Rossony

Rossony
Расоны
	; Pałac Hłasków (2006)
Herb	Flaga
Państwo	Białoruś
Obwód	witebski
Rejon	rossoński
Populacja (2010); • liczba ludności	; 5400
Nr kierunkowy	+375 2159
Kod pocztowy	211460
Tablice rejestracyjne	2
	Położenie na mapie obwodu witebskiego Rossony
	Położenie na mapie Białorusi Rossony
	55°53′N 28°48′E/55,883333 28,800000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Rossony (biał. Расоны, Rasony, hist. Rososna, Rossono) – osiedle typu miejskiego na Białorusi, w obwodzie witebskim, centrum administracyjne rejonu rossońskiego, 5,4 tys. mieszkańców (2010).

Herb Rossonów został ustanowiony 20 stycznia 2006 roku rozporządzeniem prezydenta Białorusi nr 36^[2].

Historia

Rossony, wcześniej będące miastem duchownym w województwie połockim Rzeczypospolitej^[3], po I rozbiorze Polski znalazły się na terenie powiatu połockiego (ujezdu), początkowo guberni połockiej, od 1796 roku – guberni białoruskiej, a od 1802 roku guberni witebskiej Imperium Rosyjskiego. W XIX wieku miasteczko było własnością ks. Lubomirskiego^[4]. Po traktacie ryskim już nie wróciły do Polski, od 1924 roku należały do obwodu witebskiego Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi.

Podczas okupacji hitlerowskiej, we wrześniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 500 osób. W styczniu 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali w okolicy miasta. Sprawcami zbrodni byli Niemcy oraz lokalna białoruska policja (akcją dowodził Otto Lenz)^[5].

Pałac Hłasków

Niegdyś tuż obok Rossonów (obecnie w granicach miasta), nad jeziorem o tej samej nazwie, znajdowała się siedziba majątku Stanisławów. Dwór w Stanisławowie był odwieczną siedzibą autochtonicznej rodziny Hłasków herbu Leliwa, do której majątek ten należał przez prawie 400 lat. Do klucza stanisławowskiego wchodziły również wsie: Korytki, Siebierzek, Biała Dąbrowa, Dworzyszcze i Zamchowce. Najwcześniejszym znanym przedstawicielem tej rodziny był Jan Hłasko, żyjący w XVI wieku. Nazwa Stanisławów pochodzi najprawdopodobniej z późniejszego okresu, imię Stanisław często pojawiało się w tej rodzinie. Majątek przez 4 wieki przechodził zawsze z ojca na syna, kolejnymi przedstawicielami rodziny byli:

Bazyli Hłasko, syn Jana
Lew (Leon) Hłasko, syn Bazylego
Hryhory (Gregorz) Hłasko, syn Bazylego – założyciel późniejszej fortuny Hłasków
Stanisław Hłasko, syn Hryhorego, koniuszy brasławski, żonaty z Urszulą z Korsaków
Trojan Hłasko, syn Stanisława i Urszuli
Tadeusz Hłasko, syn Trojana
Stanisław Hłasko, syn Tadeusza, żonaty z Franciszką z Szyszków
Alojzy Hłasko, syn Stanisława i Franciszki, kawaler Zakonu Maltańskiego, prapradziad Macieja Hłaski i praprapradziad Marka Hłaski^[6]
Kazimierz Hłasko, syn Alojzego
Stanisław Hłasko, syn Kazimierza (1866–?), ostatni właściciel Stanisławowa^[7].

Nie ma żadnych relacji na temat starego dworu stanisławowskiego. Ostatni właściciel majątku wybudował tu w 1904 roku nowy pałac lub zamek, w stylu „staroniemieckim” według projektu architekta Edmunda Fryka. Był to dwukondygnacyjny budynek, z czerwonej, nietynkowanej cegły, z fragmentami z piaskowca, z dwiema wieżami: jedną niższą, weloboczną i drugą wyższą kwadratową. Obie były zwieńczone strzelistymi dachami. Elewacje pałacu urozmaicały wykusze, balkony, mniejsze wieżyczki z blankami, fryzy itd.

Wewnątrz były m.in. sale: empirowa, Louis Philippe, jadalnia gdańska, buduar z mahoniem inkrustowanym kością słoniową, gabinet dębowy z gobelinami. W starych gdańskich szafach stały kryształy, porcelana sewrska i saska. Na konsolach i malachitowych piedestałach były włoskie rzeźby marmurowe^[7].

Dwór otoczony był starym parkiem. Był znany z plantacji róż: dzienny plon ciętych kwiatów dochodził do półtora tysiąca. Kwiaty były sprzedawane w Połocku. Ponadto istniało tu gospodarstwo mleczne (Szwyców), skąd masło było wysyłane do Petersburga. Drewno z tutejszych lasów spławiano Dźwiną do Rygi. Działał tu tartak parowy.

W czasie rewolucji październikowej malachity i piece majolikowe (...) rozbijano toporami, dom, zamieniony na kooperatywę, pono jeszcze ocalał^[7].

Pałac istnieje do dziś^[8]. Jest historyczno-kulturalnym zabytkiem Białorusi o numerze w rejestrze 412Г000467.

Majątek Stanisławów został opisany w:

tomie Memento kresowe Antoniego Urbańskiego w 1929 roku^[7]
11. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego^[9].

Galeria

Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego
Pomnik z armatą ZIS-2
Muzeum wojennej współpracy

Zobacz też

Republika Rossono

Przypisy

↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.)..
↑ Alaksandr Łukaszenka: УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ – 20 января 2006 г. № 36. Narodowy Internetowy Portal Prawny Republiki Białorusi, 2006-01-20. [dostęp 2010-04-05]. (ros.).
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 76.
↑ Rososna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 767 .
↑ Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1725 .
↑ MarekM. Minakowski MarekM., Wielka Genealogia Minakowskiego [online] [dostęp 2017-12-24] .
↑ ^a ^b ^c ^d Stanisławów, [w:] AntoniA. Urbański AntoniA., Memento kresowe, Warszawa: nakładem autora, 1929, s. 126–127 [dostęp 2017-12-24] .
↑ Pałac w Rossonach (Stanisławowie) na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-12-24].
↑ Stanisławów, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 11: Województwo kijowskie oraz uzupełnienia do tomów 1-10, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997, s. 411–412, ISBN 83-04-04369-6, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

[1] Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.)..

[2] Alaksandr Łukaszenka: УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ – 20 января 2006 г. № 36. Narodowy Internetowy Portal Prawny Republiki Białorusi, 2006-01-20. [dostęp 2010-04-05]. (ros.).

[3] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 76.

[S9-4] Rososna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 767 .

[5] Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1725 .

[M-6] MarekM. Minakowski MarekM., Wielka Genealogia Minakowskiego [online] [dostęp 2017-12-24] .

[AU-7] Stanisławów, [w:] AntoniA. Urbański AntoniA., Memento kresowe, Warszawa: nakładem autora, 1929, s. 126–127 [dostęp 2017-12-24] .

[R-8] Pałac w Rossonach (Stanisławowie) na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-12-24].

[RA11-9] Stanisławów, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 11: Województwo kijowskie oraz uzupełnienia do tomów 1-10, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997, s. 411–412, ISBN 83-04-04369-6, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]