Universitas Cantat

Universitas Cantat – międzynarodowy festiwal chórów uniwersyteckich, który odbywa się w Poznaniu od 1998 roku^[1]. Głównym jego punktem jest Koncert Finałowy, gdzie obok przeglądu chórów w pierwszej części ma miejsce premierowe wykonanie przez wszystkie chóry z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej utworu finałowego, specjalnie napisanego na to wydarzenie. Festiwal ma charakter niekonkursowy, a wstęp na wszystkie koncerty jest bezpłatny.

• poznawanie kultury muzycznej wielu narodów świata;
• prezentacja i promocja rodzimej muzyki chóralnej;
• nawiązywanie nowych znajomości, wymiana doświadczeń;
• promocja miasta i regionu.

Festiwal chóralny „Universitas Cantat” odbywa się w Poznaniu od 1998 roku. Inicjatorem tego wydarzenia był Stefan Jurga, ówczesny Rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, wieloletni członek zespołu chóralnego, a następnie prezes Chóru Akademickiego UAM.

Dyrektorem artystycznym festiwalu jest od samego początku Krzysztof Szydzisz, profesor Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, a wicedyrektorem – Joanna Piech-Sławecka. Oboje są dyrygentami Chóru Kameralnego UAM. Festiwal początkowo odbywał się co roku, a od 2003 co dwa lata. W pierwszej jego edycji udział wzięły chóry uniwersyteckie z całej Polski, kolejne edycje miały już zasięg międzynarodowy^[2].

Głównym celem festiwalu jest pokazanie bogactwa różnorodności kultury muzycznej reprezentowanych krajów, bowiem uczestnicy podczas występów prezentują muzykę rodzimą. Ważnym celem jest również promocja miasta i regionu^[3]. Koncerty festiwalowe – dwudziestominutowe półrecitale poprzedzające koncert finałowy, odbywają się w Auli Uniwersyteckiej. Ponadto każdy z uczestniczących w festiwalu zespołów chóralnych występuje gościnnie także w szkołach, uczelniach, kościołach, ośrodkach kulturalnych i salach koncertowych w różnych w miastach i miasteczkach Wielkopolski, m.in. w Wągrowcu, Grodzisku Wielkopolskim, Murowanej Goślinie, Obornikach, Czempiniu, Szamotułach, Pile i Dąbrówce. Podczas tych kilku dni festiwalowych rozbrzmiewają najróżniejsze kompozycje: od wielogłosowych ukraińskich i rosyjskich opracowań folkloru, przez latynoskie rytmy samby i rumby, po światowe przeboje w nowych aranżacjach.

Kulminacją całego festiwalu jest koncert finałowy, składający się z dwóch części. W części pierwszej następuje krótka prezentacja poszczególnych chórów biorących udział w Festiwalu, natomiast w drugiej – wspólny występ wszystkich uczestników, którzy tworzą tzw. „chór chórów”. Liczący ok. 500 osób zespół wykonuje w Auli Uniwersyteckiej utwór finałowy z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej autorstwa polskiego, napisane specjalnie na to wydarzenie przez współcześnie żyjącego kompozytora.

Dotychczas wykonywane utwory finałowe:

• 1998 – „Litania ad Spiritum Sanctum” (Litania do Ducha Świętego) Zbigniewa Kozuba^[4];
• 1999 – „Angelus” Wojciecha Kilara, tekst: modlitwa „Pozdrowienie Anielskie” (Zdrowaś Maryjo)^[5][6];
• 2000 – „Beati estis” Zbigniewa Kozuba^[7];
• 2001 – „Ad Iuventatem” Marka Jasińskiego, tekst: Oda do młodości Adama Mickiewicza w łacińskiej parafrazie Andrzeja Wójcika;
• 2002 – Symfonia „Nihil homine Mirabilius” Krzesimira Dębskiego, tekst: Antygona Sofoklesa;
• 2003 – II Symfonia „Ver Redit” (Powrót wiosny) Krzesimira Dębskiego, tekst: Die Gedichte des Codex Buranus, Zürich und München 1974, nr 74^[8];
• 2005 – Symfonia „Festinemus amare homines” Pawła Łukaszewskiego^[9];
• 2007 – „Raptus Europae” (Porwanie Europy) Marka Jasińskiego, tekst: fragmenty starogreckiego tekstu Europa Moschosa w przekładzie łacińskim Karla Friedricha Ameis;
• 2009 – „Exegi Monumentum” (Wybudowałem pomnik) Romualda Twardowskiego^[10];
• 2011 – „Amor Vincit” Miłosza Bembinowa, tekst: fragmenty „Carmina Burana”^[11][12];
• 2013 – „Origo Mundi” Jaceka Sykulskiego, tekst: fragmenty „Metamorfoz” Owidiusza^[13];
• 2015 – „Arion” Zuzanny Koziej, tekst: fragmenty „Kalendarza (Fasti)” Owidiusza^[14].
• 2017 – „Amor i Psyche” Miłosza Bembinowa do tekstu mitu wg Apulejusza.
• 2022 – „Dodola” Angela Spiroskiego oraz „I am semper” Jacka Sykulskiego.

