Sępnik różowogłowy

Sępnik różowogłowy
	Cathartes aura
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	kondorowe
Rodzina	kondorowate
Rodzaj	Cathartes
Gatunek	sępnik różowogłowy
Synonimy
	Vultur aura Linnaeus, 1758;
	Vultur aura Linnaeus, 1758;
Podgatunki
	C. a. meridionalis Swann, 1921; C. a. septentrionalis zu Wied-Neuwied, 1839; C. a. aura (Linnaeus, 1758); C. a. ruficollis von Spix, 1824; C. a. jota (Molina, 1782); C. a. falklandicus (Sharpe, 1873);
	C. a. meridionalis Swann, 1921; C. a. septentrionalis zu Wied-Neuwied, 1839; C. a. aura (Linnaeus, 1758); C. a. ruficollis von Spix, 1824; C. a. jota (Molina, 1782); C. a. falklandicus (Sharpe, 1873);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; Tylko w sezonie lęgowym Występuje przez cały rok
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Sępnik różowogłowy^[4], urubu różowogłowy^[5] (Cathartes aura) – gatunek dużego ptaka z rodziny kondorowatych (Cathartidae). Występuje w obu Amerykach. Dzięki większej sile nośnej skrzydeł niż u sępnika czarnego może żyć na obszarach chłodniejszych, gdzie prądy powietrza są słabsze. Podczas krążenia w powietrzu trzyma skrzydła w kształcie litery V. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał Karol Linneusz w 1758 roku w 10. edycji Systema Naturae, nadając mu nazwę Vultur aura^[6]. Jako miejsce typowe autor wskazał tropikalne rejony Ameryki, nie podając szczegółowej lokalizacji^[6]; w 1905 roku Nelson ograniczył miejsce typowe do Veracruz w Meksyku^[5]^[7]. Wyróżnia się od czterech^[2] do sześciu podgatunków C. aura^[8].

Występowanie

C. aura zamieszkuje w zależności od podgatunku^[8]:

C. aura meridionalis – zachodnia Ameryka Północna. Populacja ta przez część systematyków wliczana jest do podgatunku nominatywnego^[2].
C. aura septentrionalis – wschodnia Ameryka Północna
C. aura aura – sępnik różowogłowy – południowo-zachodnie USA (południowa Kalifornia do południowego Teksasu) do północnej Kostaryki, Wielkie Antyle
C. aura ruficollis – południowa Kostaryka i Panama do północnej Argentyny i wschodniej Brazylii
C. aura jota – sępnik czerwonogłowy – Andy od Kolumbii do południowej Argentyny
C. aura falklandicus – wybrzeża Pacyfiku od Ekwadoru do południowego Chile, Falklandy. Populacja ta przez część systematyków wliczana jest do podgatunku jota^[2].

Morfologia

Długość ciała 62–81 cm, masa ciała 850–2000 g, rozpiętość skrzydeł 160–182 cm^[2]^[9]. Lotki I oraz II rzędu srebrnoszare, pozostałe pióra czarnobrązowe. Ogon długi, nogi pomarańczowe. Głowa mała i naga; u dorosłych skóra czerwona, u młodych szara.

Ekologia

Zamieszkuje różnorodne środowiska od całkowitej pustyni, poprzez łąki, sawanny i zagajniki sosnowe, do gęstego lasu tropikalnego oraz umiarkowanego w Ameryce Północnej^[2]. Żywi się głównie padliną średniej wielkości ssaków^[2].

Gniazda buduje w płytkich jaskiniach, na ziemi w gęstych zaroślach lub w pustych pniach i kłodach^[2]. Samica składa dwa jaja, które wysiaduje przez okres 38–41 dni^[2]. Młode pierzą się po 70–80 dniach lub dłużej^[2].

Status

IUCN uznaje sępnika różowogłowego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[3]. W 2020 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność światowej populacji lęgowej na 28 milionów osobników^[10]. BirdLife International uznaje globalny trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny^[3]; według danych z North American Breeding Bird Survey, w Ameryce Północnej w latach 1966–2019 liczebność rosła średnio o 1,8% rocznie^[10].

Przypisy

↑ Cathartes aura, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j D. Houston, G. M. Kirwan, D. A. Christie: Turkey Vulture (Cathartes aura). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2014-09-29]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c BirdLife International, Cathartes aura, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-08-30] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Cathartidae Lafresnaye, 1839 - kondorowate - New World Vultures (Wersja: 2016-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-03].
↑ ^a ^b Denis Lepage: Sępnik różowogłowy (Cathartes aura) (Linnaeus, 1758). Avibase. [dostęp 2014-09-29].
↑ ^a ^b C. Linnaeus: Systema Naturae per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, Tomus I. Editio decima, reformata. Holmiæ: impensis direct.. Holmiae : Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 86-87. (łac.).
↑ E.W. Nelson. Notes on the names of certain North American birds. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 18, s. 121–126, 1905. (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-06-03]. (ang.).
↑ E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 1. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 146. ISBN 83-7227-891-1.
↑ ^a ^b Turkey Vulture Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-12-22]. (ang.).

Bibliografia

Andrew Gosler: Atlas Ptaków Świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Turkey Vulture. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Cathartes aura, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwalive-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j D. Houston, G. M. Kirwan, D. A. Christie: Turkey Vulture (Cathartes aura). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2014-09-29]. (ang.).

[iucn-3] BirdLife International, Cathartes aura, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-08-30] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Cathartidae Lafresnaye, 1839 - kondorowate - New World Vultures (Wersja: 2016-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-03].

[avibase-5] Denis Lepage: Sępnik różowogłowy (Cathartes aura) (Linnaeus, 1758). Avibase. [dostęp 2014-09-29].

[autor-6] C. Linnaeus: Systema Naturae per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, Tomus I. Editio decima, reformata. Holmiæ: impensis direct.. Holmiae : Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 86-87. (łac.).

[nelson-7] E.W. Nelson. Notes on the names of certain North American birds. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 18, s. 121–126, 1905. (ang.).

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-06-03]. (ang.).

[lz-9] E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 1. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 146. ISBN 83-7227-891-1.

[aablh-10] Turkey Vulture Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-12-22]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]