lub ciemniejsze. Spód ciała jest nakrapiany szarością[3]. Ropucha czerwona osiąga jak na płaza średnie bądź duże rozmiary, samice przerastają samce. Te pierwsze osiągają 92 mm długości, podczas gdy te ostatnie – 88 mm[3][9]. W przeciwieństwie do wielu europejskich ropuchowatych o wydatnych gruczołach przyusznych, u tej przedstawicielki rodziny nie dostrzega się ich[3][10], choć niektóre źródła odnotowują istnieje płaskich nieuwidaczniających się parotydów[11]. Ani szczęki, ani podniebienie nie posiadają zębów[11]. Bębenek zaokrąglonego kształtu osiąga rozmiary oka. Rozpoczyna się za nim pasmo gruczołów zmierzające w stronę tylnych kończyn. Zaznaczyć należy, że na grzbiecie ropuchy czerwonej występują one mniej licznie niż w przypadku większości jej krewniaczek[3][9]. Zauważa się na nim za to parę brązowych plamek. Kolejna ich para występuje w okolicy barków[9]. Błona pławna sięga prawie czubków palców[11]. WystępowanieGatunek cechuje się szerokim zasięgiem występowania. Na północy zahacza on o południową Kenię. Zajmuje większą część Tanzanii (oprócz przygranicznych regionów na północnym wschodzie, północy i zachodzie, a także południowym wschodzie). Podobnie obejmuje prawie całą Zambię (oprócz terenów wysuniętych najbardziej na północ i zachód). Nie pomija południowej części Demokratycznej Republiki Konga. Zahacza następnie o wschodnią Angolę, po czym jego granica dalej przebiega w Zambii, by dojść do Zimbabwe. W tym kraju ropuchy czerwonej nie spotyka się na zachodzie niedaleko granicy. Zasięg obejmuje dalej wschodnią Botswanę, północno-wschodnią Republikę Południowej Afryki i większą część Suazi. Rozpościera się także w zachodnim Mozambiku[2][2]. Obecność gatunku w Lesotho nie została potwierdzona[2]. Ropuchy czerwone stwierdzano też w Malawi i Namibii[2][10][12][13]. Zwierzę zasiedla tereny trawiaste i zadrzewione sawanny, ale występuje też na terenach rolniczych, w gospodarstwach hodowlanych i wokół osiedli ludzkich[2]. Wymaga jednak obecności wody, by się rozmnożyć[2]. Pożywienie i behawiorSchismaderma carens żywi się owadami[14]. Zarówno polowania, jak i nawoływania odbywają się w nocy[14]. RozmnażanieWymaga środowiska wodnego. Samiec ma worki rezonansowe[9], dzięki którym nawołuje swą partnerkę – będąc w wodzie wydaje z siebie długie, głośne okrzyki[9]. Podczas kopulacji wchodzi on na samicę, obejmując ją przednimi łapami[15]. Na trzech pierwszych palcach ma specjalne obrzęknięte struktury, czym różni się wtedy od płci przeciwnej[9]. Na południu Afryki początek sezonu rozrodczego przypada na październik, po ulewnych deszczach. Jeden lęg zawiera około 2500 jaj[9]. W rozwoju występuje larwa zwana kijanką[2], mająca dziwny podkowiastego[3][16] kształtu welonowaty skórny twór na głowie[10]. Nie występują u niej nozdrza[16]. Ma za to narząd gębowy w kształcie wyraźnego krążka[17]. Kijanki przebywają zwykle razem, będąc w ścisłym kontakcie fizycznym[7]. Zalicza się je do nektonu[18]. Drapieżnicy i pasożytyPrzeprowadzone badania nad drapieżnikami polującymi na ropuchę czerwoną dotyczyły między innymi warugi[19]. Jest to ptak z rzędu pelikanowych żywiący się w dużej mierze płazami[20]. Szczątki płaza znaleziono też w układzie pokarmowym węża Crotophopeltis hotamboeia[21]. Kijankami ropuchy czerwonej żywią się w południowej Afryce żółwie, co odnotował w 1965 Wager[22]. W pęcherzu moczowym płaza odkryto pasożyta, płazińca o nazwie Eupolystoma vanasi zaliczanego do rodziny Polystomatidae. W badaniach przeprowadzonych w RPA, w prowincjach Północnej i KwaZulu-Natal, wśród przebadanych 27 osobników 37% było nosicielami, przy czym liczba pasożytów osiągała średnio 37, maksymalnie 130 u jednego gospodarza. Nie można wykluczyć, że w cyklu rozwojowym robaka występuje wewnętrzne samozarażenie dorosłego płaza[23]. Status i ochronaCo prawda nie poznano obecnego trendu populacji, ale gatunek jest zazwyczaj pospolity, chociaż trudno go spotkać poza czasem, gdy się rozmnaża[2]. Z 12 spisów gatunków płazów zamieszkujących rezerwat East Usambara Forest obejmuje go tylko jeden[24]. Z powodu dużych możliwości adaptacyjnych gatunkowi obecnie nic poważnie nie zagraża[2]. Akcje w celu ratowania go nie są potrzebne[10]. W kulturzeZwierzę to nie boi się człowieka. Zanotowano nawet przypadek, gdy ukrywszy się w bucie turysty dotarło razem z nim do Europy[25]. Ropucha czerwona stała się też bohaterką książki „Kribit The Red Toad From Maryland” autorstwa Lisy Ann Merriam[26], jej nazwy używa też wiele firm. Przypisy
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
