SiogunatSiogunat (jap. 幕府 bakufu; dosł. „rządy spod namiotu”[1]) – nazwa okresu historycznego oraz systemu zarządzania krajem przez dziedzicznych dowódców wojskowych (siogunów) w dawnej Japonii. Słowo to tłumaczone jest również jako „urząd w namiocie” (ang. tent office[2]) lub „sprawowanie rządów spod namiotu” (ang. tent government[3]), odnosiło się bowiem do kwatery głównej dowódcy wojskowego na polu bitwy. OpisSiogunat miał swój początek w okresie Kamakura, podczas rządów Yoritomo Minamoto[4]. Był to system feudalny z charakterystyczną drabiną społeczną, znaną w średniowiecznej Europie. Samurajowie, czyli bushi[5], w zamian za swoją służbę byli nagradzani ziemią, a ta z kolei była dzielona między ich synów. Hierarchia ta była oparta na ścisłych związkach samurajów z ich poddanymi. Istniały trzy główne siogunaty, które skupiały się wokół rodziny dzierżącej władzę (jeden z jej członków miał tytuł sioguna). Były to:
Pochodzenie słowa „siogunat”Słowo to pochodzi od angielskiego wyrazu shogunate (utworzonego z kolei od japońskiego shōgun). Jego dosłowny odpowiednik nie istnieje w języku japońskim, gdzie występuje on jako bakufu. W języku polskim stosowany jest zarówno zapis zbliżony do wymowy japońskiej („siogunat”), jak i zapis zbliżony do wymowy angielskiej („szogunat”)[7][a]. Pochodzenie słowa „bakufu”Słowo bakufu pochodzi z języka chińskiego z okresu panowania dynastii Tang (618–907). Miało ono wówczas podwójne znaczenie:
Najstarsze znane w Japonii odniesienie do tego słowa pochodzi z połowy X wieku (okres Heian) w odniesieniu do tytułu dworzanina, dowódcy oddziału lewej strony straży wewnętrznej pałacu sa-konoe-taishō (łącznie było sześć oddziałów) w ramach urzędu gwardii pałacowej konoe-fu lub efu[8][9]. Kronika historyczna „Azuma kagami” („Zwierciadło Wschodu”)[10][b] opisująca okres Kamakura (1185–1333) wymienia słowo bakufu w kontekście wyznaczenia Yoritomo Minamoto na stanowisko u-konoe-taishō (dowódcy oddziału prawej strony gwardii pałacowej) w 1190 roku. W tamtym czasie słowo bakufu nie było łączone ani z nim, ani z Kamakurą[10][9]. Było pierwotnie używane w odniesieniu do kwatery głównej strażników pałacu wewnętrznego, rezydencji ich dowódcy lub samego dowódcy. Współcześni uczeni używają terminu bakufu (lub angielskiego shogunate) do określenia rodzaju struktury władzy, której przewodził siogun, a w szczególności do trzech powyżej wymienionych siogunatów. Słowo to jest używane także w znaczeniach: miejsce pod namiotem w czasie dowodzenia na polu bitwy, feudalne władze Japonii[10][9] „Bakumatsu”Bakumatsu (幕末) oznacza „koniec bakufu”, „koniec rządów spod namiotu”. Była to schyłkowa, ostatnia część okresu Edo, liczona od przybycia „czarnych statków” komodora Matthew Perry'ego w 1853 roku do przywrócenia władzy cesarskiej w 1867 roku (restauracja Meiji). Był to czas niepokojów wewnętrznych, wynikających z niezadowolenia klasy samurajów, zmieniających się sojuszy w walce o władzę, fali nacjonalizmu, ale jednocześnie zainteresowania cywilizacją Zachodu i rosnącą świadomością doprowadzenia do szybkiej modernizacji państwa[10][11]. Uwagi
Przypisy
|
