Traktat międzyamerykański o pomocy wzajemnej

Ten artykuł od 2013-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Traktat międzyamerykański o pomocy wzajemnej (ang. Inter-American Treaty of Reciprocal Assistance) zwany także Paktem Rio lub TIAR (hiszp. Tratado Interamericano de Asistencia Recíproca). Akt końcowy konferencji państw amerykańskich odbywającej się w dniach 15 sierpnia – 2 września 1947 r. w Petrópolis. Podpisany 2 września 1947 r. w Rio de Janeiro przez wysłanników 21 państw. Wszedł w życie 3 grudnia 1948 r. Spisany w językach angielskim, francuskim, portugalskim i hiszpańskim, depozytariuszem jest rząd Brazylii. Zarejestrowany przez Sekretariat ONZ 20 grudnia 1948 r.^[1] Pierwszy, podstawowy filar systemu międzyamerykańskiego. Traktat wskazywał na podporządkowanie Ameryki Łacińskiej wpływom amerykańskim^[2].

• każdy atak zbrojny ze strony któregokolwiek państwa przeciwko jakiemukolwiek państwu amerykańskiemu uznawany jest za atak wymierzony we wszystkie państwa amerykańskie
• każda ze stron zobowiązuje się do pomocy zaatakowanemu (powołuje się tutaj na art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych)
• terytorium, na którym miał obowiązywać przekraczało zasięg granic państw członkowskich
• nie powołuje sił zbrojnych ani jakiejś instytucjonalnej organizacji

• atak zbrojny
• agresja nie będąca aktem zbrojnym
• konflikt pozakontynentalny lub powstały na kontynencie
• każde zagrożenie pokoju w Ameryce

• odwołanie szefów misji dyplomatycznych
• zerwanie stosunków dyplomatycznych lub konsularnych z agresorem
• zaprzestanie stosunków gospodarczych z agresorem
• przerwanie komunikacji z agresorem
• użycie sił zbrojnych przeciwko agresorowi

Do lat 60. XX wieku traktat odegrał dużą rolę w rozwiązywaniu konfliktów na zachodniej półkuli, jednak po interwencji USA w Dominikanie pojawiły się głosy, że trzeba go zmodyfikować. W 1973 r. Zgromadzenia Ogólne OPA powołało specjalną komisję, której zdaniem było przygotowanie zmian w tekście paktu Rio. Po 2 latach, w lipcu 1975 r. na konferencji w San José przyjęto Protokół Reform. Został on przekazany do ratyfikacji rządom państw członkowskich, lecz nie uzyskał wymaganej większości 2/3 głosów. Świadczyło to o narastającym wówczas kryzysie systemu międzyamerykańskiego.