Singapore Maru

„Singapore Maru” (od 1941 roku „Shonan Maru”) – japoński statek pasażersko-towarowy, oddany do służby w 1919 roku.

W latach 1919–1941 pływał pod flagą linii żeglugowych Kokusai Kisen Kabushiki Kaisha oraz Kobe Sanbashi Kabushiki Kaisha. W czasie wojny chińsko-japońskiej oraz wojny na Pacyfiku był wykorzystywany przez Cesarską Armię Japońską do transportu wojska i materiałów wojennych. W listopadzie 1942 roku przewiózł z Singapuru do Japonii około 1,1 tys. alianckich jeńców wojennych, spośród których około sześćdziesięciu poniosło śmierć w trakcie rejsu, a dziesiątki innych zmarły wkrótce po przybyciu do Japonii. 9 września 1944 roku został zatopiony na Morzu Ochockim przez amerykański okręt podwodny USS „Seal”.

„Singapore Maru” jest zaliczany do grona tzw. piekielnych statków.

Był statkiem pasażersko-towarowym o długości 117,34 metrów, szerokości 15,54 metrów i zanurzeniu 10,97 metrów. Jego pojemność wynosiła 5859 BRT^[1].

Napęd zapewniała maszyna parowa potrójnego rozprężania o mocy 437 NHP^[1].

Załoga liczyła 47 osób^[2] .

Budowę statku rozpoczęto 29 stycznia 1919 roku w stoczni Kawasaki Dockyard Company w Kobe. Wodowanie miało miejsce 14 kwietnia tegoż roku; wtedy też jednostce nadano nazwę „Singapore Maru”. Do służby weszła 17 maja 1919 roku^[2] .

W latach 1919–1932 „Singapore Maru” pływał pod flagą linii żeglugowych Kokusai Kisen Kabushiki Kaisha. Odbywał rejsy m.in. do Nowego Jorku. 11 lipca 1925 roku, gdy płynął z Sydney do Port Saidu z ładunkiem 7 tys. ton pszenicy, wszedł na mieliznę w odległości około 30 mil morskich na wschód od wyspy Perim w cieśninie Bab al-Mandab. Nie odniósł jednak poważniejszych uszkodzeń, stąd po upływie sześciu dni i wyrzuceniu części ładunku został ponownie ściągnięty na pełne morze^[2] .

W 1932 roku został sprzedany liniom żeglugowym Kobe Sanbashi Kabushiki Kaisha^[2] [3].

W lipcu 1937 roku, w związku z wybuchem wojny chińsko-japońskiej, wyczarterowała go Cesarska Armia Japońska z przeznaczeniem do transportu wojska. W 1938 roku został zwrócony macierzystym liniom^[2] . W 1941 roku został przemianowany na „Shonan Maru”^[2] , aczkolwiek to pod pierwotną nazwą występuje najczęściej w źródłach opisujących jego wojenne losy^[a].

W listopadzie 1941 roku, na krótko przed wybuchem wojny na Pacyfiku, został ponownie przejęty przez Cesarską Armię. W lutym 1942 roku, podczas bitwy o Sumatrę, uczestniczył w japońskim desancie pod Palembangiem^[2] .

17 października 1942 roku „Singapore Maru” wypłynął z portu Tanjung Priok w Batawii. W swych ładowniach przewoził około 3 tys. alianckich jeńców wojennych, w większości Holendrów. Po trwającym osiem dni rejsie zawinął do portu w Singapurze, gdzie jeńców wyokrętowano^[2] [4]. Dziewiętnastu, znajdujących się w najcięższym stanie, musiano odwieźć do szpitala^[2] .

Kilka dni później na „Singapore Maru” zaokrętowano kolejny kontyngent jeńców wojennych, liczący tym razem około 1,1 tys. żołnierzy^[4][b]. Bob Hackett podaje, że był on złożony z Brytyjczyków – przede wszystkim żołnierzy Royal Artillery^[2] . Z kolei według Michaela Sturmy obok Brytyjczyków na statku znaleźli się także Australijczycy i Holendrzy^[5].

30 października „Singapore Maru” wypłynął z Singapuru. Towarzyszył mu jeszcze jeden statek przewożący jeńców wojennych – „Dainichi Maru”^[4]. Ładownie, w których podróżowali jeńcy, były zatłoczone oraz pozbawione odpowiedniej wentylacji i urządzeń sanitarnych. Jeńcy nie otrzymywali wystarczających racji żywnościowych, a chorzy – odpowiedniej ilości lekarstw^[5][6]. Bardzo szybko w ładowniach wybuchła epidemia dyzenterii^[5]. Brytyjski podpułkownik E.R. Scott zeznał po wojnie, że jeńcy zaczęli umierać krótko po tym, jak „Singapore Maru” wypłynął z portu^[7]. Gdy 3 listopada znalazł się w pobliżu Cap St. Jacques pod Sajgonem, Scott miał poprosić kapitana statku Yoshinoriego Nishimiego o zgodę na zabranie na ląd ciężko chorych. Prośba została jednak odrzucona, a „Singapore Maru” i „Dainichi Maru” kontynuowały rejs, nie zatrzymując się w porcie^[4]. Nishimi nie podjął też żadnych działań, aby poprawić warunki sanitarne w ładowniach lub zapewnić jeńcom pomoc medyczną^[7].

