Suddivisione Orografica Internazionale Unificata del Sistema Alpino

Suddivisione Orografica Internazionale Unificata del Sistema Alpino^[a] (w skrócie SOIUSA) – system klasyfikacji podziału Alp z punktu widzenia geograficznego i toponimii. Zaprojektowany przez włoskiego badacza Sergio Marazzi w 2005 roku.

Klasyfikacja SOIUSA została zaproponowana przez Sergio Marazzi w celu ujednolicenia istniejących podziałów Alp oraz stanowi alternatywne dla tradycyjnego ujęcia Alp według klasyfikacji Partizione delle Alpi, która została przyjęta w 1926 roku przez Congresso Geografico Italiano^[1]. Klasyfikacja SOIUSA uwzględnia różne systemy klasyfikacyjne (oparte na literaturze europejskiej w celu ich normalizacji), które obecnie są w użyciu (np. niemiecko-austriacką klasyfikację Alpenvereinseinteilung der Ostalpen lub austriacką klasyfikacje Geographische Raumgliederung Österreich). Klasyfikacja została przedstawiona na wykładzie zorganizowanym przez Club Alpino Italiano w dniu 6 kwietnia 2006 roku^[2].

W klasyfikacji SOIUSA podstawowy podział wyróżnia dwie jednostki wchodzące w skład łańcucha górskiego Alpy: Alpi Occidental (pol. Alpy Zachodnie) i Alpi Orientali (pol. Alpy Wschodnie), zastępując klasyczne, włoskie ujęcie z podziałem na trzy podstawowe jednostki: Alpi Occidental (pol. Alpy Zachodnie), Alpi Centrali (pol. Alpy Środkowe) i Alpi Orientali (pol. Alpy Wschodnie) oraz grupuje poszczególne poziomy w hierarchiczną piramidę według jednakowych skal i zasad. Hierarchia systemu wyróżnia grupy górskie wyższego poziomu (wł. raggruppamenti di grado superiore) – wyznaczone na podstawie kryterium geomorfologicznego, altymetrii oraz uwzględniające aspekty historyczne i grupy górskie niższego poziomu (wł. raggruppamenti di grado inferiore) – wyróżnione na podstawie kryteriów alpinistycznych^[1].

W poziomach wchodzących w skład grupy górskie wyższego poziomu wyróżnia się następujące elementy^[1]:

• 2 główne części (wł. grandi parti, PT);
  • Alpi Occidental (pol. Alpy Zachodnie)
  • Alpi Orientali (pol. Alpy Wschodnie)
• 5 głównych sektorów (wł. grandi settori, SR);
  • Alpi Sud-occidentali (pol. Alpy Południowo-zachodnie)
  • Alpi Nord-occidentali (pol. Alpy Północno-zachodnie)
  • Alpi Centro-orientali (pol. Alpy Centralno-wschodnie)
  • Alpi Nord-orientali (pol. Północne Alpy Wapienne)
  • Alpi Sud-orientali (pol. Południowe Alpy Wapienne)
• 36 sekcji (wł. sezioni, SZ);
• 132 podsekcje (wł. sottosezioni, STS).

W poziomach wchodzących w skład grupy górskie niższego poziomu wyróżnia się następujące elementy^[1]:

• 333 supergrup (wł. supergruppi, SPG);
• 870 grup (wł. gruppi, GR);
• 1625 podgrup (wł. sottogruppi, STG).

Dodatkowo w klasyfikacji wyróżnia się 5 poziomów pośrednich.

Nazwy obiektów geograficznych wchodzących w skład poziomu grupy górskie wyższego poziomu, zapisywane są w czterech językach, które głównie są używane w Alpach (niemiecki, francuski, włoski i słoweński) oraz dodatkowo w języku angielskim. Nazwy obiektów geograficznych wchodzących w skład poziomu grupy górskie niższego poziomu podawane są tylko w językach narodowych danego regionu^[1].

Dla rzędu grupy gór wyższego poziomu podano przykład zapisu dla podsekcji Alpi del Moncenisio (pol. Północne Alpy Kotyjskie; STS.4.III). Dla rzędu grup gór niższego poziomu podano przykład zapisu dla podgrupy Gruppo d'Ambin (pol. Ambin; łańcuch górski wchodzący w skład Alp Kotyjskich)^[3].

Podsekcja Alpi del Moncenisio (it) jest również nazywana: Nördliche Cottishche Alpen (de), Alpes du Mont Cenis (fr), Severne Kotijske Alpe (sl), Northern Cottian Alps (en). Podgrupa Ambin, położona na pograniczu włosko-francuskim, nazywana jest: Groupe d'Ambin (fr), Gruppo d'Ambin (it).

