Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości

Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości
Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa
Data założenia	26 czerwca 1906
Zakończenie działalności	2 października 1939
Rodzaj stowarzyszenia	stowarzyszenie
Zasięg	Imperium Rosyjskie; Rzeczpospolita Polska
Prezes	Marian Lalewicz; (ostatni)
Powiązania	Polskie Towarzystwo Krajoznawcze
brak współrzędnych

Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości (TOnZP) – stowarzyszenie stawiające sobie za cel ochronę zabytków i polskiego dziedzictwa kultury działające w latach 1906–1944.

Opis

TOnZP zostało założone 26 czerwca 1906 w Warszawie. W 1911 towarzystwo nabyło kamienicę Baryczków w Warszawie, która od 1912 była siedzibą towarzystwa^[1].

Towarzystwo prowadziło szeroką działalność popularyzatorską oraz podejmowało inicjatywy ochrony zabytków kultury narodowej. Systematycznie prowadziło także prace inwentaryzatorskie - gromadziło szkice, rysunki, opracowania pomiarowe i fotografie zabytków. W jego ramach działała także Komisja Starej Warszawy, kierowana przez Aleksandra Kraushara, która zajmowała się ewidencją stołecznych obiektów zabytkowych i organizowała ruch społeczny działający na rzecz ich ratowania^[2]. Dorobek Towarzystwa liczący 18 000 negatywów przekazany został do zbiorów Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk^[3].

W ramach działalności TOnZP odrestaurowano kilkaset obiektów zabytkowych a skatalogowano kilkaset tysięcy^[4]. W czasie I wojny światowej powstała sieć kół TOnZP na terenie Rosji. Szczególnie aktywne były oddziały w Piotrogrodzie, Moskwie i Kijowie. Dzięki działaczom TOnZP uratowano znaczną liczbę polskich zabytków kultury wywiezionych w głąb Imperium Rosyjskiego lub pozostałych w polskich dworach na Kresach Wschodnich.

Przed wybuchem II wojny światowej (1939) bibliotekę TOnZP zdeponowano w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Tradycję TOnZP przejęło powstałe w 1974 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami.

Przypisy

↑ Bożena Wierzbicka, Ewa Siurawska: Stulecie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości : 1906–2006. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 4. ISBN 83-88372-32-7.
↑ Magdalena Wróblewska, Znaczenie tradycji dokumentu topograficznego w środowisku fotografów warszawskich, [w:] Kultura artystyczna Warszawy XVII-XXI w., red. Z. Michalczyk, A. Pieńkos, M. Wardzyński, Warszawa 2010, s. 401. ISBN 978-83-7543-175-9
↑ Ewa Manikowska, Piotr Jamski, Na szkle zapamiętane. Fotografie z kolekcji Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości 1906-2006, Warszawa 2006. ISBN 978-83-89101-65-5
↑ Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Warszawa-Śródmieście [online], bazy.mazowsze.ngo.pl [dostęp 2017-11-27] .

Bibliografia

M. Patelski, M. Sawicki, Zarys działalności Polskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości na Rusi w Kijowie w latach 1917-1918, w: Trudne sąsiedztwo. Studia z dziejów stosunków polsko-rosyjsko-ukraińskich w XVI-XX wieku, pod red. Andrzeja Szczepaniaka, Wydawnictwo Adam Marszałek: Toruń 2007, s. 310–327.
E. Manikowska i P. Jamski (red.), Polskie dziedzictwo kulturowe u progu niepodległości: wokół Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, MKiDN – IS PAN: Warszawa 2010.

[1] Bożena Wierzbicka, Ewa Siurawska: Stulecie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości : 1906–2006. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 4. ISBN 83-88372-32-7.

[2] Magdalena Wróblewska, Znaczenie tradycji dokumentu topograficznego w środowisku fotografów warszawskich, [w:] Kultura artystyczna Warszawy XVII-XXI w., red. Z. Michalczyk, A. Pieńkos, M. Wardzyński, Warszawa 2010, s. 401. ISBN 978-83-7543-175-9

[3] Ewa Manikowska, Piotr Jamski, Na szkle zapamiętane. Fotografie z kolekcji Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości 1906-2006, Warszawa 2006. ISBN 978-83-89101-65-5

[4] Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Warszawa-Śródmieście [online], bazy.mazowsze.ngo.pl [dostęp 2017-11-27] .

[1]

[2]

[3]

[4]

Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości

Opis

Przypisy

Bibliografia

Portal di Ensiklopedia Dunia