|
Stanisław Poniatowski (kasztelan krakowski)
_(cropped).jpg) Stanisław Poniatowski (ur. 15 września 1676 w Chojniku k. Gromnika, zm. 29 sierpnia 1762 w Rykach) – kasztelan krakowski w 1752 roku, wojewoda mazowiecki w 1731 roku, regimentarz generalny wojska koronnego w latach 1729–1733, generał-lejtnant wojsk koronnych w 1724 roku, pułkownik-komendant regimentu gwardii pieszej w latach 1724–1729, podstoli wielki litewski, podskarbi wielki litewski w 1722 roku, generał szwedzki od 1708 roku[1], starosta przemyski w latach 1752–1756. Twórca potęgi rodu Poniatowskich. ŻyciorysWedług niechętnej synowi, królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, lecz niepozbawionej podstaw [styl do poprawy] opinii współczesnych Stanisław miał być w rzeczywistości nieślubnym synem hetmana wielkiego litewskiego Kazimierza Jana Sapiehy i pewnej Żydówki, a adoptował go Franciszek Poniatowski, żonaty z Heleną Niewiarowską[2]. Studiował w Wiedniu, potem zaciągnął się do armii austriackiej ks. Eugeniusza Sabaudzkiego walczącej przeciw Turkom, podczas walk wielokrotnie wykazywał się wielkim męstwem. Następnie przeszedł w służbę Sapiehów i brał po ich stronie udział w wojnie domowej na Litwie. Był jednym z najgorliwszych popleczników Karola XII, został generałem szwedzkim, zaś po bitwie pod Połtawą (1709), w której uratował królowi życie, działał jako dyplomata w Turcji, ujawnił niezwykły talent i przedsiębiorczość, obalając dwu wezyrów (Alego i Nuumana Küprülich) i doprowadzając do wypowiedzenia przez Turcję wojny Rosji. Po śmierci Karola XII przeszedł do Augusta II, który, choć poprzednio skonfiskował jego dobra jako jednego z najbardziej aktywnych zwolenników Stanisława Leszczyńskiego, teraz (1719) obsypał go łaskami, mianował podczaszym litewskim, potem podskarbim wielkim litewskim, generał-lejtnantem piechoty, dowódcą gwardii koronnej i regimentarzem koronnym (1728–1733), a potem wojewodą mazowieckim (1731). Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 27 kwietnia 1733 roku na sejmie konwokacyjnym[3]. W 1733 roku podpisał elekcję Stanisława Leszczyńskiego[4]. W listopadzie 1733 roku pojechał do Berlina by prosić Fryderyka Wilhelma o wstawiennictwo za Stanisławem Leszczyńskim, w zamian za cesję Kurlandii na rzecz Prus. To jednak nie zadowoliło króla Prus. W 1735 roku podpisał uchwałę Rady Generalnej konfederacji warszawskiej[5]. 10 lipca 1737 roku podpisał we Wschowie konkordat ze Stolicą Apostolską[6]. Przez małżeństwo z Konstancją Czartoryską wszedł Poniatowski w skład „Familii” i brał wydatny udział w polityce i zamierzeniach reformatorskich tego ugrupowania politycznego. W czasie przedostatniego bezkrólewia popierał kandydaturę Stanisława Leszczyńskiego, towarzyszył mu do Gdańska, potem pogodziwszy się z dworem saskim złożył hołd Augustowi III i z jego polecenia posłował w latach 1740 i 1741 do Wersalu, gdzie usiłował odwrócić Francję od popierania Prus. W 1746 r. kupił Zamek w Jazłowcu. W roku 1752 został kasztelanem krakowskim. PotomstwoJego synami byli m.in.:
Jedna z jego córek – Izabella została żoną Jana Klemensa Branickiego, a po jego śmierci Andrzeja Mokronowskiego. Izabella zwana była Panią Krakowską, ten zaszczytny tytuł zawdzięczała mężowi który piastował godność hetmana wielkiego koronnego oraz kasztelana krakowskiego. Starsza z córek Ludwika zwana była Panią Podolską ponieważ była żoną Jana Jakuba Zamoyskiego wojewody podolskiego, prowadziła wspaniały dwór na swym zamku w Wiśniowcu i była właścicielką ogromnych dóbr na Podolu. TwórczośćDzieła literackie
Listy
Przypisy
Bibliografia
Kontrola autorytatywna (osoba): |
||||||||||||||||||
.PNG)