11 listopada „Singapore Maru” zawinął do Takao na Formozie. Dopiero wtedy Nishimi zgodził się zabrać na ląd i umieścić w szpitalu niewielką grupę ciężko chorych jeńców, których liczbę szacuje się na 21^[2]  lub 29^[8]. Pozostałym jeńcom pozwolono spędzić kilka dni na lądzie^[9]. Jednocześnie na statek zaokrętowano około 600 japońskich żołnierzy^[7]. W konsekwencji jeńcy musieli zostać przeniesieni do najniżej położonych ładowni^[10]. 14 października „Singapore Maru” wznowił rejs, lecz jeszcze tego samego dnia, chroniąc się przed sztormem, zatrzymał się w porcie Mako na Peskadorach. Spędził tam cztery noce, po czym dołączywszy do niewielkiego konwoju, wznowił rejs w kierunku Wysp Japońskich^[2] [9].

25 listopada „Singapore Maru” i „Dainichi Maru” zawinęły do portu Moji na wyspie Kiusiu^[11]. Liczbę jeńców, którzy w czasie rejsu zmarli w ładowniach „Singapore Maru” i zostali pochowani w morzu, szacuje się na 60^[12], 62^[8] lub 63^[2] . Kolejnych 80 jeńców zmarło na „Dainichi Maru”^[12]. Spośród około 2,2 tys. jeńców, którzy dotarli żywi do Japonii w ładowniach obu statków, od 280^[11] do 320^[2]  znajdowało się w tak ciężkim stanie, że nie byli w stanie zejść na ląd o własnych siłach. W ciągu następnych sześciu tygodni 127 jeńców zmarło z powodu chorób lub niedożywienia^[11].

„Singapore Maru” jest zaliczany do grona japońskich „piekielnych statków” (ang. Hellships)^[12].

Fakt, iż tak wielu jeńców, których przewożono w ładowniach „Singapore Maru” i „Dainichi Maru”, zmarło lub przybyło do Japonii w stanie kompletnego wyczerpania, zaniepokoił japońskie dowództwo. 10 grudnia 1942 roku Ministerstwo Wojny wystosowało tajny rozkaz nr 1504, w którym podkreśliło konieczność dołożenia wysiłków, aby jeńcy docierali do portów docelowych „w stanie gwarantującym zdolność do pracy”^[13]. Rozkaz ten w praktyce nie przełożył się jednak na poprawę warunków, które panowały na „piekielnych statkach”^[14].

1 maja 1947 roku przed brytyjskim trybunałem wojskowym w Singapurze stanęli czterej japońscy żołnierze i cywile. Oskarżono ich, że na skutek złego traktowania, któremu poddali jeńców przewożonych w ładowniach „Singapore Maru”, 60 osób poniosło śmierć, a wiele innych doznało fizycznych cierpień. Po dwóch dniach proces bezterminowo odroczono, by wznowić postępowanie po upływie ponad czterech miesięcy. Wyrokiem z 20 września wszystkich oskarżonych uznano winnymi zarzucanych czynów. Kapitan „Singapore Maru”, Yoshinori Nishimi, został skazany na 2 lata więzienia. Porucznik Makoto Ogasawara – najwyższy rangą japoński oficer na statku, usłyszał wyrok 3 lat więzienia. Podporucznik Naosuke Maruyama – dowódca jenieckiego kontyngentu, został skazany na 2 lata więzienia. Sierżant Yoichi Uchida usłyszał wyrok 6 miesięcy więzienia^[15].

Jest możliwe, że „Singapore Maru” był jednostką, która 24 stycznia 1943 roku została storpedowana i uszkodzona przez amerykański okręt podwodny USS „Tuna” nieopodal wyspy Kolombangara^[2] [c].

W drugiej połowie 1943 roku „Singapore Maru” pływał w konwojach na Formozę, Filipiny i Wyspy Kurylskie^[2] .

9 września 1944 roku, płynąc w konwoju KI-505 na Wyspy Kurylskie, został zatopiony na Morzu Ochockim przez amerykański okręt podwodny USS „Seal”. Spoczął na dnie na pozycji 47°03′N 148°18′E/47,050000 148,300000. Liczba ofiar wśród załogi i pasażerów nie jest znana^[2] .

• Bob Hackett: Singapore Maru: Tabular Record of Movement. combinedfleet.com, 2016. [dostęp 2022-03-23]. (ang.).
• Raymond Lamont-Brown: Ships from Hell: Japanese War Crimes on the High Seas. Stroud: Sutton Publishing, 2002. ISBN 0-7509-2719-4. (ang.).
• Lord Russell of Liverpool: Rycerze Bushido. Warszawa: Sensacje XX wieku, 2004. ISBN 83-913460-5-6.
• Lloyd's Register of Shipping 1921–1922 Steamers & Motorships. Lloyd's Register, 1922. (ang.).
• Lloyd's Register of Shipping 1932–1933 Steamers & Motorships. Lloyd's Register, 1933. (ang.).
• Gregory F. Michno: Death on the Hellships. Prisoners at Sea in the Pacific War. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2016. ISBN 978-1-59114-632-2. (ang.).
• Michael Sturma: Hellships Down. Allied POWs and the Sinking of the Rakuyo Maru and Kachidoki Maru. Jefferson, North Carolina: McFarland&Company, 2021. ISBN 978-1-4766-8242-6. (ang.).