|
Stefania Sempołowska
  Stefania Sempołowska[1] (ur. 2 października 1869 w Poloniszu, zm. 31 stycznia 1944 w Warszawie) – polska nauczycielka i działaczka oświatowa, bojowniczka o prawa dziecka, dziennikarka i pisarka. ŻyciorysPo przedwczesnej śmierci ojca wychowywała się w majątku babki ze strony ojca, najprawdopodobniej w miejscowości Wyszki w powiecie jarocińskim[2]. Na początku lat 80. XIX w. zamieszkała wraz z matką w Warszawie, gdzie była świadkiem pogromu ludności żydowskiej. To wydarzenie wykształciło w niej postawę sprzeciwu wobec szowinizmu i rasizmu[3]. W Warszawie Sempołowska uczęszczała do tajnej szkoły Jadwigi Teodozji Papi. Mając 17 lat, zdała egzamin na Patent nauczycielki przed rządową komisją w Warszawie. Zaczęła pracę w zawodzie, a także zajmowała się publicystyką oświatową, postulując pełny dostęp do oświaty wszystkich warstw społecznych. Naukę kontynuowała na Uniwersytecie Latającym, pełniącym w Królestwie Polskim rolę tajnej szkoły wyższej. Na przełomie XIX i XX w. uczestniczyła także w kursach Warszawskiego Towarzystwa Pszczelniczo–Ogrodniczego, m.in. wraz Jadwigą Jahołkowską i działaczem ludowym Teofilem Kurczakiem[4]. Była członkinią Towarzystwa Oświaty Demokratycznej Nowe Tory oraz współredaktorką czasopisma dla młodzieży Z bliska i z daleka, a później dwutygodnika dla dzieci i wychowawców W słońcu. Była drugą z kolei kierowniczką Uniwersytetu Latajacego. Zakładała Czytelnie Bezpłatne. Prowadziła tajne nauczanie dla ubogich uczniów[5]. W czasie rewolucji 1905 roku zainicjowała zjazd delegatów kół nauczycielskich Królestwa Polskiego, który miał miejsce 1 października w Pilaszkowie, w szkole Stanisława Najmoły. Na zjeździe nauczyciele zadeklarowali solidarność z protestującym ludem oraz wbrew zakazowi zaborcy postanowili prowadzić nauczanie w szkołach ludowych w języku polskim[4]. W trakcie rewolucji Sempołowska prowadziła także akcje pomocy więźniom politycznym. Razem ze swoim partnerem, adwokatem Stanisławem Patkiem, kierowała Kołem Obrońców Politycznych[6]. Za swoją działalność była kilkakrotnie aresztowana, wydalona do Galicji, szykanowana przez władze carskie. W 1898 była więziona w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej[7]. W latach 1908–1913 działaczka Towarzystwa Kultury Polskiej. Podczas I Wojny Światowej działała w Biurze Porad Prawnych dla Uchodźców[8]. Podczas konferencji pokojowej w Rydze po wojnie polsko - bolszewickiej brała udział w pracach komisji ustalającej listy wymienianych przez obie strony więźniów[9]. W okresie międzywojennym była autorką raportu „W więzieniach”, w którym stwierdzała, że „tortury zwyczajowo towarzyszą badaniom policji na Kresach, a nie są rzadkością i w centrum Kraju”[10]. W okresie międzywojennym udzielała się również w Towarzystwie Opieki nad Więźniami „Patronat”[11]. W czasie II wojny światowej ciężko chorą Sempołowską zaopiekowała się Aniela Steinsbergowa, wówczas członkini konspiracyjnej Polskiej Partii Socjalistycznej – Wolność, Równość, Niepodległość. Sempołowska na początku XX wieku była nauczycielką młodej Steinsbergowej[12]. Mimo przeciwieństw losu, do śmierci pozostała wierna swoim ideałom. Została pochowana w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 180-6-7/8)[13]. Główne prace
UpamiętnienieW grudniu 1961 roku przy Al. Jerozolimskich, w miejscu, w którym znajdował się dom przy ul. Smolnej, w którym mieszkała Stefania Sempołowska, odsłonięto kamień pamiątkowy[17]. Szkoły, których jest patronką to, m.in.:
Przypisy
Linki zewnętrzne
Kontrola autorytatywna (osoba): |
||||||||||||||
