Skrzyszów (województwo małopolskie)

Skrzyszów
	wieś
	; Kościół św. Stanisława w Skrzyszowie
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	tarnowski
Gmina	Skrzyszów
Liczba ludności (2021)	3780
Strefa numeracyjna	14
Kod pocztowy	33-156
Tablice rejestracyjne	KTA
SIMC	0830428
	Położenie na mapie gminy Skrzyszów Skrzyszów
	Położenie na mapie Polski Skrzyszów
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Skrzyszów
	Położenie na mapie powiatu tarnowskiego Skrzyszów
	49°59′46″N 21°03′17″E/49,996111 21,054722
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skrzyszów – wieś sąsiadująca z Tarnowem, leżąca nad potokiem Wątok. Siedziba władz gminy w powiecie tarnowskim (woj.małopolskie). W 2021 roku Skrzyszów liczył 3780 mieszkańców^[3].

Historia

Historia Skrzyszowa sięga początku XIV wieku, w roku 1331 król Władysław Łokietek potwierdził Spytce z Melsztyna prawo do wsi^[4].

Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego Skrzyszów składał się z trzech części: Skrzyszowa, Ładnej i Srędzin. Gęsto zabudowany Skrzyszów leżący nad Wątokiem liczył 400 domów. W Ładnej położonej przy gościńcu z Tarnowa do Pilzna było 26 domów, w niej znajdowała się największa w Galicji garbarnia. Srędziny ulokowane na północ od Ładnej liczyły 43 domy.

Ludna ta wieś rozsiadła w urodzajnej glebie i korzystnych warunkach, wytworzonych przez sąsiedztwo z Tarnowem.

Pierwsza parafia w Skrzyszowie powstała przed rokiem 1350. W 1517 roku hetman Jan Amor Tarnowski ufundował istniejący do dziś drewniany kościół. Parafia została zniesiona w 1542 roku, utworzono ją na nowo w roku 1736. Do parafii należały też Wola Rzędzińska, Wałki, Jodłówka i część Rzędzina^[5].

W 1581 roku wieś, która była wówczas własnością księcia Ostrogskiego liczyła 66 kmieci gospodarujących na 33 łanach roli i 6 zagród z rolą. Poza tym sołtys miał 2 łany ziemi i 9 zagród. We wsi mieszkało 57 komorników oraz 7 rzemieślników. Miejscowość graniczyła na zachodzie z Gumniskami i Zawadą, na południu z Łękawicą i Szynwaldem, na wschodzie z Pogórską Wolą, a na północy z Rzędzinem. Wieś zawsze była częścią dóbr panów Tarnowa^[6].

Po I wojnie światowej Skrzyszów stał się siedzibą samorządu gminnego. W 1934 roku wieś weszła w skład gminy zbiorowej Gumniska. W 1937 roku miejscowi działacze ludowi zorganizowali strajk chłopski oraz manifestacje w Skrzyszowie i Tarnowie^[4].

W czasie II wojny światowej, od marca do lipca 1941 roku, w lesie Kruk na stoku Góry św. Marcina niemieccy naziści zamordowali ok. 400 osób. W latach 1958–1959 wybudowano na tym miejscu pomnik projektu tarnowskich artystów Bogdany i Anatola Drwalów^[7].

1 stycznia 1973 roku Skrzyszów stał się siedzibą władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnowskim.

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[8].

Kościół św. Stanisława Biskupa.
Kościół drewniany, wybudowany został w stylu późnogotyckim w 1517 roku.

Inne

Chałupa nr 277.
Obiekt skreślony z rejestru zabytków decyzją z dnia 21.07.2016^[8].

Galeria zdjęć

Pomnik w Lesie Kruk. Miejsce masowych egzekucji w 1941 roku.
Chałupa nr 277

Inne informacje

16 marca 2017 roku w Skrzyszowie padła najwyższa wygrana w historii Lotto – 36 726 210, 20 zł^[9].

Ludzie związani z Skrzyszowem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Skrzyszowie (województwo małopolskie).

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 124256
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1175 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Wieś Skrzyszów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-09-20] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Skrzyszów – Historia. skrzyszow.pl. [dostęp 2017-07-25]. (pol.).
↑ Marek Sztorc: Skrzyszów, kościół św. Stanisława bpa. [w:] Tarnowskie kościoły. [dostęp 2017-07-25]. (pol.).
↑ Skrzyszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 734 .
↑ AndrzejA. Matuszczyk AndrzejA., Pogórze Karpackie, Tarnów: Oddział PTTK [Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego] „Ziemi Tarnowskiej”, 1995, ISBN 83-903260-1-9, OCLC 891189204 .
↑ ^a ^b Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .
↑ Nowy rekord wysokości wygranej w grach losowych w Polsce - 36 726 210,20 złotych! | Lotto, Kaskada, Multi Multi, Mini Lotto, Zdrapki - lotto.pl [online], www.lotto.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] (pol.).

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 124256

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1175 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[3] Wieś Skrzyszów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-09-20] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[:0-4] Skrzyszów – Historia. skrzyszow.pl. [dostęp 2017-07-25]. (pol.).

[5] Marek Sztorc: Skrzyszów, kościół św. Stanisława bpa. [w:] Tarnowskie kościoły. [dostęp 2017-07-25]. (pol.).

[6] Skrzyszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 734 .

[7] AndrzejA. Matuszczyk AndrzejA., Pogórze Karpackie, Tarnów: Oddział PTTK [Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego] „Ziemi Tarnowskiej”, 1995, ISBN 83-903260-1-9, OCLC 891189204 .

[:rejestr-8] Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .

[9] Nowy rekord wysokości wygranej w grach losowych w Polsce - 36 726 210,20 złotych! | Lotto, Kaskada, Multi Multi, Mini Lotto, Zdrapki - lotto.pl [online], www.lotto.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] (pol.).

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]