Kod SOIUSA zbudowany jest w następujący sposób^[4]:

• 2 główne części (PT):
  • Alpi Occidental (pol. Alpy Zachodnie) oznaczane są rzymską liczbą I;
  • Alpi Orientali (pol. Alpy Wschodnie) oznaczone są rzymską liczbą II.
• 5 głównych sektorów (SR):
  • w Alpach Zachodnich:
    • Alpi Sud-occidentali (pol. Alpy Południowo-zachodnie) identyfikowane są poprzez wielką literę A;
    • Alpi Nord-occidentali (pol. Alpy Północno-zachodnie) identyfikowane są poprzez wielką literę B.
  • w Alpach Wschodnich:
    • Alpi Centro-orientali (pol. Alpy Centralno-wschodnie) identyfikowane są poprzez wielką literę A;
    • Alpi Nord-orientali (pol. Północne Alpy Wapienne) identyfikowane są poprzez wielką literę B;
    • Alpi Sud-orientali (pol. Południowe Alpy Wapienne) identyfikowane są poprzez wielką literę C.
• 36 sekcji (SZ): oznaczone są numerami od 1 do 36;
• 132 podsekcje (STS): identyfikowane w ich własnych sekcjach do których należą poprzez zapis w liczbach rzymskich, należy liczyć każdą podsekcję;
• 333 supergrup (SPG): identyfikowane w ich własnych podsekcjach do których należą poprzez zapis wielkimi literami, należy liczyć każdą supergrupę;
• 870 grup (GR): identyfikowane w ich własnych supergrupach do których należą poprzez zapis w liczbach arabskich, należy liczyć każdą grupę;
• 1625 podgrup (STG): identyfikowane w ich własnych grupach do których należą poprzez zapis małymi literami, należy liczyć każdą podgrupę;

Przestrzeganie powyższych zasad i używanie znaków interpunkcyjnych (/; -; .; -; . i .) spowoduje, że szczyt będzie zapisany w następujący sposób^[4]:

rzymska liczba (I lub II) / duża litera (A, B lub C) - liczby od 1 do 36 . liczba rzymska - duża litera . liczba arabska . mała litera

W niektórych kodowaniach może na końcu zabraknąć małej litery ponieważ niektóre grupy nie są podzielone na podgrupy. W rzadkich przypadkach (np. odnośnie do szczytu Monte Tagliaferro^[b]) podgrupa dzieli się dodatkowo jeszcze na sektory. W takich przypadkach po ostatniej małej literze stosujemy ukośnik / i po nim pojawia się druga mała litera (zapis w postaci: rzymska liczba (...) mała litera / mała litera)^[4].

Monte Bianco (pol. Mont Blanc) kodowany jest w następujący sposób^[4]: I/B-7.V-B.2.b

gdzie:

• I oznacza, że Monte Bianco należy do głównej części Alpi Occidentali (pol. Alpy Zachodnie);
• B oznacza, że Monte Bianco należy do głównego sektora Alpi Nord-occidentali (pol. Alpy Północno-zachodnie);
• 7 oznacza, że Monte Bianco należy do sekcji Alpi Graie (pol. Alpy Graickie);
• V oznacza, że Monte Bianco należy do podsekcji Alpi del Monte Bianco (gdzie Alpi del Monte Bianco jest piątą z sześciu podsekcji w składzie podsekcji Alpi del Monte Bianco);
• B oznacza, że Monte Bianco należy do supergrupy Massiccio del Monte Bianco (pol. Massif du Mont-Blanc; gdzie Massiccio del Monte Bianco jest drugą supergrupą z trzech w składzie podsekcji Alpi del Monte Bianco);
• 2 oznacza, że Monte Bianco należy do grupy Gruppo del Monte Bianco (gdzie Gruppo del Monte Bianco jest drugą grupą z ośmiu w składzie podsekcji Alpi del Monte Bianco);
• b oznacza, że Monte Bianco należy do podgrupy Monte Bianco (gdzie Monte Bianco jest drugą z sześciu podgrup w składzie grupy Gruppo del Monte Bianco).

• W klasyfikacji zachowano włoskie nazewnictwo.
• Przedstawiono tylko fragment klasyfikacji, która uwzględnia następujące poziomy: główne części, główne sektory oraz sekcje.
• W przedstawionym fragmencie klasyfikacji, zachowano jej kodowanie dla poszczególnych poziomów.

• 1. Alpi Liguri
• 2. Alpi Marittime e Prealpi di Nizza
• 3. Alpi e Prealpi di Provenza
• 4. Alpi Cozie
• 5. Alpi del Delfinato
• 6. Prealpi del Delfinato

• 7. Alpi Graie
• 8. Prealpi di Savoia
• 9. Alpi Pennine
• 10. Alpi Lepontine
• 11. Prealpi Luganesi
• 12. Alpi Bernesi
• 13. Alpi Glaronesi
• 14. Prealpi Svizzere

• 15. Alpi Retiche occidentali
• 16. Alpi Retiche orientali
• 17. Alpi dei Tauri occidentali
• 18. Alpi dei Tauri orientali
• 19. Alpi di Stiria e Carinzia
• 20. Prealpi di Stiria

• 21. Alpi Calcaree Nordtirolesi
• 22. Alpi Bavaresi
• 23. Alpi Scistose Tirolesi
• 24. Alpi Settentrionali Salisburghesi
• 25. Alpi del Salzkammergut e dell'Alta Austria
• 26. Alpi Settentrionali di Stiria
• 27. Alpi della Bassa Austria

• 28. Alpi Retiche meridionali
• 29. Alpi e Prealpi Bergamasche
• 30. Prealpi Bresciane e Gardesane
• 31. Dolomiti
• 32. Prealpi Venete
• 33. Alpi Carniche e della Gail
• 34. Alpi e Prealpi Giulie
• 35. Alpi di Carinzia e di Slovenia
• 36. Prealpi Slovene