Trybunał inkwizycji w Belluno

Trybunał inkwizycji w Belluno – sąd inkwizycyjny, działający w latach 1546–1806 i mający swą siedzibę w Belluno w Republice Weneckiej. Był kierowany przez inkwizytorów z zakonu franciszkanów konwentualnych i należał do struktur inkwizycji rzymskiej.

Diecezja Belluno od 1254 znajdowała się w granicach prowincji inkwizytorskiej Marchii Trewizańskiej, w której posługę inkwizytorską sprawowali franciszkańscy inkwizytorzy wyznaczani przez swoje władze zakonne. W XV i na początku XVI wieku diecezja ta podlegała co do zasady inkwizytorom generalnym z siedzibą w Wenecji^[1].

Do właściwego utworzenia trybunału inkwizycyjnego w Belluno doszło w roku 1546, a więc cztery lata po utworzeniu przez papieża Pawła III Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, której zadaniem było koordynowanie działalności inkwizycyjnej we Włoszech przeciwko wpływom reformacji. Pierwszym inkwizytorem był Domenico Fortunato, mianowany przez prowincjała franciszkańskiej prowincji św. Antoniego. Wkrótce potem (prawdopodobnie w 1566) prawo nominacji inkwizytorów Belluno przejęła Kongregacja Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji.

W drugiej połowie XVI wieku inkwizytorzy Belluno blisko współpracowali z trzema kolejnymi biskupami Belluno^[2] w zwalczaniu herezji protestanckich, m.in. towarzyszyli im podczas licznych wizytacji duszpasterskich. Od końca XVI wieku inkwizytorom Belluno podlegała także diecezja Feltre.

Republika Wenecka przestała istnieć w wyniku inwazji rewolucyjnej Francji w 1797. Po pokoju w Campo Formio (17 października 1797) Belluno znalazło się w granicach Austrii. Kilka lat później, w wyniku kolejnej wojny francusko-austriackiej, zostało włączone do utworzonego przez Napoleona Bonaparte Królestwa Włoch, którego władze nie zamierzały tolerować dłużej działalności inkwizycji. Dekretem z dnia 28 lipca 1806 konwent S. Pietro w Belluno został rozwiązany, co oznaczało jednocześnie także likwidację trybunału inkwizycyjnego^[3]. Rok wcześniej zmarł ostatni inkwizytor Belluno Damiano Miari^[4].

Diecezja Feltre stanowiła początkowo odrębny okręg inkwizytorski. Już od 1530 tamtejszy sąd biskupi wytaczał procesy podejrzanym o herezję, a 10 grudnia 1558 Kongregacja Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji mianowała dla niej inkwizytora w osobie franciszkanina Antonio dal Covolo. Sprawował on swój urząd niespełna cztery lata, ale nie miał następcy. Pod koniec XVI wieku diecezja Feltre stała się częścią okręgu Belluno^[5].

Siedzibą trybunału był franciszkański konwent S. Pietro w Belluno^[6]. Na czele trybunału stał zawsze jeden inkwizytor wywodzący się z zakonu franciszkanów konwentualnych. Podlegał mu jeden wikariusz (zastępca)^[7]. Jurysdykcji inkwizytora Belluno podlegały diecezje Belluno i Feltre^[8]. Trybunał z Belluno jako jeden z nielicznych we Włoszech nie dysponował nigdy własnym więzieniem^[9].

Właściwe archiwum trybunału inkwizycyjnego w Belluno prawdopodobnie zaginęło. W archiwach diecezjalnych Belluno i Feltre znajduje się jednak pokaźna ilość dokumentacji z procesów inkwizycyjnych, jakie odbyły się w tych diecezjach w drugiej połowie XVI wieku^[10].

