Rękoczyn Martina-Wieganda-von Winckela

Rękoczyn Martina-Wieganda-von Winckela, Pomoc ręczna sposobem Wieganda-Martina-von Winckela – rękoczyn stosowany w sytuacji trudności z urodzeniem główki płodu, gdy płód jest częściowo urodzony, główka nie zstąpiła do miednicy, a grzbiet jest z przodu lub bocznie z przodu.

Celem zabiegu jest wprowadzenie do miednicy główki, która znajduje się jeszcze wysoko nad wchodem miednicy. Znajdująca się w wymiarze prostym lub skośnym główka rotowana jest do wymiaru poprzecznego (wchód miednicy) i jednocześnie mały wymiar dwuskroniowy główki jest wprowadzany w skrócony wymiar sprzężnej prawdziwej.

Położnik wprowadza rękę do pochwy (tą, w kierunku której zwrócona jest twarzyczka płodu), od strony brzuszka i klatki piersiowej płodu od tyłu bocznie. Wzdłuż przedniej powierzchni szyi przesuwa ją aż do bródki i ust płodu. Płód ułożony jest w pozycji jeźdźca. Dalsze postępowanie według schematu:

1. Do ust płodu wprowadza się palec środkowy, palce 2. i 4. układa się w dołach nadkłowych (fosse caninae) (poniżej kości jarzmowych) - ostrożne wykonanie gdyż jest ryzyko uszkodzenia oczu
2. Kciuk ułożyć pod żuchwą. Takim chwytem wykonuje się 2 ruchy:
   • zrotować główkę do wymiaru poprzecznego, aby szew strzałkowy ustawił się w wymiar poprzeczny wchodu, czyli tak, jak prawidłowo główka wstawia się do wchodu
   • odprostować główkę, aby skróconą sprzężną prawdziwą wstawił się mały poprzeczny wymiar główki, wymiar dwuskroniowy (8 cm), a nie wymiar poprzeczny duży, wymiar dwuciemieniowy (9,5 cm); jeśli przygnie się główkę za mocno, tak że bródka będzie dotykać klatki piersiowej, to w wymiar prosty wchodu wstawi się duży wymiar poprzeczny główki

Opisane postępowanie dotyczy:

• miednicy płaskiej
• miednicy zwężonej w wymiarze prostym
• prawidłowej miednicy i zbyt dużej główki

W przypadku miednicy ogólnie ścieśnionej główka musi być możliwie najmocniej przygięta. Decyzję o mniejszym lub większym stopniu odgięcia główki podejmuje się w trakcie wykonywania rękoczynu, próbując tak ułożyć główkę, aby przeszła przez wchód miednicy.

Kiedy główka zejdzie do dna miednicy, wydobywa się ją za pomocą rękoczynu Veita-Smelliego.

• Joachim W. Dudenhausen: Położnictwo praktyczne i operacje położnicze. Warszawa: PZWL, 2010, s. 276-277. ISBN 978-83-200-4032-6.