Sądowa kontrola administracji

Sądowa kontrola administracji – kontrola administracji dokonywana przez sądy.

W polskim sądownictwie administracyjnym przedmiotem sądowej kontroli administracji jest jedynie strona formalna działań administracji; sąd nie ma możliwości działań merytorycznych w obrębie prawa administracyjnego.

Wyróżnia się trzy modele sądowej kontroli administracji. W pierwszym dokonują ją sądy powszechne, w drugim wyłącznie sądy administracyjne, w trzecim zarówno jedne, jak i drugie. W Polsce od 1980 roku obowiązuje model mieszany.

W tej kontroli sądy powszechne mogą na mocy szczególnego przepisu rozpoznawać środki zaskarżenia decyzji administracyjnej, a także wydawać nowe rozstrzygnięcie co do istoty. W Polsce bezpośrednia kontrola administracji ma miejsce w następujących sprawach:

• z zakresu ubezpieczeń społecznych – od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stronie przysługuje w terminie jednego miesiąca odwołanie do właściwego sądu ubezpieczeń społecznych,
• od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przysługuje w terminie 14 dni odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie,
• na wniosek osoby zainteresowanej, prokuratora lub kierownika urzędu cywilnego sąd cywilny może orzec o unieważnieniu, sprostowaniu i ustaleniu treści aktu stanu cywilnego,
• na decyzje o nieuwzględnieniu reklamacji od nieumieszczenia w spisie wyborców oraz nieuwzględniającej reklamacji o skreśleniu ze spisy wyborców (decyzje te wydaje wójt/burmistrz/prezydent).

W tej kontroli sąd powszechny nie rozpoznaje środków prawnych od decyzji administracyjnej, lecz na mocy wyraźnego przepisu orzeka o prawach i obowiązkach o charakterze cywilnoprawnym, w odniesieniu do których wcześniej została wydana decyzja administracyjna^[1]. Przewidują ją m.in. niektóre przepisy ustaw Prawo wodne oraz Prawo geodezyjne i kartograficzne.

• Woś T., Knysiak-Molczyk H., Romańska M., Postępowanie sądowo-administracyjne, Warszawa 2009, s. 22-25.
• Zimmermann J., Prawo administracyjne, Zakamycze 2005, s. 433.