Od początku istnienia festiwalu dzieła finałowe były zamawiane, jednak w 2015 postanowiono odejść od tej formuły, powołano jury i ogłoszono Konkurs kompozytorski na utwór finałowy^[15]. Konkurs wygrała kompozycja Arion na chór mieszany i orkiestrę smyczkową Zuzanny Koziej – młodej kompozytorki, studentki II roku kompozycji na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie^[16]. Wykonany został on w finale przez chórzystów z towarzyszeniem Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia „Amadeus” pod dyrekcją Agnieszki Duczmal^[17].

Od 2005 koncerty finałowe są na żywo transmitowane w internecie^[18] oraz rejestrowane, a nagrania ukazują się w formie płyt^[19].

W 2011 nakładem wydawnictwa Acte Préalable wydany został pięciopłytowy zestaw z zapisem wszystkich koncertów finałowych Międzynarodowego Festiwalu Chórów Uniwersyteckich pt. „Universitas Cantat 1998-2011”. Jest to ponad 338 minut muzyki polskich kompozytorów, m.in. Pawła Łukaszewskiego i Wojciecha Kilara w wykonaniu chórów uniwersyteckich^[20].

26 kwietnia 2003 roku, w 750. rocznicę nadania Poznaniowi praw miejskich przez książąt wielkopolskich Przemysła I i Bolesława Pobożnego, chóry uczestniczące w VI edycji Międzynarodowego Festiwalu Chórów Uniwersyteckich „Universitas Cantat” (ok. 700 osób) pod batutą stojącego na strażackim wysięgniku Krzesimira Dębskiego^[21], uświetniły początek Wielkiej Parady Lokacyjnej wspólnym odśpiewaniem międzynarodowej pieśni o Poznaniu, skomponowanej przez Krzesimira Dębskiego do słów Juliusza Kubla^[22][23].

15. Jubileuszowy Universitas Cantat był częścią projektu europejskiego “WeBEUnited” ^[24]. Projekt ten stanowi porozumienie między czterema państwami partnerskimi projektu: Belgią, Węgrami, Polską i Włochami oraz sześcioma państwami Bałkanów Zachodnich: Czarnogórą, Serbią, Macedonią Północną, Albanią, Bośnią i Hercegowiną oraz Kosowem.

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Chór Kameralny UAM
• Stowarzyszenie Przyjaciół Chóru Kameralnego UAM.

Festiwal jest otwarty dla wszystkich kategorii chórów akademickich. Uczestnikami Festiwalu są chóry akademickie z całego świata. W szesnastu dotychczasowych edycjach Festiwalu wzięło udział około 6000 wykonawców – 100 chórów z 30 państw, m.in. Austrii, Bułgarii, Czarnogóry, Czech, Ekwadoru, Filipin, Francji, Finlandii, Hiszpanii, Kosowa, Litwy, Łotwy, Macedonii Północnej, Meksyku, Mołdawii, Niemiec, Puerto Rico, Polski, Republiki Południowej Afryki, Rosji, Serbii, Szwecji, Tajlandii, Węgier oraz Wielkiej Brytanii.

Od 12. edycji festiwalu grono uczestników poszerzyło się o chóry działające przy uczelniach wielkopolskich.

• Paweł Łukaszewski
• Krzesimir Dębski
• Miłosz Bembinow
• Jacek Sykulski
• Zbigniew Kozub
• Fernando Gil Estrada
• Alina Kurczewska
• Ewa Mikołajewska
• Sylwester Dworacki
• Andrzej Chylewski
• Marek Dyżewski
• Elżbieta Gryń-Stasik
• Romuald Połczyński
• Ewa Schreiber
• Agnieszka Franków-Żelazny

Festiwal odbywa się pod patronatem JM Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

10. Jubileuszowa edycja, w 2011 roku odbyła się pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego^[25].

14. Festiwal, który odbył się w 2019 roku, stał się częścią obchodów Jubileuszu 100-lecia Uniwersytetu Poznańskiego objętych patronatem honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy^[26].

• Oficjalna strona Międzynarodowego Festiwalu Chórów Uniwersyteckich „Universitas Cantat”
• Universitas Cantat na POLMIC