• Domenico Fortunato da Belluno OFMConv (1546–1562?)^[11][12]
• Mario Alpago da Belluno OFMConv (1562–1564)^[11][12]
• Bonaventura Maresio OFMConv (1566–1583)^[11][12]
• Evangelista Pellei da Force OFMConv (1583–1584)^[11][12]
• Bonaventura Maresio OFMConv [ponownie] (1584–1609)^[11][12]
• Vincenzo Filoteo da Mondavio OFMConv (1609–1613)^[11][12]
• Giovanni Battista Chiodini da Monte Melone OFMConv (1613–1619)^[11][12]
• Tiberio Sinibaldi da Monte Novo OFMConv (1619–1625)^[11][12]
• Antonio Vercelli da Lendinara OFMConv (1626–1627)^[11][12]
• Bonaventura Peronetti da Vicenza OFMConv (1627–1628)^[11][12]
• Bernardino Senesi da Lucignano OFMConv (1629–1635)^[11][12]
• Giovanni Tommaso Margotti da Lugo OFMConv (1635–1641)^[11][12]
• Guglielmo Granaioni da Bologna OFMConv (1641–1642)^[11][12]
• Giacomo Cima da Sezza OFMConv (1642–1645)^[11][12]
• Francesco Cincignano da Viterbo OFMConv (1646–1650)^[11][12]
• Girolamo Baroni da Lugo OFMConv (1650–1653)^[11][12]
• Bonaventura Ripa da Ferrara OFMConv (1654)^[11][12]
• Giovanni Pelleri da Radicofani OFMConv (1654–1655)^[11][12]
• Francesco Colli da Bologna OFMConv (1655–1658)^[11][12]
• Antonio Giorgi da Bologna OFMConv (1658–1661)^[11][12]
• Oliviero Tieghi da Ferrara OFMConv (1661–1663)^[11][12]
• Modesto Paoletti da Vignanello OFMConv (1663–1670)^[11][12]
• Iacopo Tosini da Castiglione Fiorentino OFMConv (1670–1675)^[11][12]
• Cornelio Navarra da Ferrara OFMConv (1675–1677)^[11][12]
• Domenico Mengacci da Bagnocavallo OFMConv (1677)^[11][12]
• Giovanni Paolo Giulianetti da Firenze OFMConv (1678–1679)^[11][12]
• Domenico Mengacci da Bagnocavallo OFMConv [ponownie] (1679–1688)^[11][12]
• Francesco Maria Lucedi da Montalto OFMConv (1689–1692)^[11][12]
  • Ludovico Petronio da Lodi OFMConv (1692–1693), nie objął urzędu^[11][12]
• Giovanni Antonio Angeli da Bologna OFMConv (1693–1702)^[11][12]
• Francesco Maria Lucedi da Montalto OFMConv [ponownie] (1702–1704)^[11][12]
• Giovanni Pellegrino Galassi da Bologna OFMConv (1704–1706)^[11][12]
• Lorenzo Antonio Bragaldi da Castelbolognese OFMConv (1706–1713)^[11][12]
• Paolo Antonio Ambrogi OFMConv (1713–1716)^[11]
• Bonaventura Antici da Camerino OFMConv (1716–1723)^[11]
• Antonio Maria Piazzola da Venezia OFMConv (1723–1725)^[11]
• Bernardo Bernardi da Bologna OFMConv (1725-1730)^[11]
• Francesco Tunnini OFMConv (1730–1733)^[13]
• Paolo Antonio Agelli OFMConv (1733–1737)^[11]
• Francesco Antonio Mantoa da Vicenza OFMConv (1737-1738)^[11]
• Giovan Battista Rossi da San Giovanni in Persiceto OFMConv (1738-1739)^[11]
• Giuseppe Antonio Maria Boschi da Bologna OFMConv (1739-1746)^[11]
• Girolamo Antonio Faleri OFMConv (1747–1753)^[11]
• Carlo Giacinto Scarponi da Rimini OFMConv (1753–1764)^[11]
• Francesco Frigimelica da Padova OFMConv (1764–1783)^[9][11]
• Girolamo Maria Zanettini da Cividale OFMConv (1784)^[11]
• Francesco Antonio Mimiola OFMConv (1784–1788)^[11]
• Damiano Miari OFMConv (1788–1805)^[11]

• Andrea Del Col: L’Inquisizione in Italia. Mediolan: Oscar Mondadori, 2010. ISBN 978-88-04-53433-4. Brak numerów stron w książce
• Pietro Antonio Ribetti: Giardino Serafico Istorico. Tomo primo. Wenecja: 1710. Brak numerów stron w książce
• Giovanni M. Luisetto (red): Archivio Sartori: documenti di storia e arte francescana. Tomo III. Biblioteca antoniana, Basilica del Santo, 1988. Brak numerów stron w książce
• Fabiana Veronese, «Terra di nessuno». Misto foro e conflitti tra Inquisizione e magistrature secolari nella Repubblica di Venezia (XVIII sec.), Dysertacja doktorska, Università Ca’Foscari Venezia 2010.